Diageneza piaskowców karbonu górnego występujących na pograniczu rowu lubelskiego i bloku warszawskiego

• Autorzy: Kozłowska A.

Warianty tytułu

EN

Diagenesis of the Upper Carboniferous sandstones occuring at the border of the Lublin Trough and the Warsaw Block

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Głównymi składnikami spoiwa piaskowców karbonu górnego, występujących w północno-zachodniej części rowu lubelskiego oraz w bloku warszawskim, są detrytyczne minerały ilaste oraz minerały autigeniczne, takie jak: kwarc, kaolinit i węglany. Lokalnie w znacznych ilościach występują: illit autigeniczny, chloryt autigeniczny, wodorotlenki żelaza i hematyt. Siarczany i piryt stanowią nieznaczny procent spoiwa. Najważniejszymi procesami diagenetycznymi zachodzącymi w badanych piaskowcach były: kompakcja, która zredukowała porowatość pierwotną przeciętnie o około 41% i cementacja - o około 36%. Do ważnych procesów diagenetycznych wywierających wpływ na porowatość piaskowców należy również rozpuszczanie, którego efektem jest powstanie wtórnej porowatości w skale (maksymalnie około 7%). W historii diagenezy piaskowców karbońskich wyróżniono dwa etapy: eo- i mezodiagenezę, których umowna granica odpowiada temperaturze około 50 stopni Celsjusza. Na przestrzeni czasu skład izotopowy tlenu wody porowej zmieniał się stopniowo w kierunku wyższych wielkości 18O i dopiero w końcowym etapie diagenezy powrócił do niższej wartości. Osady karbonu w czasie diagenezy poddane były działaniu maksymalnej temperatury wynoszącej około 120 stopni Celsjusza.

EN

The main components of cements of the Upper Carboniferous sandstones from the northwestern part of the Lublin Trough and the Warsaw Block are represented by detrital clay minerals and authigenic minerals such as quartz, kaolinite and carbonates. Authigenic illite, authigenic chlorite, iron hydroxides and hematite also locally occur in considerable amounts. Sulphates and pyrite represent a small percentage of the cement. Compaction and cementation were the major diagenetic processes that affected the sandstones studied. These processes reduced the primary porosity of sandstones by about 41 and 36% on the average, respectively. Another important diagenetic process which influenced the sandstone porosity was dissolution. It has resulted in the formation of secondary porosity (up to 7% at a maximum). Diagenetic history of the Upper Carboniferous sandstones includes two stages: eo- and mesodiagenesis, the suggested boundary of which corresponds to temperatures of about 50 degrees of Celsius. The pore water isotopic composition of oxygen gradually changed through time towards higher 18O values, and at the final stage of diagenesis it returned to a flower value. The Carboniferous deposits underwent diagenesis at a maximum temperature of approximately 120 degrees of Celsius.

Słowa kluczowe

PL

piaskowce; cementy; inkluzje fluidalne; porowatość; izotopy; rów lubelski; karbon; blok warszawski

EN

sandstones; cement; porosity; isotopes; fluid inclusions; Carboniferous; Lublin trough; Warsaw Block

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2004
• Tom: nr 411
• Strony: 5--85
• Opis fizyczny: Bibliogr. 183 poz., rys., tabl., wykr.

Twórcy

autor

Kozłowska A.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1] AAGAARDP., EGEBERG P.K., SAIGAL G.C., MORAD S„ BJORLYK.KE K.., 1990 — Diagenetic albitization of detrital K-feldspars in Jurassic, Lower Cretaceous and Tertiary clastic reservoir rocks from offshore Norway, II. Formation water chemistry and kinetic considerations. Jour. Sedim. Petrol., 60, 4: 575-581.
• [2] AAGAARD P., JAHREN J.S., HARSTAD A.O., NILSEN O., RAMM M„ 2000 — Formation of grain-coating chlorite in sandstones. Laboratory synthesize v.v. natural occurrences. Clay Minerals, 35:261 -269.
• [3] ABERCROMBIE H.J., HUTCHEON I.E., BLOCH J.D., de CARITAT P., 1994 — Silica activity and the smectite—illite reaction. Geology, 22, 6: 539-542.
• [4] AL-AASM I.S., TAYLOR B.E., SOUTH В., 1990 — Stable isotope analysis of multiple carbonate samples using selective acid extraction. Chemical Geology, 80: 119-125.
• [5] AMIREH B.S., SCHNEIDER W., ABED A.M., 1994 — Diagenesis and burial history of the Cambrian-Cretaceous sandstone series in Jordan. N. Jb. Geol. Palaönt. Abh., 192, 2: 151-181.
• [6] AYALON A., LONGSTAFFE F.J., 1995 — Stable isotope evidence for the origin of diagenetic carbonate minerals from Lower Jurassic Inmar Formation, Southern Israel. Sedimentology, 42, 1: 147-160.
• [7] BAKER J.C., 1991 — Diagenesis and reservoir quality of the Aldebaran Sandstone, Denison Trough, east-central Queensland, Australia. Sedimentology, 38: 819-838.
• [8] BAKER J.C., K.ASSAN J., HAMILTON P.J., 1995 — Early diagenetic siderite as indicator of depositional environment in the Triassic Rewan Group, Southern Bowen basin, eastern Australia. Sedimentology, 43, 1:77-88.
• [9] BARTIER D„ BUATIER M., LOPEZ M„ POTDEVIN J.L., CHAMLEY H., AROSTEGUI J., 1998 — Lithological control on the occurrence of chlorite in the diagenetic Wealden complex of the Bilbao anticlinorium (Basco-Cantabrian Basin, Northern Spain). Clay Minerals, 33, 2: 317-332.
• [10] BEAUFORT D., CASSAGRABERE A., PETIT S., LANSON В., BERGER G., LACHARPAGNE J.C., JOHANSEN H., 1998 — Kaolinite-to-dickite reaction in sandstone reservoirs. Clay Minerals, 33, 2: 237-316.
• [11] BJORKUM R.A., MJOS R., WALDERHAUG O., HURST A., 1990 — The role of late Cimmerian unconformity for the distribution of kaolinite in the Gullfaks field, northern North Sea. Sedimentology, 37, 3: 395-406.
• [12] BJORLYKKE K.,1989 — Sedimentology and Petroleum Geology. Springer-Verlag, Berlin.
• [13] BJORLYKKE K., 1998 — Clay mineral diagenesis in sedimentary basin a key to the prediction of rock properties. Examples from the North Sea Basin. Clay Minerals, 33, 1: 15-34.
• [14] BJORLYKKE K.., AAGAARD P., 1992 — Clay minerals in North Sea sandstones. In: Origin, diagenesis and petrophysics of clay minerals in sandstones (eds. D.W. Houseknecht, E.D. Pittman). Sp. Publ., 47: 65-80.
• [15] BOCHEŃSKI Т., BOLEWSKI A., MICHAŁEK Z., 1955 — O skałach oolitowych karbonu nadburzańskiego. Biul. Inst. Geol.: 1-37.
• [16] BOJKOWSKI K., CEBULAK S., CZEKAJ A., JACHOWICZ A., ŻELICHOWSKI A.M., 1962 — Karbon. W: Budowa geologiczna Niżu Polskiego (red. W. Pożaryski). Wyd. Geol., Warszawa.
• [17] BOLES J.R., 1982 — Active albitization of plagioclase, Gulf Coast Tertiary. A mer. Jour. Science, 282, 2: 165-180.
• [18] BOLES J.R., FRANKS S.G., 1979 — Clay diagenesis in Wilcox sandstones of Southwest Texas: implications of smectite diagenesis on sandstones cementation. Jour. Sedim. Petrol., 49, 1: 55-70.
• [19] BOLEWSKI A., 1982 — Mineralogia szczegółowa. Wyd. Geol., Warszawa.
• [20] BUDKIEWICZ M., STOCH Z., WROCHNIAK W., 1960 — Karbon — badania petrograficzne. W: Wyniki wiercenia w Chełmie. Biul. Inst. Geol., 165: 76-101.
• [21] BURLEY S.D., MacQUAKER J.H.S., 1992 — Authigenic clays, diagenetic sequences and conceptual diagenetic models in contrasting basin-margin and basin-center North Sea Jurassic sandstones and mud-stones. In: Origin, diagenesis and petrophysics of clay minerals in sandstones (eds. D.W. Houseknecht, E.D. Pittman). Spec. Puhl., 47: 81-110.
• [22] BUTLER I .В., RICKARD D., 2000— Framboidal pyrite formation via the oxidation of iron (II) monosulfide by hydrogen sulphide. Geochim. Cosmochim. Acta, 64, 15: 2665-2672.
• [23] CAROTHERS W.W., ADAMI L.H., ROSENBAUER R.J., 1988 — Experimental oxygen isotope fractio¬nation between siderite-water and phosphoric acid liberated C02 - siderite. Geochim. Cosmochim. Acta, 52, 10: 2445-2450.
• [24] CEBULAK S., 1973 — Wyniki badań petrograficznych osadów karbonu. W: Magnuszew IG 1. Prof. Glęb. Otw. Wiert. Inst. Geol., 4: 211-222.
• [25] CEBULAK S., 1974 — Karbon — opis petrograficzny typów skał. W: Skały platformy prekambryjskiej w Polsce. Cz. 2. Pokrywa osadowa. Pr. Inst. Geol., 74: 98-107.
• [26] CEBULAK S., 1988 — Charakterystyka petrograficzna karbonu. W: Karbon Lubelskiego Zagłębia Węglowego (red. Z. Dembowski, J. Porzycki). Pr. Inst. Geol., 122: 77-88.
• [27] CEBULAK S., PORZYCKI J., 1966 — Charakterystyka litologiczno-petrograficzna osadów karbonu lubelskiego. W: Osady karbońskie w Zagłębiu Lubelskim. Pr. Inst. Geol., 44: 21-47.
• [28] CHABIERA A., 1997 — Wpływ środowiska depozycyjnego i procesów diagenetycznych na własności zbiornikowe utworów karbonu w obrębie struktury Stężycy. Mat. Konfer. VI Krajowe Spotkanie Sedymentologów. Lewin Kłodzki, 26-28 września. 1-3.
• [29] CHLEBOWSKI R., KOWALSKI W., ŻELICHOWSKI A.M., 1983 — Charakterystyka litologiczno-petrograficzna. W: Osady karbonu w strefie uskoku Grójca. Biul. Inst. Geol., 344, 3: 59-76.
• [30] CHOQUETTE P.W., PRAY L.C., 1970 — Geologie nomenclature and classification of porosity in sedimentary carbonates. AAPG Bulletin, 54, 2: 207-220.
• [31] CHUHAN F.A., BJORLYKKE K., LOWREY C., 2001 — Close system diagenesis in reservoir sandstones: examples from the Garn Formation at Haltenbanken area, offshore Mid-Norway. Jour. Sedim. Research, 71, 1: 15-26.
• [32] CLAYPOOL G.E., KAPLAN I.R., 1974 — The origin and distribution of methane in marine sediments. In: Natural gases in marine sediments (ed. I.R. Kaplan): 97-139. Planum, New York.
• [33] CLAYPOOL G.E., HOLSER W.T., KAPLAN I.R., SAKAI H., ZAK I., 1980 — The age curves of sulfur and oxygen isotopes in marine sulfate and their mutual interpretation. Chemical Geology, 28, 3/4: 199-260.
• [34] DAPPLES E.C., 1979 — Silica as an agent in diagenesis. In: Diagenesis in sediments and sedimentary rocks (eds. G. Larsen, G.V. Chilingar): 99-141. Developments in Sedimentology 25 A. Elsevier, Amsterdam.
• [35] DADLEZ R., MAREK S., 1997 — Rozwój basenów permu i mezozoiku. W: Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce (red. S. Marek, M. Pajchlowa). Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 405—409.
• [36] DESBOROUGH G.A., 1978 — A biogenic-chemical stratified lake model for the origin of oil shale of the Green River Formation: on alternative to the playa-lake model. Geol. Soc. Amer. Bull., 89, 7: 961-971.
• [37] DURAKIEWICZ Т., 1996 — Electron emission controller with pulsed heating of filament. Int. Jour. Mass. Spectr. Ion Proc., 156: 31-40.
• [38] DUTTON S.P., LAND L.S., 1985 — Meteoric burial diagenesis of Pennsylvanian arkosic sandstones, Southwestern Anadarko Basin, Texas. AAPG Bull., 69: 22-38.
• [39] EHRENBERG S.N., AAGAARD P., WILSON M.J., FRÄSER A.R., DUTHIE D.M.L., 1993 — Depth-dependent transformation of kaolinite to dickite in sandstones of the Norwegian Continental Shelf. Clay Minerals, 28, 3: 325-352.
• [40] EPSTEIN S., BUCHSBAUM R., LOWENSTAM H.A., VREY H.C., 1953 — Revised carbonate-water isotopic temperature scale. Geol. Soc. Amer. Bulletin, 64: 1315-1326.
• [41] FISHER Q.J., CASEY M., CLENNELL M.B., KNIPE R.J., 1999 — Mechanical compaction of deeply buried sandstones of the North Sea. Marine and Petrol. Geol., 16, 7: 605-618.
• [42] FISHER R.S., LAND L.S., 1986 — Diagenetic history of Eocene Wilcox sandstones, South-Central Texas. Geochim. Cosmochim. Acta, 50, 4: 551-561.
• [43] FRIEDMAN I., O'NEIL J., 1977 — Compilation of stable isotope fractionation factors of geochemical interest. In: Data of geochemistry (ed. M. Fleischer). U.S. Geological Survey, Professional Paper, 440-K: 1-12.
• [44] GAUPP A., BATTEN D. J., 1985 — Maturation of organic matter in Cretaceous strata of the Northern Calcareous Alp. N. Jb. Geol. Paleont. Mh., 3: 157—175.
• [45] GILES M.R., de BOER R.B., 1990 — Origin and significance of redistributional secondary porosity. Marine and Petrol. Geol., 7, 4: 378-397.
• [46] GOLDSTEIN R.H., REYNOLDS T J., 1994 — Systematics of fluid inclusions in diagenetic minerals. SEPM Short Course, 31.
• [47] GRANT S.M., OXTOB Y N.H., 1992—The timing of quartz cementation in Mesozoic sandstones from Haltenbanken, off-shore Mid-Norway: fluid inclusion evidence. Jour. Geol. Soc. London, 149: 479-482.
• [48] GRATHOFF G.H., MOORE D.M., HAY R.L., WEMMER K„ 2001 — Origin of illite in the lower Paleozoic of the Illinois basin: Evidence for brine migrations. Geol. Soc. Amer. Bull., 113, 8: 1092-1104.
• [49] GRIGSBY J.D., 2001 — Origin and growth mechanism of authigenic chlorite in sandstones of the Lower Vickburg Formation, South Texas. Jour. Sedim. Research, 71,1: 27-36.
• [50] GROTEK I. (w przygotowaniu) — Zmienność stopnia uwęglenia rozproszonej materii organicznej z utworów karbonu w brzeżnej części platformy wschodnioeuropejskiej Polski. Biul. Państw. Inst. Geol.
• [51] HAŁAS S., 1979 — An automatic inlet system with pneumatic changeover valves for isotope ratio mass spectrometer. Jour. Phys. E. Sei. Instrum., 18: 417-420.
• [52] HAŁAS S., 1995 — Geochronologia izotopowa oparta na rozpadzie promieniotwórczym potasu-40. Prz. Geol., 43, 12: 993-998.
• [53] HAŁAS S., 2001 — Analiza pierwiastkowa techniką rozcieńczenia izotopowego na przykładzie określenia zawartości potasu w minerałach datowanych metodą K/Ar. Elektronika, 42: 53-55.
• [54] HAŁAS S., DURAKIEWICZ Т., 1997 — Lubelska aparatura UHV do wydzielania, oczyszczania i analizy masowo-spektrometrowej argonu do datowania minerałów. Elektronika, 38: 49-53.
• [55] HAŁAS S., SZARAN J., 1999 — Low-temperature thermal decomposition of sulfates to S02 for on-line MS/32S analysis. Anal. Chem., 71: 3254-3257.
• [56] HARTMANN B.H., JUHÄSZ-BODNÄRK., RAMSEYERK., MATTER A., 1999 — Effect of Permo-Carboniferous climate on illite-smectite, Haushi Group, Sultanate of Oman. Clays and Clay Minerals, 47,2: 131-143.
• [57] HARTMANN B.H., JUHÄSZ-BODNÄR К., RAMSEYER К., MATTER А., 2000 — Polyphased quartz cementation and its sources: a case study from the Upper Paleozoic Haushi Group sandstones, Sultanate of Oman. Spec. Puhl. Int. Ass. Sedim., 29: 253-270.
• [58] HASSOUTA L., BAUTIER M.D., POTOLEVIN J.L., LIEWIG N.. 1999 — Clay diagenesis in the sandstone reservoir of the Ellon Field (Alwyn) North Sea. Clays and Clay Minerals, 47, 3: 269-585.
• [59] HAWKINS P.J., 1978 — Relationship between diagenesis, porosity reduction, and oil emplacement in late Carboniferous sandstones reservoirs, Bothamsall Oilfield, E Midlands. Jour. Geol. Soc., 135,1:7-24.
• [60] HESSE R., ABID I.A., 1998 — Carbonate cementation — the key to reservoir properties of four sandstone levels (Cretaceous) in the Hiberian Oilfield Jeanne d'Arc Basin, Newfoundland, Canada. Spec. Puhl. Int. Ass. Sedim., 26: 363-393.
• [61] HILLIER S., 1994 — Pore-lining chlorites in siliciclastic reservoir sandstones: electron microprobe, SEM and XRD data and implication for their origin. Clay Minerals, 29: 665-679.
• [62] HORTON D.G., 1985 — Mixed-layer illite/smectite as a paleotemperature indicator in Amethyst vein system, Creede district, Colorado, USA. Contrib. Mineral Petrol., 91, 2: 171-179.
• [63] HOUSEKNECHT D.W., 1984 — Influence of grain size and temperature on intergranular pressure solution, quartz cementation, and porosity in a quartzose sandstone. Jour. Sedim. Petrol, 54, 2: 348-361.
• [64] HOUSEKNECHT D.W., 1987 — Assessing the relative importance of compaction processes and cementation to reduction of porosity in sandstones. AAPG Bull, 71, 6: 633-642.
• [65] HUGGET J., DENNIS P., GALE A., 2000 — Geochemistry of early siderite cements from the Eocene succession of Whitecliff Bay, Hampshire Basin, U.K. Jour. Sedim. Research, 70, 5: 1107-1117.
• [66] HUNT J.M., 1979 — Petroleum geochemistry and geology. W.H. Freeman and Company, San Francisco.
• [67] HURST A.R., 1981 —A scale of dissolution for quartz and its implications for diagenetic processes in sandstones. Sedimentology, 28, 4: 451-459.
• [68] HUTCHEON I., OLDERSHA W A., GHENT E.D., 1980 — Diagenesis of Cretaceous sandstones of the Kootenay Formation at Elk Valley (southestern British Columbia) and Mt. Allan (southwestern Alberta). Geochim. Cosmochim. Acta, 44: 1425-1435.
• [69] JAHREN J.S., AAGAARD P., 1989 — Compositional variations in diagenetic chlorites and illites and relationships with formation-water chemistry. Clay Minerals, 24: 157-170.
• [70] JAWOROWSKI К., 1987 — Kanon petrograficzny najczęstszych skał osadowych. Prz. Geol., 35, 4: 205-209.
• [71] JAWOROWSKI K., JUSKOWIAK M., 1973 — Metoda punktowa analizy geometrycznej na tle podstawowych zagadnień opisu skał. Instr. Met. Bad. Geol., 22.
• [72] KANTOROWICZ J.D., 1984 — The nature, origin and distribution of authigenic clay minerals from Middle Jurassic Ravenscar and Brent Group sandstones. Clay Minerals, 19, 3: 359-375.
• [73] KANTOROWICZ J.D., 1990 — The influence of variations in illite morphology on the permeability of Middle Jurassic Brent Group sandstones, Cormorant Field, UK North Sea. Marine and Petrol Geol., 7, 1: 66-74.
• [74] KOWALSKI W., CHLEBOWSKI R„ ŻELICHOWSKI A.M., 1982 — Charakterystyka mineralogiczno-petrograficzna utworów karbonu rowu mazowiecko-lubelskiego. Biul Geol. Wydz. Geol. UW, 25: 165-265.
• [75] KOREJWO K., 1958 — Karbon Strzyżowa nad Bugiem. Biul. Inst. Geol., 136: 1-128.
• [76] KOZŁOWSKA A., 1995a — Wykształcenie mikrolitofacjalne osadów karbonu w NW części rowu lubelskiego. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol, 51, 3: 19-20.
• [77] KOZŁOWSKA A., 1995b — Wyniki badań spoiw piaskowców karbońskich w północno-zachodniej części rowu lubelskiego. Materiały XVIII Sympozjum, Geologia Formacji Węglonośnych Polski: 28-29. Kraków.
• [78] KOZŁOWSKA A., 1995c — Filling of porous space in Carboniferous sandstones in NW part of the Lublin Graben. Abstracts. XIII International Congress on Carboniferous-Permian. Kraków: 82.
• [79] KOZŁOWSKA A., 1996 — The influence of diagenetic processes on the Carboniferous sandstones porosity in NW part of the Lublin Graben. The 2nd Conference "The geochemical and petrophysical investigations in oil and gas exploration": 131-134 Janowice к. Krakowa.
• [80] KOZŁOWSKA А., 1997а — Nowe dane o składnikach spoiwa piaskowców karbońskich w północno-zachodniej części rowu lubelskiego. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 53 (5): 9-10.
• [81] KOZŁOWSKA A., 1997b — Cementy węglanowe w piaskowcach górnokarbońskich w północno-zachodniej części rowu lubelskiego. Prz. Geol., 45, 3: 301-304.
• [82] KOZŁOWSKA A., 1997c — Diagenetic minerals in the Upper Carboniferous sandstones of Central Poland. Abstracts. 1st EMU School and Sympozium, Budapeszt: 25.
• [83] KOZŁOWSKA A., 1998 — Siderites in the Upper Carboniferous sandstones of Central Poland. International symposium on the history of mineralogy: 157. Abstracts. Mineralogical Museums, Sankt Petersburg.
• [84] KOZŁOWSKA A., 1999a — Preliminary results of diagenetic kaolinite studies in the Upper Carboniferous sandstones in Central Poland. Abstracts. Euroclay 1999. Kraków: 104.
• [85] KOZŁOWSKA A., 1999b — Wybrane zagadnienia diagenezy piaskowców karbońskich w centralnej Polsce. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol, 55 (7): 42^43.
• [86] KOZŁOWSKA A., 2000a — Clay minerals in the Upper Carboniferous sandstones in NW part of the Lublin Graben. Abstracts. XVIth Conference on Clay Mineralogy and Petrology, Karlovy Vary: 83.
• [87] KOZŁOWSKA A., 2000b — Diagenetic minerals in the Carboniferous sandstones in the Lublin Graben. Pr. Specjalne PTM, 17: 192-194.
• [88] KOZŁOWSKA A., 2001a — Tworzenie się minerałów podgrupy kaolinitu w piaskowcach górnokarbońskich Polski centralnej. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 57 (9): 11-12.
• [89] KOZŁOWSKA A., 200 lb — Syderyty magnezowe w piaskowcach górnokarbońskich środkowej Polski. Prz. Geol., 49, 4: 343-344.
• [90] KOZŁOWSKA A., 2003a — Genesis of carbonate minerals in the Upper Carboniferous sandstones in Central Poland. Pr. Specjalne PTM, 22: 115-118.
• [91] KOZŁOWSKA A., 2003b — Wpływ diagenezy na właściwości zbiornikowe piaskowców górnego karbonu w rejonie miedzy Warszawą a Dęblinem. Prz. Geol., 51, 9: 777-782.
• [92] KOZŁOWSKA A., SUCH P., KOBYŁECKA A., 1998 — Ewolucja przestrzeni porowej utworów karbonu radomsko-lubelskiego na podstawie wybranych wierceń. W: Analiza basenów sedymentacyjnych Niżu Polskiego (red. M. Narkiewicz). Pr. Państw. Inst. Geol, 165: 167-176.
• [93] KRAISHAN G.M., REZAEE M.R., WORDEN R.H., 2000 — Significance of trace element composition of quartz cement as key to reveal the origin of silica in sandstones: an example from the Cretaceous of the Barrow Sub-basin, Western Australia. Spec. Publ. Int. Ass. Sedim., 29: 317-331.
• [94] KUBERSKA M., 1999 — Etapy cementacji piaskowców czerwonego spągowca w świetle badań izotopowych. Prz. Geol., 47, 4: 477-478.
• [95] LAND L.S., DUTTON S.P., 1978 — Cementation of Pennsylvanian deltaic sandstone: isotopic data. Jour. Sedim. Petrol, 48, 4: 1167-1176.
• [96] LANSON В., BEAUFORT D., BERGER G., BARADAT J., JACHARPAGNE J.C., 1996 — Illityzation of diagenetic kaolinite-to-illite conversion series: late-stage diagenesis of the Lower Permian Rotliegend sandstone reservoirs, offshore of the Netherlands. Jour. Sedim. Research, 66, 3: 501-518.
• [97] LONGSTAFFE F. J., 1989 — Stable isotopes as tracers in clastic diagenesis. In: Short course in burial diagenesis (ed. I.E. Hutcheon). Mineral Ass. Canada, 15: 201-277.
• [98] LONGSTAFFE F.J., A YALON A., 1987 — Oxygen-isotope studies of clastic diagenesis in the Lower Cretaceous Viking Formation, Alberta: implications for the role of meteoric water. In: Diagenesis of sedimentary sequences (ed. J.D. Marshall). Geol. Soc. Spec. Puhl., 36: 277-296.
• [99] LUDVIGSON G.A., GONZALES L.A., METZGER R.A., WITZKE B.J., BRENNER R.L., MURILLO A.P., WHITE T.S., 1998 — Meteoric sphaerosiderite lines and their use for paleohydrology and paleo- climatology. Geology, 26: 1036-1042.
• [100] ŁABĘCKI J., 1982 — Wpływ diagenetycznych przeobrażeń minerałów ilastych na własności zbiornikowe skał karbonu lubelskiego. W: Rola badań laboratoryjnych w poszukiwaniu złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Konferencja Naukowo-Techniczna, Serock: 125-134. Arch. PGNiG S.A.
• [101] ŁOSZEWSKA Z., 1972 — Opracowanie petrograficzne karbonu lubelskiego w otworach Jarczów IG 4 i Korczmin IG 1. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [102] MACAULAY C.I., HASZELDINE R.S., FALLICK A.E., 1992 — Distribution, chemistry, isotopic composition and origin of diagenetic carbonates: Magnus sandstones, North Sea. Jour. Sedim. Petrol., 63,1: 33-43.
• [103] MACAULAY C.I., FALLICK A.E., HASZELDINE R.S., 1993 — Textural and isotopic variations in diagenetic kaolinite from the Magnus Oilfield sandstones. Clay Minerals, 28, 4: 625-639.
• [104] MALISZEWSKA A., 1999 — O znaczeniu badań izotopowych diagenetycznego illitu z piaskowców czerwonego spągowca. Prz. Geol., 47, 5: 476.
• [105] MAREK S., ZNOSKO J., 1983 — Pozycja geotektoniczna i granice niecki warszawskiej (płockiej). W: Budowa geologiczna niecki warszawskiej (płockiej) i jej podłoża (red. S. Marek). Pr. Państw. Inst. Geol, 103: 13-21.
• [106] MARFIL R., DELGADO A., RAMSEYER K„ ROSSI С., PERMANYER A., 2001 — Complex diagenetic history of carbonate cements in the lower Cretaceous reservoir sandstones of the Salam oilfield, Western Desert, Egypt. Abstracts. IAS 2001, Davos: 131. Inter. Ass. of Sedim.
• [107] McAULAY G.E., BURLEY S.D., JOHNES L.H., 1993 — Silicate mineral authigenesis in the Hutton and NW Hutton fields: implications for sub-surface porosity develoment. In: Petroleum geology of Northwest Europe: Proceeding of the 4th Conference (ed. J.R. Parker): 1377-1394. Geol. Soc., London.
• [108] McCREA J.M., 1950 — On the isotopic geochemistry of carbonates and a paleotemperature scale. Jour. Chem. Phys., 18: 849-857.
• [109] McKAY J.L., LONGSTAFEE F.J., PLINT A.G., 1995 — Early diagenesis and its relationship to depositional environment and relative sea-level fluctuations (Upper Cretaceous) Marshybank Formation, Alberta and British Columbia. Sedymentology, 42, 1: 161-190.
• [110] MERRIMAN R.J., PEACOR D.R.,1999 — Very low-grade matapelites: mineralogy, microfabrics and measuring reaction progress. In: Low-grade metamorphism (eds. M. Frey, D. Robinson): 10-60. Blackwell Science, Cambridge.
• [111] MESHRI I.D., 1986 — On the reactivity of carbonic and organic acids and generation of secondary porosity. In: Roles of organic matter in sediment diagenesis (ed. D.L. Gautier). Soc. Econ. Paleon. and Mineral. Spec. Puhl, 38: 123-128.
• [112] MICHALIK M., 1998 — Diagenetic albite in Rotliegendes sandstones from the Intrasudetic Basin (Poland). Ann. Soc. Geol. Pol., 68, 1: 85-93.
• [113] MICHALIK M., 2001 — Diagenesis of the Weissliegend sandstones in the south-western margin of the Po¬lish Rotliegend Basin. Pr. Miner. Kom. Nauk. Miner. PAN, 91: 1-176.
• [114] MIGASZEWSKI Z., NARKIEWICZ M., 1983 — Identyfikacja pospolitych minerałów węglanowych przy użyciu wskaźników barwiących. Prz. Geol., 31, 4: 258-261.
• [115] MILLIKEN K.L., 1998 — Carbonate diagenesis in non-marine foreland sandstones at the western edge of the Alleghanian overthrust belt, Southern Appalachians. Spec. Puhl. Int. Ass. Sedim., 26: 87-105.
• [116] MOORE D.M., REYNOLDS R.C. Jr., 1989 — X-Ray diffraction and identification and analysis of clay minerals. Oxford University Press, Oxford.
• [117] MORAD S., 1990 — Mica alteration reactions in Jurassic reservoir sandstones from the Haltenbanken area, offshore Norway. Clays and Clay Minerals, 38, 6: 584-590.
• [118] MORAD S., 1998 — Carbonate cementation in sandstones: distribution patterns and geochemical evolution. In: Carbonate cementation in sandstones (ed. S. Morad). Spec. Puhl. Int. Ass. Sedim., 26: 1-26.
• [119] MORAD S., BERGAN M., KNARUD R., NYSTUEN J.P., 1990 — Albitization of detrital plagioclase in Triassic reservoir sandstones from the Snorre Field, Norwegian North Sea. Jour. Sedim. Petrol., 60,3: 411-425.
• [120] MORAD S., BEN ISMAIL H.N., De ROS L.F., AL-AASM I.S., SHERRHINI N.E., 1994 — Diagenesis and formation water chemistry of Triassic reservoir sandstones from Southern Tunisia. Sedimentology, 41,6: 1253-1272.
• [121] MORAD S., De ROS L.F, NYSTUEN J.P., BERGAN M., 1998 — Carbonate diagenesis and porosity evolution in sheet-food sandstones: evidence from the Middle and Lower Lunde Mumbers (Triassic) in the Snorre Field, Norwegian North Sea. Spec. Puhl. Int. Ass. Sedim., 26: 53-85.
• [122] MOUSSAVI-HARAMI R., BRENNER R.J., 1993 — Diagenesis of non-marine petroleum reservoirs: the Wecomian (Lower Cretaceous) Shurijen Formation, Kopet-Dagh Basin, NE Irian. Jour. Petrol. Geol., 16, 1: 55-72.
• [123] MOZLEY P.S., 1989 — Relation between depositional environment and the elemental composition of early diagenetic siderite. Geology, 17, 8: 704-706.
• [124] MOZLEY P.S., CAROTHERS W.W., 1992 — Elemental and isotopic composition of siderite in the Kuparuk Formation, Alaska: effect of microbial activity and water/sediment interaction on early pore-water chemistry. Jour. Sedim. Petrol., 62, 4: 681-692.
• [125] MÜCKE A., 1994 — Postdiagenetic ferruginization of rocks (sandstones, oolitic ironstones, kaolins and bauxites) — including a comparative study of the reddening of red beds. In: Diagenesis IV (eds. K.H. Wolf, G.V. Chilingarian). Developments in Sedimentology, 51: 361-423.
• [126] NARĘBSKI W., 1956 — O diagenetycznych dolomitach żelazistych z Karpat fliszowych. RocznikPTG, 26, 1:29-50.
• [127] NARKIEWICZ M., POPRAWA P., LIPIEC M., MATYJA H., MIŁACZEWSKI L., 1998 — Pozycja paleogeograficzna i tektoniczna a rozwój subsydencji dewońsko-karpackiej obszaru pomorskiego i radomsko-lubelskiego. W: Analiza basenów sedymentacyjnych Niżu Polskiego (red. M. Narkiewicz). Pr. Państw. Inst. Geol, 165: 31^46.
• [128] OELKERS E.H., BJ0RKUM P.A., MURPHY W.M., 1996 — A petrographic and computational investigation of quartz cementation and porosity reduction in North Sea sandstones. Amer. Jour. Seien., 296, 4: 420-452.
• [129] OSBORNE M., HASZELDINE R.S., FALLICK A.E., 1994 — Variation in kaolinite morphology with growth temperature in isotopically mixed pore-fluids, Brent Group, UK North Sea. Clay Minerals, 29,4: 591-608.
• [130] PERYT T.M., 1995 — Geneza złóż polihalitu w cechsztynie rejonu Zatoki Puckiej w świetle badań sedymentologicznych i geochemicznych. Prz. Geol., 43, 12: 1041-1044.
• [131] PEŚEK J., SKOĆEK V., 1999 — Alluvial-lacustrine red beds in Upper Paleozoic continental basins, Bohemian massif, Czech Republic. Czech Geol. Surv. Spec. Paper, 11: 1-28.
• [132] PETTIJOHN F.J., POTTER P.E., SIEVER R„ 1972 — Sand and sandstone. Springer-Verlag, New York.
• [133] PITTMAN E.D., LARESE R.E., 1991 — Compaction of lithic sands: experimental results and applications. AAPG Bull., 75, 8: 1279-1299.
• [134] POŁOŃSKA M. (BUTKIEWICZ), 1975 — Opracowanie petrograficzne piaskowców karbonu z wybranych wierceń synklinorium lubelskiego. Centr. Arch. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [135] POŁOŃSKA M., 1979 — Charakterystyka petrograficzna utworów karbonu południowej części niecki warszawskiej. Kwart. Geol., 23, 4: 727-748.
• [136] POPEK Т., 1978 — Opracowanie petrograficzne utworów karbonu strefy Terebina. Centr. Arch. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [137] POPEK Т., 1990 — Syntetyczne opracowanie petrograficzne skał karbonu z SE, centralnej i NW części rowu mazowiecko-lubelskiego i niecki warszawskiej. Centr. Arch. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [138] POPRAWA P., 1997 — Late Permian to Tertiary dynamics of the Polish Trough. EUROPROBE TESZ Meeting, 1997, Potsdam. Terra Nostra, 97, 11: 104-109.
• [139] PORTER E.W., JAMES W.C., 1986 — Influence of pressure, salinity, temperature and grain size silica dia¬genesis in quartzose sandstones. Chemical Geology, 57, 3/4: 359-369.
• [140] PORZYCKI J., 1979 — Litostratygrafia osadów karbonu Lubelskiego Zagłębia Węglowego. W: Stratygrafia węglonośnej formacji karbońskiej w Polsce (red. T. Migier): 19-27. II Sympozjum, Sosnowiec.
• [141] PORZYCKI J., 1988 — Pozycja geologiczna i strukturalna Lubelskiego Zagłębia Węglowego. W: Karbon Lubelskiego Zagłębia Węglowego (red. Z. Dębowski, J. Porzycki). Pr. Inst. Geol., 122: 26-31.
• [142] POSTMA D., 1982 — Pyrite and siderite formation in brackish and freshwater swamp sediments. Amer. Jour. Seien., 282, 8: 1151-1183.
• [143] POŻARYSKI W., DEMBOWSKI Z., 1983 — Mapa geologiczna Polski i krajów sąsiednich. Wyd. Geol., Warszawa.
• [144] PURVIS К., 1992 — Lower Permian Rotliegend sandstones, southern North Sea: a case study of sandstone diagenesis in evaporite-associated sequences. Sediment. Geology, 77: 155-171.
• [145] RADKE B.M., MATHIS R.L., 1980 — On the formation and occurrence of saddle dolomite. Jour. Sedim. Petrol., 50: 1149-1168.
• [146] RADLICZ K., 1974 — Stopień wapnistości i metody przeliczeń analiz chemicznych skał węglanowych Instr. Met. Bad. Geol., 25.
• [147] RAISWELL R.R., 1982 — Pyrite texture, isotopic composition and the availability of iron. Amer. Jour. Seien., 282, 8: 1244-1263.
• [148] RATAJCZAK Т., 1969 — Syderyt magnezowy (syderoplezyt) z utworów westfalskich Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Prz. Geol., 17, 1: 561-566.
• [149] RATAJCZAK Т., 1970 — Charakterystyka petrograficzna piaskowców westfalskich z rejonu Łęcznej. Zeszyt Nauk AGH. Geologia, 13, 1: 67-85.
• [150] RATAJCZAK Т., 1972 — Badania mineralogiczne utworów węglanowych karbonu nadbużańskiego. Pr. Miner. PAN, Kraków, 26: 63-101.
• [151] RATAJCZAK Т., 1973 — Badania mineralogiczno-petrograficzne piaskowców namuru Zagłębia Lubelskiego. Zesz. Nauk. AGH, Geologia, 17: 47-60.
• [152] RATAJCZAK Т., 1974а — Charakterystyka mineralogiczna syderytowych skał oolitowych karbonu lubelskiego. Spraw. Pos. Kom. Nauk PAN, Oddz. w Krakowie, 17, 2: 462^64.
• [153] RATAJCZAK Т., 1974b — Charakterystyka mineralogiczno-petrograficzna skał płonnych Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Pr. Geol. Kom. Nauk. PAN, Oddz. w Warszawie, 85: 1-81.
• [154] RATAJCZAK Т., 1975 — O ewentualnym występowaniu ankerytu w utworach węglanowych karbonu lubelskiego. Spraw, z Pos. Kom. Nauk PAN, Oddz. w Krakowie, 18, 1: 217-220.
• [155] REYNOLDS R.C., 1980 — Interstratified clay minerals. In: Crystal structures of clay minerals and their X-ray identification (ed. G.W. Brindley, G. Brown): 249-305. Mineralogical Society, London.
• [156] REZAEE M.R., SCHULZ-ROJAHN J.P., 1998 — Application of quantitative back-scattered electron image analysis in isotope interpretation of siderite cement: Tirrawarra sandstone, Cooper Basin, Australia. Spec. Puhl. Int. Ass. Sedim., 26: 461-481.
• [157] ROCHEWICZ A., 1982 — Kaolinit, jego geneza i sposób występowania w spoiwie karbońskich piaskowców z rejonu Dęblina. W: Rola badań laboratoryjnych w poszukiwaniu złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Konferencja Naukowo-Techniczna. Serock. 107-124. Arch. PGNiG S.A.
• [158] SAMSONOWICZ J., 1939 — Badania geologiczno-wiertnicze wykonane w roku 1937/8 na Wołyniu. Biul. Państw. Inst. Geol., 9.
• [159] SHARP Z.D., 1990 — A laser-based microanalytical method for the in situ determination of oxygen isotope ratios of silicates and oxides. Geochim Cosmochim. Acta, 54, 5: 1353-1357.
• [160] SMAL J.S., 1994 — Fluid composition, mineralogy and morphological changes associated with the smectite-to-iliite reaction: an experimental investigation of the effect od organic acid anions. Clay Minerals, 29,4:539-554.
• [161] SOMMER F., 1978 — Diagenesis of Jurassic sandstones in the Viking Graben. Jour. Geol. Soc. London, 135: 63-67.
• [162] SOUZA de R.S., De ROS L.F., MORAD S., 1995 — Dolomite diagenesis and porosity preservation in lithic reservoirs: Carmópolis Member, Sergipe-Alagoas Basin, Northeastern Brazil. AAPG Bull., 79, 5: I 725-748.
• [163] SPÖTL C., HOUSEKNECHT D.W., LONGSTAFFE F.J., 1994 — Authigenic chlorites in sandstones as indicators of high-temperature diagenesis, Arkoma Foreland Basin, USA. Jour. Sedim. Research, A64, 3: 553-566.
• [164] SPÖTL С., PITMAN J.K., 1998 — Saddle (baroque) dolomite in carbonates and sandstones: a reappraisal I of burial - diagenetic concept. Spec. Puhl. Int. Ass. Sedim., 26: 437-460.
• [165] STOCH L., 1974 — Minerały ilaste. Wyd. Geol., Warszawa.
• [166] ŚRODON J., 1996 — Minerały ilaste w procesach diagenezy. Prz. Geol., 44, 6: 604-607.
• [167] TEICHMULLER R., 1982 — The importance of coal petrology in prospecting for oil and natural gas. Gebrüder, Bomtraeger, Stuttgart.
• [168] VAN KEER I., MUCHLES P.M., VIAENE W., 1998 — Clay mineralogical variations and evolutions I in sandstones sequences near a coal seam and shales in the Westphalian of the Campine Basin (NE Belgium). Clay Minerals, 33, 1: 159-169.
• [169] VELDE В., 1995—Compaction and diagenesis. In: Origin and mineralogy of clays (ed. B. Velde): 220-246. I Springer, Berlin.
• [170] WELDE В., VASSEUR G., 1992 — Estimation of the diagenetic smectite to illite transformation in time- I -temperature space. A mer. Mineral., 77, 9/10: 967-976.
• [171] WAKSMUNDZKA M.I., 1998 — Architektura depozycyjna basenu karbońskiego Lubelszczyzny. I W: Analiza basenów sedymentacyjnych Niżu Polskiego (red. M. Narkiewicz). Pr. Państw. Inst. Geol, 165:89-100.
• [172] WAKSMUNDZKA M.I., KOZŁOWSKA A., 2000 — Wpływ wykształcenia facjalnego i diagenezy piaskowców górnego karbonu na ich właściwości zbiornikowe w północno-zachodniej i centralnej części rowu lubelskiego. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [173] WALDERHAUG O., 1994 — Temperatures of quartz cementation in Jurassic sandstones from the Norwegian Continental Shelf - evidence from fluid inclusions. Jour. Sedim. Research, A 64, 2: 324-333.
• [174] WALKER T.R., WAUGH В., GRONE A.J., 1978 — Diagenesis in first-cycle desert alluvium of Cenozoic I age, southwestern United States and northwestern Maxico. Geol. Soc. Amer. Bull, 89, 1: 19-32.
• [175] WILKINSON M., CROWLEY S.F., MARSHALL J.D., 1992 — Model for the evolution of oxygen isotope ratios in the pore fluids of mudrocks during burial. Marine and Petrol. Geol., 9, 1: 98-105.
• [176] WILSON M.D., PITTMAN E.D., 1977 — Autigenic clays in sandstones: recognition and influence on reservoir properties and paleoenvironmental analysis. Jour. Sedim. Petrol., 47, 1: 3-31.
• [177] WORDEN R.H., MORAD S., 2000 — Quartz cementation in oil field sandstones: a review of the key controversies. Spec. Puhl. Int. Ass. Sedim., 29: 1-20.
• [178] ŻELICHOWSKI A.M., 1972 — Rozwój budowy geologicznej obszaru między Górami Świętokrzyskimi i Bugiem. Biul. Inst. Geol., 263: 7-97.
• [179] ŻELICHOWSKI A.M., 1977 — Problemy tektoniczne obszaru między Warszawa Lublinem. Kwart. Geol., 21, 4: 885-886.
• [180] ŻELICHOWSKI A.M., 1979 — Budowa geologiczna podłoża niecki brzeżnej na granicy odcinka warszawskiego i lubelskiego. Kwart. Geol., 23, 1: 125-139.
• [181] ŻELICHOWSKI A.M., PORZYCKI J., 1983 — Mapa strukturalno-geologiczna bez utworów młodszych od karbonu. W: Atlas geologiczno-surowcowy obszaru lubelskiego (red. A.M. Żelichowski, S. Kozłowski). Inst. Geol., Warszawa.
• [182] ŻYWIECKI M., KOPCZYŃSKI R., ROCHEWICZ A., 1997 — Rozwój i dystrybucja porowatości w osadach klastycznych—przykłady ze złóż karbonu Lubelszczyzny. Mat. Konfer. XXX lat działalności geologiczno-wiertniczej Oddziału Poszukiwania Nafty i Gazu w Wołominie: 53-58. Pułtusk.
• [183] ŻYWIECKI M., 2002 — Fluids and hydrocarbons charging model for a set of the Carboniferous deltaic/incised-valleys/meandering river reservoir deposits, SE Poland. Abstracts. AAPG Annual Meeting 2002, Houston.