Zapis ruchów neotektonicznych w osadach plejstocenu północno-zachodniej Polski

• Autorzy: Kurzawa M.

Warianty tytułu

EN

Record of neotectonic movements in the Pleistocene deposits of northwestern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Analiza danych wiertniczych oraz wyników badań litostratygraficznych, geofizycznych i geodezyjnych dowiodła, że zróżnicowanie osadów plejstoceńskich wykazuje bardzo wyraźny związek z budową tektoniczną kompleksu permo-mezozoicznego. Miąższość, profil stratygraficzny, wykształcenie facjalne osadów plejstocenu oraz ukształtowanie ich podłoża są dostosowane do rozmieszczenia elementów tektonicznych, takich jak fałdowe formy tektoniki solnej, rowy i bloki tektoniczne. Wyraża się to redukcją miąższości i profilu stratygraficznego osadów plejstocenu leżących na elementach wyniesionych w stosunku do tych, które zostały obniżone. Zmienność wykształcenia facjalnego osadów plejstocenu jest w wielu miejscach związana z rozmieszczeniem fałdowych form tektoniki solnej, co manifestuje się poprzez stopniowy zanik osadów akumulacji wodnej nad antyklinami solnymi. Najbardziej intensywne glaciizostatyczne ruchy pionowe struktur solnych i bloków tektonicznych nastąpiły w interglacjałach podlaskim, mazowieckim i eemskim. Przeliczenie wyników powtórnych pomiarów niwelacyjnych pozwoliło na oszacowanie prędkości współczesnych ruchów pionowych analizowanych elementów tektonicznych na 0,3-2,0 mm/rok, co jest wielkością porównywalną z prędkościami podawanymi dla ruchów plejstoceńskich. Glaciizostatyczne przemieszczenia pionowe między elementami tektonicznymi wywarły decydujący wpływ na rozwój powstających nad nimi osadów glacigenicznych.

EN

The analysis based on drilling, lithostratigraphic, geophysical and geodetic data showed that the spatial differentiation pattern of the Pleistocene cover displays a direct connection with the structural pattern of the Permo-Mesozoic complex. The main features of the Pleistocene cover, such as the thickness, stratigraphic section, facies variability and the shape of the sub-Quaternary surface, are adapted to the distribution of local Permo-Mesozoic tectonic elements, salt tectonic folds, grabens and singular blocks. This is expressed by a reduction in the thickness and stratigraphic section of Pleistocene sediments overlying uplifted tectonic elements, in relation to those which were lowered. Facies variability within the Pleistocene complex is in many places connected with the location of salt tectonic folds, and this connection is manifested by the gradual disappearance of water-laid series over salt anticlines. The most intensive, isostaticaly driven, vertical displacements occurred during the Kromerian, Holsteinian and Eemian interglacial periods. Transformation of repeated levelling data allowed the velocity of recent vertical displacements between examined tectonic elements to be estimated at 0,3-2,0 mm/yr, and this is comparable to the velocity of Pleistocene movements. The glacioisostatic vertical displacements between tectonic elements exerted a decisive influence on the development of their glaciogenic sedimentary cover.

Słowa kluczowe

PL

ruchy glaciizostatyczne; tektonika solna; neotektonika; geologia czwartorzędu; plejstocen; północno-zachodnia Polska

EN

glacioisostatic movements; salt tectonics; neotectonics; Quaternary geology; northwestern Poland; Pleistocene

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2004
• Tom: nr 407
• Strony: 29--88
• Opis fizyczny: Bibliogr. 110 poz., rys.

Twórcy

autor

Kurzawa M.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Pomorski, ul. Wieniawskiego 20, 71-130 Szczecin

Bibliografia

• AHRENS H., LOTSCH D., SCHWAB G., 1982 - Präglaziale tektonische Aktivirung im Nordteil der DDR. Z. Geol. Wiss., 10: 671-678.
• BADANIA litologiczno-petrograficzne osadów czwartorzędowych arkuszy Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa: Choma-Moryl K., Czerwonka J., Krzyszkowski D., Moryl J., 1989-ark. Stare Czarnowo i Żelisławiec; Kucharewicz J. (red.), 1981 - ark. Police, Tanowo, Szczecin; Masłowska M., Michałowska M., 1995 - ark. Banie; Masłowska M., Michałowska M., 1998a - ark. Choszczno; Masłowska M., Michałowska M., 1998b - ark. Dobra; Moryl J. (red.), 1985 - ark. Widuchowa, Cedynia, Chojna.
• BARANIECKA M.D., 1975 - Zależności wykształcenia osadów czwartorzędowych od struktur i dynamiki podłoża w środkowej części Niżu Polskiego. Biul. Inst. Geol., 288: 5-97.
• BARANIECKA M.D., 1979 - Quaternary dislocation zones along main tectonic borders of Polish Lowlands. Quatern. Stud., 1: 1-13.
• BARANIECKA M.D., 1980 - Geneza elementów wklęsłych powierzchni podłoża czwartorzędu na obszarze wału kujawskiego i niecki warszawskiej. Biul. Inst. Geol., 322: 31-64.
• BARANIECKA M.D., 1995 - Quaternary tectonic structures of the margins of the Kujavian Ridge, Polish Lowland. Fol. Quatern., 66: 39-49.
• BAŻYŃSKI J., 1990 - Geologiczna interpretacja danych geodezyjnych wzdłuż przekroju podwójnej precyzyjnej niwelacji. Pr. Inst. Geod., 37, 1-2: 249-267.
• BER A., 2000 - Plejstocen Polski północno-wschodniej w nawiązaniu do głębszego podłoża i obszarów sąsiednich. Pr. Państw. Inst. Geol., 170: 89 s.
• BER A., RYKA W., 1998 - Influence of the crystaline basement on the sedimentary cover of the eastern part of the Peribaltic Depression, Poland. Pr. Państw. Inst. Geol., 161: 171-181.
• CIUK E., 1972 - Utwory paleogeńskie w rejonie szczecińskim. Prz. Geol., 20, 11: 498-502.
• DADLEZ R., 1974a - Lokalne formy strukturalne Polski północno-zachodniej. W: Budowa geologiczna Polski. T. 4 Tektonika, cz. 1. Niż Polski: 256-278. Inst. Geol. Warszawa.
• DADLEZ R., 1974b - Types of local tectonic structures in the Zechstein-Mesozoic complex of northwestern Poland. Biul. Inst. Geol., 274: 149-177.
• DADLEZ R., 1979 - Tektonika kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego. W: Budowa geologiczna niecki szczecińskiej i bloku Gorzowa (red. M. Jaskowiak-Schoeneich). Pr. Inst. Geol., 96: 108-121.
• DADLEZ R., 1987 - Tektonika. Kompleks cechsztyńsko-mezozoiczny. W: Budowa geologiczna wału pomorskiego i jego podłoża (red. A. Raczyńska). Pr. Inst. Geol., 119: 186-194.
• DADLEZ R., 1997 - Tektonika. W: Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce (red. S. Marek, M. Pajchlowa). Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 410-414.
• DADLEZ R., JAROSZEWSKI W., 1993 - Tektonika. Wyd. PAE. Warszawa.
• DĄBROWSKI A., MOJSKI J.E., 1982 - Lokalne dodatnie anomalie siły ciężkości na północno-zachodniej Polsce, związane z rynnami plejstoceńskimi. Kwart. Geol., 26, 3/4: 663-674.
• DOBRACKI R., MOJSKI J.E., 1979 - Objaśnienia do Mapy geologicznej Polski 1:200 000, arkusz Szczecin + Dziwnów. Inst. Geol. Warszawa.
• DUDA J., 1993 - Dokumentacja badań geoeletrycznych na arkuszu Banie SMGP 1:50 000. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• DYJOR S., 1987 - Systemy kopalnych dolin Polski Zachodniej i fazy ich rozwoju w młodszym neogenie i eoplejstocenie. W: Problemy młodszego neogenu i eoplejstocenu w Polsce (red. A. Jahn, S. Dyjor): 85-101. Ossolineum. Wrocław.
• FURKALUK J., SKALNY A., 1968 - Opracowanie badań sejsmicznych wykonanych w rejonie Szczecin-Strzelce Krajeńskie-Kostrzyń. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• FRANKE D., 1990 - Submeridionale transcurrent Störungen im prepermischen Untergrund der Mitteleuropischen Senke. Z. Angew. Geol., 36. 6: 201-207.
• FRISCHBUTTER A., SCHWAB G., 1995 - Karte der rezenten vertikalen Krustenbewegungen in der Umrahmung der Ostsee-Depression. Ein Beitrag zu IGCP-Projekt Nr. 346 “Neogeodynamica Baltica” Brandenburg. Geowiss. Beitr., 2: 59-67.
• GARETSKY R.G., LEVKOV E., SCHWAB G., KARABANOV A., AIZBERG R., GARBAR D., KOC-KEL F., LUDWIG A.O., LYKKE-ANDERSEN H., OSTAFICZUK S., PALIENKO V., SIM L., ŠILIA-UPA A., SOKOŁOWSKI J., STACKEBRANDT W., 1999 - Main neogeodynamic features of the Baltic Sea and adjacent areas. Tech. Poszuk. Geol., 1: 17-27.
• GRANICZNY M., DOKTÓR S., 1992 - Mapa fotogeologiczna obszaru niecki szczecińskiej i bloku Gorzowa Wielkopolskiego. Skala 1:200 000. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Oddz. Pomorski. Szczecin.
• HURTIG E., 1965 – Beziehungen zwieschen Oberfläschenmorphologie und Salzstrukturen. Geoph. Geol., 7: 42-56.
• ILLES H., 1955 - Pleistozäne Salzstockbewegungen in Norddeutschland und ihre regionale Anordnung. Geol. Rdsch., 43: 70-78.
• INSTRUKCJA opracowania i wydania Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, 1996. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• JACKSON M.P.A., TALBOT C.J., 1986 - External shapes, strain rates and dynamics of salt structures. GSA Bull., 97: 305-323.
• JARITZ W., 1973 - Zur Entstehung der Salzstrukturen Nordwest-Deutchlands. Geol. Jb., A 10: 3-77.
• JARITZ W., 1980 - Einige aspekte der Entwicklungsgeschichte der nordwestdeutchen Salzstöke. Z. Dtsch. Geol. Ges., 131: 384-408.
• JASKOWIAK-SCHOENEICH M., 1969 - Budowa geologiczna synklinorium szczecińskiego z antyklinorium pomorskim w okolicy Zalewu Szczecińskiego. Kwart. Geol., 13, 3: 596-602.
• JASKOWIAK-SCHOENEICH M., 1976 - Kenozoiczne procesy tektoniczne w niecce szczecińskiej. Prz. Geol., 24, 10: 580-583.
• JASKOWIAK-SCHOENEICH M. (red.), 1979 - Budowa geologiczna niecki szczecińskiej i bloku Gorzowa. Pr. Inst. Geol., 96: 178 s.
• JASKOWIAK-SCHOENEICH M., 1981 - Sedymentacja i stratygrafia kredy górnej w północno-zachodniej Polsce. Pr. Inst. Geol., 98: 98 s.
• JOHANSEN A., 1971 - Salinartektonische Einflüsse auf Ausbildung und Verbreitung tetrirer und quartrer Sedimente in Ost-Holstein. Meyniana, 21: 33-39.
• KARASZEWSKI W., 1981 - Wstrząsy sejsmiczne w Polsce (bez Karpat i Sudetów) i ich związek z budową głębokiego podłoża. Kwart. Geol., 25, 3: 581-592.
• KARCZEWSKI A., 1968 - Wpływ recesji lobu Odry na powstanie i rozwój sieci dolinnej Pojezierza Myśliborskiego i Niziny Szczecińskiej. Pr. Komis. Geogr.-Geol. Wydz. Mat.-Przyr. Pozn. Tow. Przyj. Nauk, 8, 3: 106 s.
• KASIŃSKI J., PIWOCKI M., 1995 - Outline of development of the lower Oligocene transgression in northern Poland. Tech. Poszuk. Geol., 3: 47-52.
• KASIŃSKI J., PIWOCKI M., 1999 - Tertiary tectonic Troughs in the Polish Lowlands. Tech. Poszuk. Geol., 1: s. 57.
• KOPCZYŃSKA-LAMPARSKA K., 1979 - Najstarsze zlodowacenie, geneza podłoża czwartorzędu i wiek Wzgórz Warszewskich na tle budowy geologicznej Szczecina. Biul. Geol. Wydz. Geol. UW, 23: 41-56.
• KOPCZYŃSKA-ŻANDARSKA К., 1970a - Ukształtowanie i geneza powierzchni podłoża osadów czwartorzędu północno-zachodniego Pomorza. Acta Geol. Pol., 20, 3: 539-555.
• KOPCZYŃSKA-ŻANDARSKA K., 1970b - Stratygrafia starszego i środkowego plejstocenu północno-zachodniego Pomorza na tle rozwoju paleogeomorfologicznego. Stud. Geol. Pol., 33: 93-108.
• KOWALSKA A., 1960 - Paleogeomorfologia powierzchni podplejstoceńskiej niżowej części dorzecza Odry. Pr. Geogr. PAN, 21: 75 s.
• KOZARSKI S., 1986 - Time scales and the rhythm of Vistulian geomorphic events in the Polish Lowland. Czas. Geogr., 57, 2: 247-270.
• KOZŁOWSKA M., 1982 - Stratygrafia plejstocenu i paleogeomorfologia Pojezierza Myśliborskiego oraz Równiny i Kotliny Gorzowskiej. Biul. Inst. Geol., 337: 41-114.
• KRYGOWSKI B., 1959 - O związkach rzeźby dzisiejszej powierzchni ze strukturą podłoża na Pomorzu Szczecińskim. Zesz. Naukowe UAM, 21, Geografia, 2: 69-86.
• KRZYSZKOWSKI D., 1992 - Quaternary tectonics in the Kleszczów Graben (central Poland); a study based on sections from the “Bełchatów” outcrop. Quatern. Stud., 11: 65-90.
• KRZYSZKOWSKI K., CZERWONKA J.A., 1995 - Korelacja litostratygraficzna osadów czwartorzędowych z obszaru na południe od Szczecina. Acta Univ. Wratisl., 1702, Pr. Inst. Geogr. Ser. A, 7:37-61.
• KURZAWA M., 1998 - O przesłankach czwartorzędowej mobilności wybranych form tektoniki salinarnej północno-zachodniej Polski. Mat. III Ogólnopol. Konf. Neotektonika Polski: teraźniejszość i przyszłość: 39-40. Komitet Badań Czwartorzędu PAN, Kraków.
• KURZAWA M., 1999 - O zróżnicowaniu pokrywy plejstoceńskiej nad wybranymi formami tektoniki salinarnej północno-zachodniej Polski. Prz. Geol., 47, 5: 489-498.
• KURZAWA M., 2000a - Przestrzenny model budowy kenozoiku Polski północno-zachodniej na cyfrowych geologicznych mapach ścięcia poziomego. Prz. Geol., 48, 4: 306-312.
• KURZAWA M., 2000b - Digital space model of Cenozoic cover in NW Poland. Proc. Ill Congress on Regional Geological Carthography and Information Systems: 126-129. Bayerisches Geologisches Landesamt. München.
• KURZAWA M., 2001 - Traces of vertical tectonic movements recorded in Pleistocene sediments in NW Poland. Z. Geol. Wiss., 29. 1/2: 75-82.
• KURZAWA M., 2002 - Symptoms of Quaternary tectonic movements in NW Poland. Fol. Quatern., 73: 13-29.
• KURZAWA M., 2003 - The sedimentary record and rates of Quaternary vertical tectonic movements in NW Poland. Quatern. Intern., 101-102: 137-148.
• LINDNER L. (red.), 1992 - Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Wyd. PAE. Warszawa.
• LISZKOWSKI J., 1982 - Geneza pola współczesnych pionowych ruchów skorupy ziemskiej na obszarze Polski. Rozpr. UW, 174: 179 s.
• LISZKOWSKI J., 1993 - The effects of Pleistocene ice-sheet loading-deloading cycles on the bedrock structure of Poland. Fol. Quatern., 64: 7-24.
• LISZKOWSKI J., WOJCIK G., 1969 - Anormalna miąższość utworów czwartorzędowych w okolicy Łęczycy i ich geneza. Prz. Geol., 17, 10: 494-495.
• LUDWIG A.O., 1995 - The surface of Holsteinian interglacial sediments as a base level for reconstruction of vertical neotectonic movements in northern Germany. Tech. Poszuk. Geol., 3: 31-36.
• LUDWIG A.O., 1999 - Tectonic and non-tectonic causes of the interglacial Holsteinian sea transgression into central Baltic Sea region. Tech. Poszuk. Geol., 1: 58-66.
• LUDWIG A.O., 2001 - Die neotektonische Ausgestaltung des südlichen Ostseeraumes. Z. Geol. Wiss., 29, 1/2: 149-167.
• LUDWIG A.O., SCHWAB G., 1995 - Neogeodynamica Baltica - ein internationales Kartenproject (IGCP-Project Nr 346). Deutsche Beitreäge zur Charakterisierung der vertikalen Bewegungen seit Beginn des Rupelian (Unteroligozän) bzw. seit Ende der Holstein-Zeit. Brandenburg. Geowiss. Beitr., 2: 47-57.
• ŁUBIENKOWA H., FURKALUK J., JASIŃSKI W., 1968 - Szkic głębokościowy z przystropowej partii jury, synklinorium szczecińskie, skala 1:200 000. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• MAPA geologiczna Polski 1:200 000 wyd. B. Inst. Geol., Warszawa: Butrymowicz N., Nosek M., 1975 - ark. Świdwin; Dobracki R., 1977 - ark. Szczecin; Kozłowski I., Nosek M., 1977 - ark. Gorzów Wielkopolski; Uniejewska M., Nosek M., 1975 - ark. Pyrzyce.
• MARKS L., 1988 - Relations of substrate to the Quaternary palaeorelief and sediments, western Mazury and Warmia (Nothern Poland). Zesz. Nauk. AGH, 1165, Geol. Kwart., 14, 1: 76 s.
• MARKS L., 2002 - Last Glacial Maximum in Poland. Quatern. Sc. Rev., 21. 1-3: 103-110.
• MASŁOWSKA M., 1999 - Charakterystyka litologiczna glin zwałowych rejonu północno-zachodniej Polski. Prz. Geol. 47, 11: 1016-1021.
• MATKOWSKA Z., MOJSKI J., 1975 - Budowa geologiczna górnoplejstoceńskich osadów Niziny Szczecińskiej. Kwart. Geol., 19, 3: 679-688.
• MŁYNARSKI S., DADLEZ R., DĄBROWSKA B., GROBELNY A., JANKOWSKI H., KARACZUN K., KOZERA A., KRÓLIKOWSKI C., MAREK S., SKORUPA J., 1979 - Interpretacja geofizyczno-geologiczna wyników badań wzdłuż profilów Moryń-Lębork, Gorzów-Bytów i Pleszew-Sierpc. Biul. Inst. Geol., 314: 49-96.
• MOJSKI J.E., 1977a-Mapa geologiczna Polski 1:200 000, ark. Szczecin. Wyd. A. Inst. Geol., Warszawa.
• MOJSKI J.E., 1977b - Budowa geologiczna osadów plejstoceńskich w obszarze centralnej części lobu Odry. Kwart. Geol., 21, 2: 370-371.
• MOJSKI J.E., 1984a - Budowa geologiczna. W: Pobrzeże pomorskie (red. B. Augustowski): 9-40. Wyd. Gd. Tow. Nauk. PAN. Gdańsk.
• MOJSKI J.E., 1984b - Budowa geologiczna Polski. T. 1, Stratygrafia, cz. 3b, Kenozoik, Czwartorzęd: 23-24. Wyd. Geol. Warszawa.
• MOJSKI J.E., 1993 - Europa w plejstocenie. Wyd. PAE. Warszawa.
• MÖBUS G., 1996 - Tektonische Erbalangen im Quartär des südlichen Ostseeraumes - eine Richtunganalyse. Z. Geol. Wiss., 24, 3/4: 325-334.
• MÖRNER N.A., 1990 - Glacioisostatic and longterm crustal movements in Fenoscandia with respect to lithospheric and atmospheric processes and properties. Tectonophysics 176, 1/2: 13-24
• NIEWIAROWSKI W., 1983 - Postglacjalne ruchy skorupy ziemskiej na Pojezierzu Kujawskim w świetle badań geomorfologicznych. Prz. Geogr., 55, 1: 13-31.
• NIEWIAROWSKI W., PASIERBSKI M., 1999 - Influence of bedrock on the Quaternary deposits in central Kraina Lakeland. Geol. Quart., 43, 1: 49-60.
• OBJAŚNIENIA do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000. Inst. Geol. Warszawa: Dobracka E., 1980 - ark. Nowe Warpno; Dobracka E., 1982 - ark. Tanowo; Dobracka E., 1988 - ark. Kołobrzeg i Ustronie Morskie; Dobracka E., Dobracki R., Matkowska Z., 1977 - ark. Dziwnów i Kamień Pomorski; Dobracki R., 1980 - ark. Gryfino; Dobracki R., 1982 - ark. Szczecin; Kopczyńska-Lamparska K., 1979 - ark. Niechorze; Kurzawa M., 1993 - ark. Żelisławiec; Kurzawa M., w druku - ark. Dobra; Matkowska Z., Ruszała M., Wdowiak M., 1977 - ark. Świnoujście i Międzyzdroje; Piotrowski A., 1981 - ark. Dołuje; Piotrowski A., 1982 - ark. Police; Piotrowski A., 1990 - ark. Widuchowa; Piotrowski A., 1991a - ark. Chojna; Piotrowski A., 1991b - ark. Cedynia; Ruszała M., 1981 - ark. Racimierz; Ruszała M., 1988 - ark. Wielgowo; Ruszała M., 1995 - ark. Stare Czarnowo; Ruszała M., Dobracka E., Piotrowski A., 1979 - ark. Wolin i Międzywodzie.
• OSTAFICZUK S., 1995 - Impact of Poland’s geological structure on geodynamics. Tech. Poszuk. Geol., 3: 79-107.
• OSTAFICZUK S., 1999 - Neogeotectonic features in the sub-Quaternary surface. Tech. Poszuk. Geol., 1: 77-81.
• PAGACZEWSKI J., 1972 - Katalog trzęsień ziemi w Polsce z lat 1000-1970. Mater. Pr. Inst. Geof. PAN, 51: 3-36.
• PETECKI Z., JÓŹWIAK W., 1991a - Mapy geofizyczne elementów strukturalnych permomezozoiku z rejonu niecki szczecińsko-mogileńsko-łódzkiej i warszawskiej. Arkusz Pyrzyce. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• PETECKI Z., JÓŹWIAK W., 1991b - Mapy geofizyczne elementów strukturalnych permo-mezozoiku z rejonu niecki szczecińsko-mogileńsko-łódzkiej i warszawskiej. Arkusz Gorzów Wielkopolski. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• PIOTROWSKI A., 1991 - The influence of sub-Quaternary basement on the development of Lower Odra Valley in Pleistocene and Holocene. Kwart. Geol., 35, 2: 221-234.
• PIOTROWSKI A., 1999 - Wpływ zróżnicowanego obciążenia strefy krawędziowej lądolodu na migrację soli. Prz. Geol., 47, 11: 1016-1021.
• POBORSKI J., 1957 - O wstępnych badaniach struktury solnej pod Łęczycą. Biul. Inst. Geol., 105: 167-176.
• POŻARYSKI W. (red.), 1974 - Budowa geologiczna Polski. T. 4. Tektonika, cz. 1. Niż Polski. Wyd. Geol. Warszawa.
• RUSZAŁA M., SOCHAN A., KURZAWA M., 1994 - Korelacja stratygraficzna osadów zastoisk pyrzyckiego i wełtyńskiego. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Oddz. Pomorski. Szczecin.
• SENI S J., JACKSON M.P.A., 1983 - Evolution of salt structures, East Texas diapir province, part 1: Sedimentary record of halokinesis, part 2: Patterns and rates of halokinesis. AAPG Bull., 67: 1219-1244, 1245-1279.
• SCHOENEICH K., 1962a - Żywe procesy tektoniczne w północno-zachodniej Polsce. Szczec. Tow. Nauk. Wydz. Nauk Techn., 3, 1: 96 s.
• SCHOENEICH K., 1962b - Rzeźba powierzchni podczwartorzędowej w województwie szczecińskim. Prz. Geol., 8, 9: 488-489.
• SCHWAB G., LUDWIG A.O., 1996 - Zum relief der Quartarbasis in Norddeutschland. Bemerkungen zur einer neuen Karte. Z. Geol. Wiss. 24, 3/4: 343-350.
• SMGP - Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000. Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa: Dobracka E., 1980 - ark. Nowe Warpno; Dobracka E., 1982 - ark. Tanowo; Dobracka E., 1987a - ark. Ustronie Morskie; Dobracka E., 1987b - ark. Kołobrzeg; Dobracka E., 1994 - ark. Gryfice; Dobracka E., Dobracki R., 1977a - ark. Kamień Pomorski; Dobracka E., Dobracki R., 1977b - ark. Dziwnów; Dobracki R., 1980 - ark. Gryfino; Dobracki R., 1982 - ark. Szczecin; Kopczyńska-Lamparska K., 1979 - ark. Niechorze; Kurzawa M., 1993 - ark. Żelisławiec; Kurzawa M., 2000 - ark. Banie; Piotrowski A., 1981 - ark. Dołuje; Piotrowski A., 1982 - ark. Police; Piotrowski A., 1988 - ark. Widuchowa; Piotrowski A., 1990a - ark. Chojna; Piotrowski A., 1990b - ark. Cedynia; Piotrowski A., 1999a - ark. Stara Rudnica; Piotrowski A., 1999b - ark. Mieszkowice; Ruszała M., 1978 - ark. Wolin i Międzywodzie; Ruszała M., 1981 - ark. Racimierz; Ruszała M., 1986 - ark. Wielgowo; Ruszała M., 1998 - ark. Pyrzyce; Ruszała M., 1999 - ark. Stare Czarnowo; Ruszała M., Dobracka E., Piotrowski A., 1977 - ark. Świnoujście i Międzyzdroje; Ruszała M., Wdowiak M., 1977 - ark. Świnoujście i Międzyzdroje.
• SOKOŁOWSKI J., 1972 - Rola tektoniki salinarnej w modelowaniu pokrywy mezo-kenozoicznej. Biul. Inst. Geol., 252: 98-118.
• STACKEBRANDT W., 1997 - Zur Strukturgeologie am Südrand der Nord(ost)deutschen Senke. Z. Geol. Wiss., 25, 1/2: 239-243.
• STACKEBRANDT W., GARETSKI R., AIZBERG R., KARABANOW A., LUDWIG A., OSTAFI-CZUK S., 2001 -Zur Neogeodynamik der nördlichen Mitteleuropas - Ergebnisse aus dem IGCP-Projekt 346 “Neogeodynamica Baltica”. Z. Geol. Wiss. 29, 1/2: 13-16.
• STEWART I. S., SAUBER J., ROSE J., 2000 - Glacio-seismotectonics: ice sheets, crustal deformation and seismicity. Quatern. Sc Rev., 19, 14-15: 1367-1389.
• TARKA R., 1988 - Postglacjalne dźwiganie wysadów solnych w Inowrocławiu i Górze - fenomen szybkości. Prz. Geol., 36, 2: 105-106.
• TARKA R., 1992 - Tektonika wybranych złóż soli w Polsce na podstawie badań mezostrukturalnych. Pr. Państw. Inst. Geol., 137: 47 s.
• TEICHMÜLLER R., 1948 - Das oberflachenbild des Salzdomes von Segenberg in Holstein. Z. Deutsch. Geol. Ges., 98: 7-29.
• THORSON R.M., 2000 - Glacial tectonics: a deeper perspective. Quatern. Sc. Rev., 19, 14-15: 1391-1398.
• TRUSHEIM F., 1960 - Mechanism of salt migration in northerh Gemany. AAPG Bull., 49, 9: 1519-1540.
• WIENHOLZ R., 1969 - Über den geologischen Bau des untergrundes im Nordostdeutschen Flachland. Jb. Geol., 1: 1-87.
• WRONICZ S., 1988a - Mapa grawimetryczno-sejsmicznych elementów strukturalnych kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego na obszarze wału pomorsko-kujawskiego i obszarów przyległych, arkusz Szczecin. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• WRONICZ S., 1988b - Mapa grawimetryczno-sejsmicznych elementów strukturalnych kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego na obszarze wału pomorsko-kujawskiego i obszarów przyległych, arkusz Kołobrzeg i Świdwin. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• WYRZYKOWSKI T., 1990 - Opracowanie map gradientów prędkości współczesnych pionowych ruchów powierzchni skorupy ziemskiej na obszarze Polski. Pr. Inst. Geod., 37, 1-2: 225-248.
• ZNOSKO J., 1969 - Geologia Kujaw i wschodniej Wielkopolski. Przew. 49. Zjazdu Pol. Tow. Geol.: 5-48. Wyd. Geol. Warszawa.