Mikromorfologia utworów pyłowych w profilu Kończyce (Kotlina Oświęcimska)

• Autorzy: Budek A. , Drewnik M. , Kacprzak A.

Warianty tytułu

EN

Micromorphology of the silt sediments at the Kończyce profile (Kotlina Oświęcimska)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań mikromorfologicznych sześciometrowej serii osadów pyłowych, budującej górną część profilu osadów czwartorzędowych, odsłaniających się w żwirowni w Kończycach w południowej części Kotliny Oświęcimskiej. Celem badań była próba stwierdzenia, czy w profilu występują kopalne poziomy glebowe. Przeprowadzono analizy mikromorfologiczne na płytkach cienkich wykonanych z próbek o nienaruszonej strukturze, reprezentujących poziomy różniące się makroskopowo. Stwierdzono występowanie ilastych nacieków o różnym wykształceniu i stopniu zachowania, mogących reprezentować trzy generacje stref iluwiacji, w tym współczesną. W profilu stwierdzono liczne efekty działalności plejstoceńskich procesów mrozowych. Stwierdzono także wyraźne i liczne ślady działania glejowych procesów redukcyjnych, prawdopodobnie związanych z pedogenezą. W świetle przedstawionych wyników badań wydaje się, że w omawianym profilu zachowały się pozostałości dwóch generacji kopalnych gleb płowych. Ze względu na silny wpływ procesów glejowych i diagenetycznych określenie ich wieku jest jednak trudne i wymaga dalszych badań.

EN

The paper presents the results of micromorphological analyses concerning the 6 m thick series of silty material constituting the upper part of the profile of the Quaternary sediments exposed in the gravel pit at Kończyce in the southern part of Oświęcim Basin. The aim of the study was an attempt to investigate if any buried soil horizons occur in the profile. The micromorphological analyses were performed on thin sections made from undisturbed soil samples representing horizons that varied macroscopically. The occurrence of clay coatings of different development and preservation was observed. The coatings represent three illuviation zones, including the contemporaneous, Holocene soil. Numerous effects of the action of Pleistocene frost processes were described. Prominent and common effects of the action of redox processes, probably simultaneous with pedogenesis, were also described. In the light of the presented results, it seems possible to state that two generations of buried Albeluvisols can be observed in the profile. Due to the strong influence of gleyic and diagenetic processes, the determination of the age of paleosols in the studied profile is difficult and calls for further research.

Słowa kluczowe

PL

mikromorfologia; iluwiacja; oglejenie; gleby kopalne; utwory lessopodobne; czwartorzęd; Kotlina Oświęcimska

EN

micromorphology; illuviation; gleyic processes; palaeosols; loess-like sediments; Quaternary; Oświęcim Basin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2004
• Tom: nr 409
• Strony: 63--73
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Budek A.

• Zakład Geomorfologii i Hydrologii Gór i Wyżyn PAN, ul. Św. Jana 22, 31-018 Kraków

autor

Drewnik M.

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Zakład Gleboznawstwa i Geografii Gleb, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

autor

Kacprzak A.

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Zakład Gleboznawstwa i Geografii Gleb, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

Bibliografia

• [1] BREWER R., 1964 — Fabric and mineral analysis of soils. Wiley, New York.
• [2] BULLOCK S., FEDOROFF N.. JONGERIUS A., STOOPS G., TURSINA Т., 1985 — Handbook for soil thin section description. Waine Research Publ., Wolverhampton.
• [3] DOLECKI J., MROCZEK P., 2003 — Badania mikromorfologiczne kopalnego poziomu iluwialnego gleby eemskiej — stanowisko Sąsiadka (Roztocze Gojarskie). Prz. Geogr., 75, 2: 169-190.
• [4] DREWNIK M„ KACPRZAK A., WÓJCIK A., ŻYŁA M., SZELIGA W., 2003 — Właściwości utworów pyłowych w profilu Kończyce. Biul. Państ. Inst. Geol., 409: 51-62.
• [5] FITZPATRICK E.A., 1984 — Micromorphology of soils. Chapman and Hall, London.
• [6] FITZPATRICK E.A., 1990 — Soil microscopy and micromorphology. Wiley, New York.
• [7] GERASIMOVA M.I., GUBIN S.V., SHOB A S.A., 1992 — Micromorphological features of the USSR zonal soils. Izd. Nauka, Pushchino.
• [8] GREEN-KELLY R., MACKNEY D., 1970 — Preferred orientation of clay in soils: the effect of drying wetting. W: Micromorphological techniques and applications (red. D.A. Osmond, P. Bullock), 2: 43-51.
• [9] JERSAK J., 1983 — Osady w Kończycach Małych—formacja glin lessowych W: Przewodnik konferencji na temat: „Późnovistuliańskie i holoceńskie zmiany środowiska geograficznego na obszarach lessowych Wyżyny Miechowskiej i Opatowsko-Sandomierskiej". Komitet Badań Czwartorzęd. PAN, US, Katowice.
• [10] JERSAK J., 1991 — Lessy formacji umiarkowanie wilgotnej na Płaskowyżu Głubczyckim. W: Less i osady dolinne (red. J. Jersak). Pr. Nauk. UŚ, 1107: 10-49.
• [11] KEMP R., 1985 — Soil micromorphology and the Quaternary. Quater. Research Assoc. Technical Guide, 2. Cambridge.
• [12] KEMP R., 1998 — Role of micromorphology in paleopedological research. Quater. Intern., 51/52:133-141.
• [13] KEMP R., 1999 — Micromorphology of loess-paleosols sequences; a record of paleoenvironmental change. Catena, 35: 179-196.
• [14] KONECKA-BETLEY K., 1994 — Mikromorfologiczne wskaźniki diagnostyczne różnowiekowych gleb kopalnych w utworach lessowych. W: Litografia i stratygrafia czwartorzędowych utworów pyłowych. Georama, 2: 23-27.
• [15] KONECKA-BETLEY K., 1996 — Zastosowanie metody mikromorfologicznej do badań gleb kopalnych. W: Mat. Konfer.,,Metody badań paleopedologicznych i wykorzystanie gleb kopalnych w paleopedologii". Uniw. Łódzki, Łódź.
• [16] STOOPS G., 2003 — Guidelines for analysis and description of soil and regolith thin section. Soil Science Society of America, INC, Madison, Wisconsin.
• [17] VAN VLIET-LANOE В., 1990 — The genesis and age of the argillic horison in Weichselian loess of northwestern Europe. Quater. Intern., 5: 49-56.
• [18] VAN VLIET-LANOE В., 1998 — Frost and soils: implications for paleosols, paleoclimates, and stratygra- phy. Catena, 34: 157-183.