Charakterystyka utworów pyłowych w profilu Kończyce (Kotlina Oświęcimska)

• Autorzy: Drewnik M. , Kacprzak A. , Wójcik A. , Żyła M. , Szeliga W.

Warianty tytułu

EN

Characteristics of the silt sediments at the Kończyce profile (Kotlina Oświęcimska)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy scharakteryzowano właściwości osadów lessopodobnych, stanowiących górną część profilu osadów czwartorzędowych w Kończycach (Kotlina Oświęcimska), do tej pory interpretowanych zazwyczaj jako pochodzące z pleniglacjału Vistulianu. Przeprowadzono analizę składu granulometrycznego, oznaczono zawartość węgla organicznego, węglanów, żelaza oraz oznaczono odczyn osadu. Dla wybranych próbek przeprowadzono analizy składu mineralnego, również dla frakcji wyseparowanej magnetycznie. Zmierzono zwięzłość materiału oraz przeanalizowano jego barwę pod kątem odzwierciedlenia procesów glebotwórczych. Przeprowadzone badania pozwoliły na wyróżnienie w profilu Kończyce co najmniej jednej strefy iluwiacji, mogącej odpowiadać kopalnej glebie płowej. Opisano silny wpływ glejowych procesów redukcji i oksydacji, które mogą również wynikać z wtórnych (diagenetycznych) procesów zachodzących w osadzie i wraz z widocznymi w profilu efektami procesów mrozowych utrudniają identyfikację poziomów gleb kopalnych. W świetle przedstawionych wyników wydaje się, że serii glin i pyłów występujących w Kończycach nie można interpretować jako powstałych w całości w czasie ostatniego piętra zimnego. Osady pyłowe powstały w czasie różnych faz zimnych plejstocenu i mogą pochodzić z co najmniej dwóch pięter zimnych.

EN

The paper presents a characterisation of the properties of loess-like sediments constituting the upper part of the Quaternary profile at Kończyce (Kotlina Oświęcimska). Until now, their age was usually described as the pleniglacial of the Vistulian Glaciation. The performed analyses comprised: texture analysis, organic C content, CaCO3 content, Fe content, pH determination. Mineralogical analyses were performed for selected samples, also for the fraction separated magnetically. Material compaction was measured and the colour of material was examined in respect of the reflection of pedogenetic processes. The investigations allowed distinguishing at least one zone of clay illuviation that may represent a buried Albeluvisol. A strong influence of gleyic processes of oxidation and reduction was described. Those features may also be a result of secondary (diagenetic) processes and, along with the effects of frost processes visible in the profile, hinder the identification of buried soil horizons. In the light of the presented results, it seems that the series of loess-like sediments at Kończyce cannot be interpreted as originated only during the last cold stage of the Pleistocene.

Słowa kluczowe

PL

iluwiacja; oglejenie; gleby kopalne; utwory lessopodobne; czwartorzęd; Kotlina Oświęcimska

EN

illuviation; gleyic processes; palaeosols; loess-like sediments; Quaternary; Oświęcim Basin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2004
• Tom: nr 409
• Strony: 51--62
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Drewnik M.

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Zakład Gleboznawstwa i Geografii Gleb, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

autor

Kacprzak A.

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Zakład Gleboznawstwa i Geografii Gleb, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

autor

Wójcik A.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków 3

autor

Żyła M.

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Zakład Gleboznawstwa i Geografii Gleb, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków

autor

Szeliga W.

• Instytut Nauk Geologicznych UJ, ul. Oleandry 2a, 30-063 Kraków

Bibliografia

• [1] BUDEK A., DREWNIK M., KACPRZAK A., 2003 – Mikromorfologia utworów płytowych w profilu Kończyce (Kotlina Oświęcimska). Biul. Państ. Inst. Geol., 409, 63-74.
• [2] JERSAK J., 1983 – Osady w Kończycach Małych – formacja glin lessowych. W: Przewodnik konferencji na temat „Późnovistuliańskie i holoceńskie zmiany środowiska geograficznego na obszarach lessowych Wyżyny Miechowskiej i Opatowsko-Sandomierskiej”. Komitet Badań Czwarorzęd. PAN, UŚ, Katowice.
• [3] JERSAK J., 1991 – Lessy formacji umiarkowanie wilgotnej na Płaskowyżu Głubczyckim. W: Less i osady dolinne (red. J. Jersak). Pr, Nauk. UŚ. 1107: 10-49
• [4] TERHORST B., APPEL E., WERNER A., 2001 – Paleopedology and magnetic susceptibility of a loess-paleosol sequnce in southwest Germany. Quaternary International, 76/77: 2312-2340.
• [5] WÓJCIK A., NAWROCKI J., NITA M., 2003 a – Utwory kompleksu kromerskiego a pozycja podścielających je utworów rzecznych i lodowcowych z maksymalnego nasunięcia lądolodu skandynawskiego. W: X Konferencja stratygrafii plejstocenu Polski: „Plejstocen Kotliny Raciborsko-Oświęcimskiej na tle struktur morfotektonicznych podłoża czwartorzędu”. Rudy, 1-5 września 2003 r., Państ. Inst. Geol., Warszawa
• [6] WÓJCIK A., NAWROCKI J., NITA M., DREWNIK M., 2003b – Kromerskie utwory interglacjalne i pozycja glin zwałowych z maksymalnego nasunięcia lądolodu skandynawskiego w profilu Kończyce. Referat zebr. nauk. Komisji Paleogeografii Czwartorzędu PAU 25.04.2003, Kraków.
• [7] WÓJCIK A., NITA M., 2000 – Osady środkowego plejstocenu w profilu Kończyce. W: VII Konferencja stratygrafii plejstocenu Polski: „Stratygrafia czwartorzędu i zanik lądolodu na Pojezierzu Kaszubskim”. Łączna, 4-8 września 2000 r., Państ. Inst. Geol., Warszawa
• [8] WRB: World Reference Base for Soil Resources, 1998 – World Soil Resources Reports, 84, FAO, Rome.
• [9] YAKIMENKO E.Y., 1995 – Pleistocene paleosols in the loess-like sediments of the central part of the Russian Plain. Quater. Sc. Rev., 14: 747-753.
• [10] ZALESKI T., KLIMEK M., MAZUEK R., 2003 – Wpływ płowienia na zwięzłość w poziomach genetycznych gleby płowej wytworzonej z pyłów lessopodobnych. W: XXVI Kongres Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego „Gleba w środowisku”, Kraków, 9-12 września 2003. UJ, Kraków.