Wstępne badania petrograficzne szarogłazów paleozoicznych z Gór Świętokrzyskich

• Autorzy: Migaszewski Z. M.

Warianty tytułu

EN

Preliminary petrographic investigation of Palaeozoic graywackes in the Holy Cross Mts.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na obszarze Gór Świętokrzyskich szarogłazy występują w osadach kambru dolnego, syluru górnego oraz karbonu dolnego i górnego. Różnice w składzie petrograficznym szarogłazów obserwuje się nawet w obrębie pojedynczych formacji skalnych. Powyższy fakt, jak również niedostateczna ilość oznaczeń biostratygraficznych w przerostach i przewarstwieniach skał ilastych uniemożliwiają prawidłową korelację sekwencji szarogłazów, występujących w różnych rejonach Gór Świętokrzyskich. Główny potencjalny obszar źródłowy materiału detrytycznego był prawdopodobnie zlokalizowany na południe i południowy zachód od ówczesnego basenu świętokrzyskiego. Nie rozwiązana pozostaje kwestia udziału produktów wulkanizmu lokalnego w składzie petrograficznym szarogłazów.

EN

The Palaeozoic profile of the Holy Cross Mts. consists of three principal sequences of graywackes, i.e., the Lower Cambrian (Subholmian, Holmian, Holmian/Protolenus), the Upper Silurian (Ludlovian), and the Lower and Upper Carboniferous (upper Visean, Westphalian A/B). A petrographic diversity is observed not only between particular rock formations, but also within individual ones. In general, Cambrian graywackes are characterized by the presence of alkaline igneous (granitoid, porphyry, lamprophyre, syenite) and metamorphic rock grains. Some of them (near Góra Słońce) were affected by weak metamorphism leading to transforming micas and clay minerals into chlorites. The source area seems to have been located in the pre-Carpathian area (Z. Kowalczewski,1994). Silurian graywackes, especially in the eastern part of the study area, are generally rich in lamprophyre, andesite, dacite and trachyte grains. According to T. Przybyłowicz and E. Stupnicka (1989,1991), these igneous rocks were connected with local volcanic activity. Most terrigenous material must have been derived from the southern area mentioned above. Petrographically, Carboniferous graywackes are distinctly bipartite; the upper Visean ones are generally finely grained and contain primarily quartz, feldspar, as well as siliceous and clayey shale grains, whereas the Westphalian ones are coarsely grained and contain a huge amount of feldspar, in places even igneous rock (diabase?, trachyte?) grains. In the late Visean the main source area was apparently situated towards the south and southwest. In turn, during the early Westphalian, deposition took place in relict fault-controlled basins located north and northwest of the presently exposed Palaeozoic block of the Holy Cross Mts. The main source area was probably situated in the south (Visean) and somewhere in the east or northeast (Westphalian) (Z. Migaszewski,1993, 1995a, c). In order to solve the problem of transport direction of terrigenous material during Palaeozoic time, additional petrographic and sedimentologic investigation should be initiated.

Słowa kluczowe

PL

kambr; szarogłazy; sylur; karbon; Góry Świętokrzyskie

EN

graywackes; Cambrian; Silurian; Carboniferous; Holy Cross Mountains

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 1998
• Tom: nr 379
• Strony: 21--39
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Migaszewski Z. M.

• Oddział Świętokrzyski Państwowego Instytutu Geologicznego, ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce