Historic salt mines in Wieliczka and Bochnia

• Autorzy: Wiewiórka J. , Charkot J. , Dudek K. , Gonera M.

Warianty tytułu

PL

Zabytkowe kopalnie soli w Wieliczce i Bochni

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Historic salt mines in Wieliczka and Bochnia are situated by the old trade road from Kraków to the east, in the region well known from salt-making from brines since the Neolith (ca. 3500 BC). In Bochnia the rock salt was discovered in 1248, whereas in Wieliczka production of the rock salt was confirmed in the town charter in 1290. At the end of the 13th century both mines were united into the Kraków Saltworks. In the 16th century it was the biggest production centre in Poland and one of the biggest in Europe. The rock-salt exploitation ended in Bochnia in 1990 and in Wieliczka in 1996. Both deposits are situated within the Miocene (Badenian - M4) folded strata of the salt-bearing complex, consisting of the Skawina Formation (at the bottom), the Wieliczka Formation (containing the evaporites), and the Chodenice beds (at the top). The Wieliczka deposit consists of the upper boulder deposit and the lower stratiform one. The boulder deposit was formed as a result of submarine flows in southern part of the evaporite basin. Both the boulder and the stratiform deposits were finally shaped by the overthrust movements of the Outer Carpathians. The Bochnia deposit is limited to the northern limb of the Bochnia anticline, at the northern edge of the Outer Carpathians. The Wieliczka Salt Mine is written into the first UNESCO List of the World Cultural and Natural Heritage (1978) and recognised as a National Monument of History (1994). Since 2000 the Bochnia Salt Mine is the National Monument of History as well. In 1997 the Małopolska voivode issued a decree comprising legal protection of 40 documentated sites, important for geology of the Wieliczka deposit, and in 2000 the Natural Reserve "Crystal Caves" in Wieliczka was established. In 2005, twenty seven documentated sites were established and provided with legal protection in the Bochnia Salt Mine.

PL

Zabytkowe kopalnie soli w Wieliczce i Bochni znajdują się przy starym trakcie handlowym z Krakowa na wschód, w rejonie znanym z warzenia soli jeszcze w neolicie (ok. 3500 lat p.n. e.). W Bochni sól kamienną odkryto w 1248 roku, podczas gdy w Wieliczce wydobycie soli kamiennej jest wzmiankowane w akcie lokacyjnym miasta z 1290 roku. Pod koniec XIII wieku obydwie kopalnie zostały połączone w jedno królewskie przedsiębiorstwo - Krakowskie Żupy Solne. W XVI wieku był to największy ośrodek produkcyjny w Polsce i jeden z największych w Europie. Wydobycie soli kamiennej zakończyło się w Bochni w 1990, a w Wieliczce w 1996 roku. Obydwa złoża znajdują się w utworach sfałdowanego miocenu (baden - M4) jednostki zgłobickiej Karpat zewnętrznych. Seria solonośna składa się z formacji skawińskiej, wielickiej (ewaporaty) i warstw chodenickich. Złoże solne Wieliczki zbudowane jest z górnego złoża bryłowego ż dolnego pokładowego. Złoże bryłowe zostało utworzone w wyniku podmorskich spływów w południowej części basenu ewaporacyjnego. Obydwie części złoża zostały ostatecznie uformowane w wyniku ruchów nasuwczych Karpat. Złoże soli Bochnia znajduje się w północnym skrzydle antykliny Bochni, na północ od brzegu Karpat. W 1978 roku Kopalnia Soli Wieliczka została wpisana na pierwszą listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO, a w 1994 roku uznana za Narodowy Pomnik Historii. Od 2000 roku Kopalnia Soli Bochnia jest również Narodowym Pomnikiem Historii. W 1997 roku dekretem wojewody małopolskiego objęto ochroną prawną, w formie stanowisk dokumentacyjnych, 40obiektów geologicznych w Kopalni Soli Wieliczka, a w 2000 roku ustanowiono rezerwat przyrody "Groty Kryształowe" w Wieliczce. W 2005 roku ochroną prawną objęto również 27 stanowisk dokumentacyjnych w Kopalni Soli Bochnia.

Słowa kluczowe

EN

salt mines; Wieliczka; Bochnia; geotourism; natural heritage

PL

Wieliczka; Bochnia; geoturystyka; kopalnie soli; dziedzictwo przyrodnicze

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica ; Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geoturystyka
• Rocznik: 2009
• Tom: nr 3
• Strony: 61--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys.

Twórcy

autor

Wiewiórka J.

• Wieliczka and Bochnia Salt Mines, Park Kingi 5, 32-020 Wieliczka

autor

Charkot J.

• Cracow Saltworks Museum Wieliczka, Zamkowa 8, 32-020 Wieliczk

autor

Dudek K.

• Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection, AGH University of Science and Technology, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Gonera M.

• Nature Conservation Institute, Polish Academy of Sciences, Al. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

Bibliografia

• [1] Alexandrowicz, S.W., Garlicki, A. & Rutkowski, J., 1982. Podstawowe jednostki litostratygraficzne miocenu zapadliska przedkarpackiego. Kwartalnik Geologiczny, 26 (2): 470-471 (In Polish only).
• [2] Andreyeva-Grigorovich, A.S., Oszczypko, N., Savitskaya, N.A., Ślączka, A. & Trofimovich, N.A., 2003. Correlation of Late Badenian salts of the Wieliczka, Bochnia and Kalush areas (Polish and Ukrainian Carpathian Foredeep. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 73: 67-89.
• [3] Bukowski, K., 1999. Comparison of the Badenian saliferous series from Wieliczka and Bochnia in the light of new data. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 168: 43-56 (In Polish, English summary).
• [4] Charkot, J., 2005. An outline of Bochnia Salt Mine space expansion 1772- 1990. Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce, 24: 25-58 (In Polish, English summary).
• [5] Charysz, J. & Wiewiórka, 7., 1976. Paleogeograficzne warunki sedymentacji ewaporatów w dolnej części złoża Wielickiego. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Oddział w Krakowie, 20 (1): 197-199 (In Polish only).
• [6] Dudek, K., Bukowski, K. & Heflik, W., 2004. Mineralogical characteristics of the Bochnia tuff from the Chodenice Beds (Carpathian Foredeep), S Poland. Mineralogia Polonica, 35 (2): 63-77.
• [7] Garlicki, A., 1968. Autochthonous salt series in the Miocene of the Carpathian Foredeep, between Skawina and Tarnów. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 215: 5-77 (In Polish, English summary).
• [8] Garlicki, A., 1979. Sedimentation of Miocene salts in Poland. Prace Geologiczne PAN, 119: 1-67 (In Polish, English summary).
• [9] Garlicki, A, 1994. Formalne jednostki litostratygraficzne miocenu - formacja z Wieliczki (fm). Przegląd Geologiczny, 42 (1): 26-28 (In Polish only).
• [10] Garlicki, A., 2008. Salt Mines at Bochnia and Wieliczka. Przegląd Geologiczny, 56 (8/1): 663-669.
• [11] Gaweł; A., 1962. Geology of the Wieliczka salt deposit. Prace Instytutu Geologicznego, 30 (3): 305-327 (In Polish, English summary).
• [12] Gonera, M., 2001. Foraminifers and palaeoenvironment of the Badenian (Middle Miocene) Formation in the area of the Upper Silesia. Studia Naturae, 48: 5-211 (In Polish, English summary).
• [13] Jodłowski, A, Wiewiórka, J, Piotrowicz, J., Keckowa, A., Dziwik, K. & Wyrozumski, J., 1988. The history of Kraków Salt-Works. Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, 460 pp. (In Polish, English summary).
• [14] Kolasa, K. & Ślączka, A., 1985a. Sedimentary salt megabreccias exposed in the Wieliczka mine Fore-Carpathian Depression. Acta Geologica Polonica, 35 (3-4): 221-230.
• [15] Kolasa, K. & Ślączka, A., 1985b. Some remarks on the Wieliczka salt deposit genesis. Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce, 14: 7-49 (In Polish, English summary).
• [16] Kotarba, M.J., 2009. The Starunia palaeontological site and idea of Ukrainian-Polish trans-border geoturist trail “Traces of large, extinct mammals, earth wax, oil and salt: from Starunia to Kraków”. Geoturystyka, 2009, nr 3.
• [17] Oszczypko, N., 1996. The Miocene dynamics of the Carpathian Foredeep in Poland. Przegląd Geologiczny, 44 (10): 1007-1018 (In Polish, English summary).
• [18] Oszczypko, N, 1997. The Early-Middle Miocene Carpathian peripheral foreland basin (Western Carpathians, Poland). Przegląd Geologiczny, 45 (10/2): 1054-1063.
• [19] Oszczypko, N., Krzywiec, P, Popadyuk, I. & Peryt, T., 2006. Carpathian Foredeep Basin (Poland and Ukraine): its sedimentary, structural, and geodynamic evolution. In: Golonka, J. & Picha, F.J. (Eds.), The Carpathians and their foreland: Geology and hydrocarbon resources. American Association of Petroleum Geologists, Memorie, 84: 293-350.
• [20] Parachoniak, W., 1962. Miocene pyroclastic deposits on the foreland of the Polish Carpathians. Prace Geologiczne Komisji Nauk Geologicznych PAN Oddz. w Krakowie. 11: 7-77 (In Polish, English summary).
• [21] Poborski, J, 1952. The Bochnia salt deposit on the geological background of region. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 78: 3-160 (In Polish, English summary).
• [22] Smaroń, A., 1982. Two oldest latin reports on Kraków Salt-Works. Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce, 11: 117-157 (In Polish, English summary).
• [23] Tarkowski, R., 2005. Nowe materiały dotyczące podróży przyrodnika francuskiego J.-E. Guettarda do Polski (1760-1762). Przegląd Geologiczny, 53 (1): 41-46 (In Polish only).
• [24] Wiewiórka, J., 1974. Level of the oldest rock salt in the stratified salt deposit of Wieliczka. Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce, 3: 17-38 (In Polish, English summary).
• [25] Wiewiórka, J., 1979. Przewodnie poziomy tufitowe w kopalni soli Wieliczka. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN, Oddział w Krakowie, 21 (1): 176-178 (In Polish only).
• [26] Wiewiórka, J., 1988. Geological conditions of salt exploitation in the Kraków Salt-Works. In: Jodłowski, A., Wiewiórka, J., Piotrowicz, J., Keckowa, A., Dziwik, K. & Wyrozumski, J. The history of Kraków Salt-Works. Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, 37-70. (In Polish, English summary).
• [27] Wiewiórka, J., Charkot, J., Dudek, K. & Gonera M., 2007. New data on the salt-deposit geology and the mining history in the Bochnia Salt Mine. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 23, special volume 1: 157-162 (In Polish, English summary).
• [28] Wiewiórka, J., Dudek, K., Charkot, J. & Gonera M, 2009. Natural and historic heritage of the Bochnia salt mine (South Poland). Studia Universitatis Babes-Bolyai, Geologia, 54 (1): 43-47.
• [29] Wójcik, Z., 1977. The origin of rock salt and the methods of its exploration as viewed by Jean Etienne Guettard. Prace Muzeum Ziemi, 27: 3-25 (In Polish, English summary).
• Web sites
• [30] www.kopalnia-wieliczka.pl
• [31] www.muzeum.wieliczka.pl/
• [32] www.kopalniasoli.pl/