Salt geology and mining traditions: Kalush and Stebnyk mines (Fore-Carpathian region, Ukraine)

• Autorzy: Bukowski K. , Czapowski G.

Warianty tytułu

PL

Geologia salinarna i górnicze tradycje: kopalnie w Kałuszu i Stebniku (Przedgórze Karpat, Ukraina)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Development of industrial underground salt mining in western Ukraine has started in the mid-19th century with the discovery of large potash-magnesium salt deposits in Kalush (1854) and Stebnyk (1901). Potash salts concentrations occur within the Miocene sedimentary complexes of Ukrainian Carpathian Foredeep (correlated with the successions observed in the Polish part of Carpathian Foredeep) as isolated lenses or compressed folded layers of varied extent. Thickness of exploited potash seams varies from 4 m up to 150 m and the main mineral is sylvine, accompanied also by carnallite, kainite and langbeinite. Both Kalush and Stebnyk mines, now closed, belong to the first places in the world, where exploitation of potash salts were realized. Their unique historical character, documenting the salt exploitation traditions in this region and evolution of mining techniques, ought to be widely advertised as the valid points of Ukrainian-Polish cross-border geotouristic route, named "Traces of large extinct mammals, earth wax, oil and salt".

PL

Rozwój podziemnego górnictwa solnego na obszarze zachodniej Ukrainy rozpoczął się w połowie XIX wieku w momencie odkrycia dużych złóż soli potasowo-magnezowych w Kałuszu (1854), a później w Stebniku (1901). Nagromadzenia soli potasowych występują tu w postaci odrębnych soczewek lub zmiętych sfałdowanych warstw o zmiennym rozprzestrzenieniu. Miąższość eksploatowanych pokładów soli potasowo-magnezowej zmienia się od 4 m do maksymalnie I50 m. Kopalinę stanowił głównie sylwinit, poza tym w złożach eksploatowano karnalit, kainit i langbajnit. Obydwie kopalnie w Kałuszu i Stebniku są jednymi z pierwszych w świecie miejsc, gdzie rozpoczęto eksploatację soli potasowo-magnezowych. Ich unikatowy historyczny charakter zasługują na przypomnienie i rozpropagowanie jako ważne miejsca polsko-ukraińskiej transgranicznej trasy geoturystycznej od Staruni do Krakowa "Szlakiem wielkich wymarłych ssaków, wosku ziemnego, ropy naftowej i soli".

Słowa kluczowe

EN

salt deposits; geology; exploitation; Kalush mine; Stebnyk mine; Miocene; Ukraine

PL

miocen; Ukraina; złoża soli; geologia; eksploatacja; kopalnia Kałusz; kopalnia Stebnik

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica ; Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geoturystyka
• Rocznik: 2009
• Tom: nr 3
• Strony: 27--34
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bukowski K.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Czapowski G.

• Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1] Alth, A., 1871. Pogląd na źródła słone i naftowe tudzież na warzelnie soli kuchennej w Galicyj i Bukowinie. Sprawozdanie Komisyi Fizyograficznej c.k. towarzystwa naukowego krakowskiego, V: 49-93. (In Polish only)
• [2] Andreyeva-Grigorovich, A.S., Oszczypko, N., Savitskaya, N.A., Ślączka, A. & Trofimovich, N.A., 2003. Correlation of Late Badenian salts of the Wieliczka, Bochnia and Kalush areas (Polish and Ukrainian Carpathian Foredeep). Annales Societatis Geologorum Poloniae, 73: 67-89.
• [3] Andreyeva-Grigorovich, A.S., Oszczypko, N., Ślączka, A., Oszczypko- Clowes, M., Savitskaya, N.A. & Trofimovich, N.A., 2008. New data on the stratigraphy of the folded Miocene Zone at the front of the Ukrainian Outer Carpathians. Acta Geologica Polonica, 58, 3: 325-353.
• [4] Bukowski, K. & Jackiewicz, A., 1926. Sól i saliny polskie. Dyrekcja Salin Państwowych. Ministerstwo Przemysłu i Handlu, Warszawa, 107 pp. (In Polish only)
• [5] Czapowski, G., Bukowski, K. & Poborska-Młynarska, K., 2009. Miocene rock and potash salts of West Ukraine. Field geological-mining seminar of the Polish Salt Mining Society. Geologia (Przegląd Solny 2009), Wyd. AGH, Kraków, 35, 3: 479-490. (In Polish, English summary)
• [6] Hauer, C., 1870. Uber den Kainit v. Kalusz in Galizien. Jahrbuch der K. K. Geologische Reichsanstalt, XX, 141 pp.
• [7] Hryniv, S.P., Dolishniy, B V., Khmelevska, O.V., Poberezhskyy, A V. & Vovnyuk, S.V., 2007. Evaporites of Ukraine: a review. Geological Society, London, Special Publications, 285: 309-334.
• [8] Jodłowski, A., 1971. Salt Exploitation in Little Poland in Prehistoric time and the Early Middle Ages. Studia i materiały do dziejów żup solnych w Polsce. T. IV, Wieliczka, 316 pp. (In Polish, English summary)
• [9] Kamieński, Z., 1911a. O wytwórczości soli. Przyczynek do dziejów żup galicyjskich. Przewodnik naukowo-literacki, 39: 85-96, 176-192, 257- 263. (In Polish only)
• [10] Kamieński, Z., 1911b. Żupy solne w Galicji. Przegląd techniczny, 49: 328- 330, 353-356, 372-374, 399-402. (In Polish only)
• [11] Kityk, W.I., 1979. Disgarmonitchnyje skladki odsadotchnych tolsch. Opyt morfologitcheskoy tipizacyi. Naukovaya Dumka, Kiyev, 127 pp. (In Russian only)
• [12] Kityk, W.I., Bokun, A.N., Panov, G.M., Slivko, E.P. & Schaydietskaya, W.C., 1983. Galogennye formacyi Ukrainy.• Zakarpatskiy progib. Naukovaya Dumka, Kiyev, 160 pp. (In Russian only)
• [13] Kityk, W.I., Petrychenko, O.I., Polkunov, W.F., Roskotch, Y.T., Slivko, E.P. & Tastch, W. M., 1971. Putevoditel ekskursyi simpozyuma po problemie „Galogennye formacji Ukrainy i sviazannye s nimi poleznye iskopayemye”. Naukovaya Dumka, Kiyev, 63 pp. (ln Russian only)
• [14] Kleczkowski, A.S., 1981. Wpływ regionalnych warunków geologicznych na poglądy o genezie solanek w Polsce (poza Karpatami). Prace Muzeum Ziemi, z. 34: 77 79. (In Polish only)
• [15] Korin, S.S., 1994. Geological outline of Miocene salt-bearing formations of the Ukrainian fore-Carpathian area. Przegląd Geologiczny, 42: 744- 747. (In Polish, English summary)
• [16] Kotarba. M. J., 2009. The Starunia palaeontological site and idea of the Ukrainian-Polish trans-border geotourist trail “Traces of large extinct mammals, earth wax, oil and salt: from Starunia to Kraków”, Geoturystyka, This volume.
• [17] Kulyniak, D., 2002. Chemical plant in Lviv Oblast poses danger to Stebnyk region. The Ukrainian Weekly, 14.07.2002.
• [18] Oszczypko, N, 2006. Development of the Polish sector of the Carpathian Foredeep. Przegląd Geologiczny, 54: 396-403. (In Polish, English summary)
• [19] Permiakov, R.S., Romanov, W.S. & Bieldy, M.P., 1981. Technologiya dobyci soliey. Izd. Niedra, Moskva, 272 pp. (In Russian only)
• [20] Petryczenko, O.I., Panow, G.M., Peryt, T.M., Srebrodolski, B.I., Poberezski, A.W. & Kowalewicz W.M., 1994. Outline of geology of the Miocene evaporite formations of the Ukrainian part of the Carpathian Foredeep. Przegląd Geologiczny, 42: 734-73Z (In Polish, English summary)
• [21] Poborska-Młynarska, K. & Andrusikiewicz , W., 2010. Exploitation of the potash deposits in eastern Małopolska during Second Polish Republic - the contribution to the history of salt mining in the Sub-Carpathian region. Geologia (Przegląd Solny 2010), Wyd. AGH, Kraków, 36, 3: 273-285. (In Polish, English summary)
• [22] Pusch, G.G., 1831-1836. Geognostische Beschreibung von Polen so wie der ubrigen Nordkarpathen-Landern. I (1831), II (1836). J. G. Cotta Buchh. Stuttgart u. Tubingen, 338 pp.
• [23] Pusch, G.G., 1844. Ważna wiadomość o nowo odkrytych ogromnych po- kładach soli kamiennej pod Stebnikiem w Galicji wschodniej. Biblioteka Warszawska, t. IV: 205-209. (In Polish only)
• [24] Rumpf, J., 1872. Ueber den Kaluszit, ein neues Mineral v. Kalusz. Mineralogische Mittheilungen, 2: 117-124.
• [25] Staszic, S., 1815. O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski. Warszawa, (Reprint Wydawnictwa Geologiczne, 1955), 390 pp. (In Polish only)
• [26] Szajnocha, W, 1891. Źródła mineralne Galicji, pogląd na ich rozpołożenie, skład chemiczny i powstanie. Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego AU, t. XXII, Kraków, 111 pp. (ln Polish only)
• [27] Szajnocha, W., 1893. Kopalnie i warzelnie soli w Galicji. Przewodnik Naukowy i Literacki, (Supplement 4, Gazeta Lwowska), Lwów, t. XXI: 602-610. (In Polish only)
• [28] Webner, (?), 1872. Grubenkarte des Kalisalzbergwerkes zu Kalusz.
• [29] Werner, Z., 1977. Złoża soli potasowych. W: Surowce mineralne świata K2O-Br-J-N (ed. Bolewski A.), Warszawa. 144 pp. (In Polish only)
• [30] Wiadomość o soli w Stebnika. 1844. Kuryer krakowski. (In Polish only)
• [31] Windakiewicz, E., 1871. Pokłady chlorku potasu (sylwinu) w kopalni kaluskiej w Galicyi. Sprawozdanie Komisyi Fizyograficznej c.k. towarzystwa naukowego krakowskiego, Kraków, V: 45-48. (In Polish only)
• [32] Windakiewicz, E., 1926. Solnictwo, sole kamienne, potasowe i solanki, ich własności, fizjografia, górnictwo i warzelnictwo, Kraków. T. I-IV: 1140 pp. (In Polish only)
• [33] Windakiewicz, E., 1939. Występowanie soli w Polsce. AGH Kraków. Życie Techniczne, 1-2: 41-50. (In Polish only)
• [34] Zaręczny, S., 1894. Atlas Geologiczny Galicji. Tekst do zeszytu trzeciego. Komisja Fizjograficzna Akademii Umiejętności, Kraków. 290 pp. (In Polish only)