Sejsmostratygrafia osadów czwartorzędowych w polskiej części Bałtyku

• Autorzy: Przezdziecki P.

Warianty tytułu

EN

Seismostratigraphy of Quaternary sediments in the Polish part of the Baltic Sea

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono budowę pokrywy osadów czwartorzędowych polskiej części Morza Bałtyckiego opracowaną na podstawie analizy materiałów sejsmoakustycznych. Wykorzystując zmiany cech obrazu rejestracji sejsmoakustycznych opracowano kryteria rozdzielenia osadów czwartorzędowych od ich podłoża oraz wydzielenia głównych, złożonych jednostek pozwalających prześledzić zasadnicze rysy budowy pokrywy czwartorzędowej. Jednostki te określono jako kompleksy sejsmostratygraficzne. W rejonie polskiej części Bałtyku, w obrębie czwartorzędu wydzielono trzy główne kompleksy, które geologicznie zinterpretowano następująco: kompleks A - jego geneza związana jest z okresem glacjacji obszaru, obejmuje również osady starsze od ostatniego zlodowacenia, w tym osady interglacjalne; kompleks B - do tego kompleksu należą osady różnej genezy powstałe od momentu deglacjacji, aż do chwili przykrycia ich osadami morskimi; kompleks C - genetycznie związany z procesami sedymentacji morskiej. Podział pokrywy osadowej na kompleksy przedstawiono na przykładach rejestracji z różnych części rejonu badań. W obrębie kompleksów, na podstawie wewnętrznego zróżnicowania ich zapisu, wyróżniono mniejsze jednostki, które zostały skorelowane z wydzieleniami litologiczno-genetycznymi odpowiadających im osadów. Opisano cechy obrazu tych jednostek na rejestracjach i zilustrowano przykładami. Sposób zalegania kompleksów (głównych, złożonych jednostek) - przedstawiono na przekrojach i mapach. Mapy prezentują ukształtowanie powierzchni rozgraniczających kompleksy oraz miąższość kompleksów i ich podział na mniejsze jednostki odpowiadające wydzieleniom litologiczno-genetycznym.

EN

The study focuses on seismostratigraphy of Quaternary seabed deposits in the Polish part of the Baltic Sea, as derived from the analysis of seismoacoustic records. The analysis allowed to identify three major units that can be interpreted in the following way. Unit A is made up by glacial and fluvioglacial sediments deposited during the glacial period as well as by older, interglacial formations. Unit B consists of deposits of various origin, formed after the glacier had retreated and the sea transgressed. Unit C is a result of marine sedimentation in progress since the transgression. The major units are further subdivided into subunits, differing in their lithology and genesis. The distribution of the major units is presented on geological profiles and maps. The maps illustrate morphology of the major units, their thickness, and the subunit patterns.

Słowa kluczowe

PL

Bałtyk; sejsmoakustyka; model przestrzenny; sejsmostratygrafia; czwartorzęd; Morze Bałtyckie

EN

3D model; seismoacoustics; seismostratigraphy; Quaternary; Baltic Sea

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2005
• Tom: nr 413
• Strony: 81--126
• Opis fizyczny: Bibliogr. 50 poz., rys.

Twórcy

autor

Przezdziecki P.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Geologii Morza, 80-328 Gdańsk, ul. Kościerska 5

Bibliografia

• [1] CLAY C.S., MEDWIN H., 1977 — Acoustic Oceanography. John Wily & Sons Inc. New York.
• [2] FAJKLEWICZ Z. (red.), 1972 — Zarys geofizyki stosowanej. Wyd. Geol. Warszawa.
• [3] GIŻEJEWSKI J., RUDOWSKI S., 1995 — Geological structure of the Rzucewo Deep, Puck Bay. Pr. Państw. Inst. Geod., 149: 126-127.
• [4] GUDELIS W. K., JEMIELIANOW J. M. 1982 — Geologia Morza Bałtyckiego (tłum. L. Bohdziewicz): 412 ss. Wyd. Geol. Warszawa.
• [5] HAMPTON L. (red), 1974 — Physics of sound in Marine Sediments: 530 pp. Plenum Press, New York.
• [6] JANKOWSKA H., RUDOWSKI S., UŚCINOWICZ SZ:, 1992 — Sejsmoakustyczne badania dna Zatoki Gdańskiej. Prz. Geof., 37, 1-2: 61-65.
• [7] KOGLER F.C., LARSEN B., 1979 — The West Bornholm basin in the Baltic Sea; geological structure and Quaternary Sediments. Boreas, 8: 1-22.
• [8] KRAMARSKA R.,1995 — Trzeciorzęd. W.: Atlas geologiczny południowego Bałtyku. 1:500000. (red. J. E. Mojski): 19-20. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [9] KRAMARSKA R., 1998 — Origin and development of Odra Bank in the light of geologic structure and radiocarbon dating. Geol. Quart., 42, 3: 277-288.
• [10] KRAMARSKA R. (pod kier.), 1999 — Mapa geologiczna dna Bałtyku bez utworów czwartorzędowych. 1:500 000. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [11] KRAMARSKA R., PRZEZDZIECKI P.,1987 — Interpretacja geologiczna profili sejsmoakustycznych na obszarze ark. Ławica Słupska Mapy geologicznej dna Bałtyku w skali 1:200 000. Kwart. Geol., 31, 2/3 : 513.
• [12] KRAMARSKA R., MASŁOWSKA M., MICHAŁOWSKA M., PIKIES R., ŚLIWIŃSKI Z., TOMCZAK A., UŚCINOWICZ SZ., ZACHOWICZ J., 1990 — Pozycja geologiczna osadów plejstoceńskich z dna Bałtyku południowego datowanych metodą termoluminescencji. Prz. Geol., 38, 5-6: 248-253.
• [13] KRAMARSKA R., MASŁOWSKA M., PRZEZDZIECKI P., UŚCINOWICZ SZ., ZACHOWICZ J:, 2000 — Podstawowe badania geologiczne morza i wybrzeża oraz ich praktyczne znaczenie. Prz. Geol., 48, 9: 779-784.
• [14] KRAMARSKA R., PRZEZDZIECKI P., UŚCINOWICZ SZ., ZACHOWICZ J.,1995a — Przekroje geologiczne. W Atlas geologiczny południowego Bałtyku. 1:500 000 (red. J. E. Mojski): tablice XIX, XX. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [15] KRAMARSKA R., UŚCINOWICZ SZ., ZACHOWICZ J., 1995b — Czwartorzęd. W Atlas geologiczny południowego Bałtyku. (red. J. E, Mojski): 22-30, tablice XII–XXII. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [16] KRZYMIŃSKA J., PRZEZDZIECKI P., 2000 —Paleogeography of Late Glacial and Lower Holocene lakes in the Pomeranian Bay area on the basis of malacofauna and ostacods and seismoacoustic data. W: The Baltia The Sixth Marine Geological Conference Abstracts: 47. Copenhagen.
• [17] LITWINOW V. M., SAGALEWICZ A. M., SWIRNOW N.I., SZECHATIEW B. W., 1974 — Strojenije osadocznoj tołszczi i rozwitije rieliefa dna Baltijskogo moria po danym nieprieriwnogo siejsmoprofilirowanija. Baltica, 5: 127-136.
• [18] MAPA geologiczna dna Bałtyku 1:200 000,1989-1995. Red. nauk. J. E. Mojski. Państw. Inst. Geol. Warszawa. Arkusze:
• 1. Kołobrzeg — Sz. Uścinowicz 1989 (objaśnienia —1991)
• 2. Dziwnów—Z. Jwowska, R. Kramarska 1990 (1991)
• 3. Koszalin — M. Michałowska, R. Pikies 1990 (1992)
• 4. Nexo — Sz. Uścinowicz, J. Zachowicz 1990 (1992)
• 5. Ronne — Sz. Uścinowicz, J. Zachowicz 1990 (1992)
• 6. Słupsk— Sz. Uścinowicz, J. Zachowicz 1991 (1991)
• 7. Szczecin — Z. Jurowska, R. Kramarska 1990 (1991)
• 8. Ławica Słupska — R. Kramarska 1991 (1991)
• 9. Ławica Słupska N — R. Kramarska 1991 (1991)
• 10. Łeba — Sz. Uścinowicz, J. Zachowicz 1991 (1991).
• 11. Południowa Ławica Środkowa — R. Pikies 1992 (1995)
• 12. Basen Gotlandzki — R. Pikies 1993 (1995)
• 13. Elbląg — Sz. Uścinowicz, J. Zachowicz 1993 (1994)
• 14. Gdańsk — Sz. Uścinowicz, J. Zachowicz 1993 (1994)
• 15. Głębia Gdańska — Sz. Uścinowicz, J. Zachowicz 1993 (1994)
• 16. Próg Gotlandzko-Gdański — R. Pikies 1993 (1995)
• 17. Puck — R. Pikies, Z. Jurowska 1994 (1995)
• [35] MASŁOWSKA M., MICHAŁOWSKA M., 1995 — Geological structure of South-Middle Bank, south Bal- tic, Poland. Pr. Państw. Inst. Geol., 149: 215-219. `
• [36] MASŁOWSKA M., PRZEZDZIECKI P., 1988 — Wyniki badań sejsmoakustycznych Południowej Ławicy Środkowej w ramach badań kruszywa na obszarze południowego Bałtyku. Kwart. Geol., 32, 1: 252-253.
• [37] MOJSKI J. E., 1987 — Zarys budowy geologicznej obszaru południowobałtyckiego (bez czwartorzędu). W: Bałtyk południowy (red. B. Augustowski):173-217. Ossolineum. Wrocław.
• [38] MOJSKI J. E. (red),1995 — Atlas geologiczny południowego Bałtyku.1:500 000. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [39] ORLIJONOK W.W., 1997 — Morskaja sejscmoakustika: 177 ss. Kaliningradskij Gosudarstwiennyj Uniwiersitiet. Kaliningrad.
• [40] PRZEZDZIECKI P., 1987 — Zagadnienia interpretacji i wykorzystania materiałów sejsmoakustycznych w badaniach geologicznych południowego Bałtyku. Kwart. Geol., 31, 1: 233-234.
• [41] PRZEZDZIECKI P., 1999 — Kryteria wydzielenia jednostek sejsmostratygraficznych dla Bałtyku Południowego. W Późnoglacjalna, holoceńska i współczesna ewolucja geosystemów nadmorskich Południowego Bałtyku: 73-74. Inst. Nauk o Morzu WNP USzczec.
• [42] PRZEZDZIECKI P., 2000a — Międzynarodowy rejs badawczy na statku r/v „A. v. Humboldt". Prz. Geol., 48, 1: 52-55.
• [43] PRZEZDZIECKi P., 2000b — Kompleksy sejsmostratygraficzne w obrębie czwartorzędu. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 56 : 152-154.
• [44] PRZEZDZIECKI P., UŚCINOWICZ SZ., KRAMARSKA R., 1988 — The Quaternary of the south-west of the Polish Baltic. Geological Survey of Finland, Sp. Paper 6: 53–64.
• [45] ROSSA W., WYPYCH K., 1981— Sejsmostratygrafia dna Bałtyku Południowego. W: Geologiczno-Inżynierskie Badania Wybrzeża i dna Bałtyku Południowego (red. W. Subotowicz): 48-71. Kom.Nauk Geol. PAN. Gdańsk..
• [46] RUDOWSKI S., PRZEZDZIECKI P., GRIGIELIS A., 1999 — Glaciomarine muds deformation structures related to bottom ice thawing. W: Polish Polar Studies — 26th International Polar Symposium (ed. J. Repelewska-Pękalowa): 251-255. UMCS, Lublin.
• [47] RUHLE E., 1982 — Budowa geologiczna południowej części Morza Bałtyckiego w świetle polskich badań prowadzonych w latach 1965-1980. W.: Geologia Morza Bałtyckiego (W. K. Gudelis, J. M. Jemielianow): 378-412. Wyd. Geol. Warszawa.
• [48] TAŃSKI T., 1991 — Surfer — przewodnik użytkownika: 190 ss. Wyd. PLJ, Warszawa.
• [49] TOMCZAK A., 1995 — Budowa geologiczna i ewolucja polskiej strefy brzegowej. W.: Atlas geologiczny południowego Bałtyku. 1:500 000 (red. J. E. Mojski): 48-51, tablice XXXIII, XXXIV. Państ. Inst. Geol. Warszawa.
• [50] UŚCINOWICZ SZ., 1996 — Deglacjacja obszaru południowego Bałtyku. Biul. Inst. Geol., 373: 179-193.