Perspektywy poszukiwań złóż bursztynu w Polsce

• Autorzy: Nieć M. , Kramarska R. , Sałaciński R.

Warianty tytułu

EN

Perspectives of prospecting for amber deposits in Poland

• Konferencja: XX Konferencja z cyklu: Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi : Krynica, 3-5 listopada 2010
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Występowanie bursztynu w Polsce znane jest z utworów trzeciorzędowych (paleogeńskich) i czwartorzędowych. Dotychczas rozpoznanych i udokumentowanych zostało kilka złóż bursztynu, a w wielu miejscach zarejestrowano jego występowanie sugerujące możliwość znalezienia dalszych złóż oraz znaczny potencjał zasobowy. Można wyróżnić trzy typy złóż bursztynu: stratoidalne-pokładowe w osadach paleogeńskich, stratoidalne gniazdowo-soczewowe w osadach holoceńskich i gniazdowe w plejstoceńskich. Przesłanki geologiczne, w szczególności stratygraficzne i litologiczno-facjalne, oraz oznaki występowania bursztynu pozwalają na wskazanie szeregu obszarów perspektywicznych dla jego złóż: w utworach paleogeńskich na zachód od Zatoki Gdańskiej i na północ od Wyżyny Lubelskiej oraz w holoceńskich osadach morskich w pasie pobrzeża Zatoki Gdańskiej na wschód od Gdańska, w zasięgu transgresji morza litorinowego. Różny stan zbadania poszczególnych części tych obszarów powoduje zróżnicowanie ocen stopnia perspektywności i pewności jej oceny, które przedstawione zostały przy zastosowaniu klasyfikacji USGS. Celem prac poszukiwawczych powinno być potwierdzenie lub uściślenie danych o występowaniu utworów potencjalnie bursztynonośnych i stwierdzenie w nich obecności bursztynu. Duża zmienność bursztynonośności, gniazdowe, losowo zróżnicowane formy nagromadzeń bursztynu, nieregularne formy gniazd i zróżnicowane ich rozmiary, nieregularne rozmieszczenie oraz zróżnicowany skład ziarnowy bursztynu i udział ziaren o cechach jubilerskich, powodują, że najlepszym sposobem poszukiwań i rozpoznawania takich złóż (zwłaszcza stratoidalno-gniazdowych i gniazdowych) jest ich prowadzenie równocześnie z eksploatacją. Jako ekwiwalentną można stosować metodę poszukiwania i rozpoznania złoża za pomocą odpowiednio gęstej siatki wierceń z poborem dużych prób.

EN

Occurrences of amber in Poland were recognized in marine Tertiary (Paleogene), and Quaternary (marine and alluvial) deposits. Few deposits were identified and explored. Numerous sites, where amber was found, were registered. They suggest possibilities for finding new deposits with considerable amber resources. Geological, mainly stratigraphic and lithological-facial data allow to demonstrate some promising areas: on the western side of Gdańsk Bay and on the northern part of Lublin region within Paleogene formations, as well as in Holocene marine deposits of Littorina sea transgression within the southern border of Gdańsk Bay. Areas promising for prospecting of amber deposits were classified according to the varied knowledge of geology. USGS classification was applied. The preliminary prospecting target should be confirmation of existence and distribution of potentially amber-bearing sediments, as well as confirmation that they are really amber-bearing. Random amber accumulation in irregular nests or pockets of varied size and location, varied total amber content and share of grains of gem quality, makes detailed prospecting and exploration extremely difficult and risky job. The best mode is prospecting and exploration combined with mining of encountered amber accumulation. Alternatively, the dense grid of boreholes or - in shallow deposits - hydraulic pumping of sites of amber extraction, can be applied.

Słowa kluczowe

PL

złoża bursztynu; poszukiwania; Polska

EN

amber deposits; prospecting; Poland

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 79
• Strony: 345--362
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., tab.

Twórcy

autor

Nieć M.

autor

Kramarska R.

autor

Sałaciński R.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

Bibliografia

• [1] Chętnik A., 1951 – O bursztynie w Polsce. Wiad. Muzeum Ziemi t. V, nr 2, s. 437–452.
• [2] Goudarzi G.H., comp. 1984 – Guide to preparation of mineral survey reports on public lands. USGS Open file report 84–787.
• [3] Jurys L., Kramarska R., Oller M., Cylkowska H., 2008 – O metodyce dokumentowania i eksploatacji holoceńskich złóż bursztynu w delcie Wisły. Górn. Odkr. nr 2–3, s. 111–118.
• [4] Kosmowska-Ceranowicz B., 2004 – Holoceńskie nagromadzenia bursztynu w rejonie Gdańska. Prace Muzeum Ziemi, nr 47, 57–61.
• [5] Kosmowska-Ceranowicz B. (red.), 2002 – Znaleziska i dawne kopalnie bursztynu w Polsce. Katalog. Bibl. Kurpiowska 2, Łomża.
• [6] Kramarska R., Kasiński J.R., 2008 – Prognozy zasobowe bursztynu w Polsce. PIG-Min. Środ., Warszawa.
• [7] Kramarska R., Kasiński J.R., Sivkov V., 2008 – Bursztyn paleogeński in situ w Polsce i w krajach ościennych – geologia, eksploatacja, perspektywy. Górn. Odkr. nr. 2–3, s. 97–110.
• [8] Listkowski W., Łazowski L., 1975 – Wyniki badań złóż bursztynu w okolicach Gdańska. Przegl. Geol. Nr 8, s. 385–388.
• [9] Łazowski L., Parecki A., 2004 – Prace geologiczno-poszukiwawcze i rozpoznawcze złóż unikatowych w przypowierzchniowych osadach okruchowych (bursztynu i piasków ilmenitowo-rutylowo-cyrkonowych). Górn. Odkr. nr 3–4, s.103–107.
• [10] Nieć M., Mucha J., 2010 – Problemy dokumentowania złóż bursztynu. Zesz. Nauk. IGSMiE PAN nr 79 (w druku).
• [11] Odeskij I.A., 1977 – Opyt prognozirowanija promyszlennych skoplenij jantara kaliningradskoj obłasti. Geołogija, poiski i razwiedka nierudnych poleznych iskopajemych. Wyp. 3, s. 58–63.
• [12] Odeskij I.A., Ajniemier A.I., Krasnow S.G., 1975 – Interpretacja rezultatow trendanaliza pri izuczenii strojenia jantarienosnych tołszcz Kaliningradskogo połuostrowa. Sow. Geoł. No. 6.
• [13] Pietrzak T., 2002 – Wydobywanie bursztynu na Kurpiach i w innych regionach Polski. [W:] Znaleziska i dawne kopalnie bursztynu w Polsce. Katalog. Bibl. Kurpiowska 2, Łomża, s. 13–22.
• [14] Pusch J.B. – Geologiczny opis Polski oraz innych krajów na północ od Karpat położonych przez Jerzego Bogumiła Puscha. Stuttgart i Tybinga 1833–1836. Druk. St. Święcickiego. Dąbrowa 1903.
• [15] Sałaciński R., Łazowski L., 2008 – Geologiczno-złożowe przesłanki występowania bursztynu w Polsce i rozpoznanie geologiczne warunków jego koncentracji. Gosp. Sur. Min. t. 24, z. 4/4, s. 325–339.
• [16] Tomczak A., Krzymińska J., Michałowska M., Mojski J.E., Pikies R., Zachowicz J., 1990 – Geological position of amber bearing deposits on the Vistula Bay Bar, Poland. Prace Muzeum Ziemi 41, 160.
• [17] Zalewska Z., 1974 – Geneza i stratygrafia złóż bursztynu bałtyckiego. Biul. IG, nr 281, s. 139–173.