Charakterystyka surowcowa kruszywa dolomitowego na przykładzie kopaliny z Libiąża (region śląsko-krakowski)

• Autorzy: Wyszomirski P. , Przytuła S.

Warianty tytułu

EN

Raw mineral characteristics of dolostone aggregates: an example of the rock from Libiąż (Cracow-Silesian region)

• Konferencja: XX Konferencja z cyklu: Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi : Krynica, 3-5 listopada 2010
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania składu chemicznego i mineralnego wykazały, że w analizowanych próbkach skał ze złoża Libiąż - obok dominującego dolomitu - występują zmienne ilości kalcytu. Są one najmniejsze, niemal śladowe, w dolomicie diploporowym i wyraźnie większe w dolomicie kruszconośnym. Obie te odmiany reprezentują dolomity sparytowe o teksturze porowatej i bezładnej. Dolomit diploporowy jest zbudowany z ksenomorficznych, rzadziej hipautomorficznych kryształów dolomitu. Z drugiej strony dwie generacje dolomitu występują w dolomicie kruszconośnym: pierwsza - reprezentowana przez kryształy automorficzne i druga - przez kryształy ksenomorficzne. Na podstawie automatycznej analizy obrazu mikroskopowego badanych próbek stwierdzono, że wyraźnie mniejszą - w porównaniu z dolomitem diploporowym - porowatością całkowitą charakteryzuje się dolomit kruszconośny. Parametry fizyczno-mechaniczne dolomitów kruszconośnych - takie jak: wytrzymałość na ściskanie, gęstość pozorna, nasiąkliwość, porowatość całkowita, mrozoodporność - są korzystniejsze w porównaniu z dolomitami diploporowymi. Przemawia to za stosowaniem dolomitów kruszconośnych ze złoża Libiąż do produkcji kruszyw łamanych do betonu. Ponadto, takie ich wykorzystanie jest uzasadnione tym, że odmiana ta nie może być - w przeciwieństwie do dolomitów diploporowych - używana do produkcji elementów kamiennych ze względu na niejednolitą barwę i często zbyt cienkie uławicenie w złożu.

EN

Investigations of chemical and mineralogical composition have pointed out that in analysed rock samples of Libiąż deposit - apart from dominant dolomite - occur changeable amounts of calcite. These amounts are the smallest, nearly vestigial, in Diplopora dolostones and remarkable greater in ore-bearing ones. Both the varieties of dolostone are represented by sparitic dolostones of porous and random texture. Diplopora dolostone is formed by xenomorphic, rarely hipautomorphic crystals of dolomite. On the other hand, two generations of dolomite occur in ore-bearing dolostones: the first - represented by automorphic crystals, and the second - by xenomorphic ones. On the basis of automatic analysis of microscopic images of samples studied it has been stated that distinctly smaller - in comparison to Diplopora dolostones - total porosity is typical of ore-bearing dolostones. Physico-mechanical parameters of ore-bearing dolostones - such as: compressive strength, apparent density, water absorption, total porosity, freeze resistance - are more favorable in comparison to Diplopora dolostones. It supports applying ore-bearing dolostones of Libiąż deposit for the production of crushed aggregates for concrete. Moreover, it is justified by the fact that ore-bearing dolostones - contrary to Diplopora ones - carnot be used as facing stone elements because of diversified color and often very thin begging in deposit.

Słowa kluczowe

PL

dolomit diploporowy; dolomit kruszconośny; Libiąż; kruszywo łamane do betonu

EN

Diplopora dolostone; ore-bearing dolostone; Libiąż; crushed aggregates for concrete

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 79
• Strony: 213--222
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Wyszomirski P.

autor

Przytuła S.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków,

Bibliografia

• [1] Bromowicz J., 2001 – Ocena możliwości wykorzystania skał z okolic Krakowa do rekonstrukcji kamiennych elementów architektonicznych. Gospodarka Surowcami Mineralnymi 17, 1, 5–71.
• [2] Bromowicz J., Figarska-Warchoł B., Karwacki A., Kolasa A., Magiera J., Rembiś M., Smoleńska A., Stańczyk G., 2005 – Waloryzacja polskich złóż kamieni budowlanych i drogowych na tle przepisów Unii Europejskiej. Wyd. UWND AGH, Kraków.
• [3] Galos K., 2009 – Zmiany na rynku kruszyw naturalnych łamanych w Polsce po 2000 roku. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej nr 125, str. 43–61.
• [4] Kabata-Pendias A., Pendias H., 1993 – Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• [5] Małolepszy J., Deja J., 2000 – Badania właściwości kruszyw do betonów. [W:] J. Małolepszy (red.), Technologia Betonu. Metody Badań. Wyd. UWND AGH, Kraków, str. 67–92.
• [6] Młynarczuk M., Ratajczak T., Szydłak T., 2005 – Możliwości zastąpienia tradycyjnych metod pomiaru porowatości skał przez analizę ich obrazu. Prace Specjalne PTMin. z. 27, 37–47.
• [7] Pawloski G.A., 1985 – Quantitative determination of mineral content of geological samples by X-ray diffraction. American Mineralogist 70, 663–667.
• [8] Smakowski T., Galos K., 2007 – Gospodarka kruszywami naturalnymi łamanymi w Polsce. Monografia „Surowce mineralne Polski. Surowce skalne. Kruszywa mineralne”, str. 249–278, Wyd. IGSMiE PAN.
• [9] Smoleńska A., Rembiś M., 2002 – Geologiczne uwarunkowania możliwości wykorzystania kopalin jako mineralnych kruszyw budowlanych. Budownictwo-Technologie-Architektura nr 4 (20), 43–47.
• Strony internetowe:
• [10] http://rsbweb.nih.gov/ij/
• Normy:
• [11] PN-84/B-01080 – Kamień dla budownictwa i drogownictwa – Podział i zastosowanie według własności fizyczno-mechanicznych.
• [12] PN-85/B-04102 – Materiały kamienne – Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią.
• [13] PN-EN 1926:2001 – Metody badań kamienia naturalnego. Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie.
• [14] PN-EN 1936:2001 – Metody badań kamienia naturalnego. Oznaczanie gęstości i gęstości objętościowej oraz całkowitej i otwartej porowatości.
• [15] PN-EN 12407:2001 – Metody badań kamienia naturalnego. Badania petrograficzne.
• [16] PN-EN 13755:2002 – Metody badania kamienia naturalnego. Oznaczanie nasiąkliwości wodą przy ciśnieniu atmosferycznym.