Poziomy mineralne w solach cechsztyńskich wysadu solnego Kłodawa jako narzędzie korelacji litostratygraficznej

• Autorzy: Wachowiak J.

Warianty tytułu

EN

Mineral levels in Upper Permian (Zechstein) salts of the Kłodawa salt diapir as a tool for lithostratigraphic correlation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W utworach ewaporatowych występuje wiele minerałów akcesorycznych, nierozpuszczalnych w wodzie, które można łatwo wydzielić poprzez rozpuszczenia tych osadów. Z próbek pobranych z soli kamiennych, potasowo-magnezowych i zubrów wysadu solnego Kłodawa wydzielono w efekcie hydroseparacji nierozpuszczalne w wodzie residuum, w którym stwierdzono obecność idiomorficznych monokryształów: anhydrytu, hydrotalkitu siarczanowego, magnezytu, dolomitu, kalcytu, boracytu, kongolitu, kwarcu, hematytu, pirytu, siarki, oraz mikrokrystaliczne skupienia szajbelyitu, talku, mik i chlorytów. Większość z tych minerałów występuje jednocześnie w różnych warstwach profilu. Nieliczne z nich wykazują bardzo wąski zakres koncentracji dotyczący wyłącznie określonej warstwy lub części pokładu, tworząc swego rodzaju poziomy mineralne. Należą do nich: kwarc i kalcyt z wrostkami bituminów, boracyt, szajbelyit, talk, hydrotalkit siarczanowy i kongolit. Na podstawie ich występowania wydzielono w kłodawskim wysadzie solnym pięć poziomów mineralnych. Mogą one być nowym narzędziem do identyfikacji oraz korelacji litostratygraficznej pokładów i warstw w cechsztyńskich złożach soli.

EN

Evaporate formations include a number of accessory minerals that are insoluble in water. They can be easily separated by dissolving sediments. The samples collected from rock, potassium-magnesium and zuber salts of the Kłodawa salt diapir were subjected to hydro-separation to obtain insoluble residuum in which the presence of idiomorphic monocrystals was found: anhydrite, sulphate hydrotalkite, magnesite, dolomite, calcite, boracite, kongolite, quartzite, hematite, pirite and sulphur, as well as microcrystalline concentrations of szaibelyite, talc, mica and chlorites. The majority of those minerals occur in various section layers at the same time. Few of them display a very narrow scope of concentration relating to exclusively specific layer or part of the stratum, creating specific mineral layers. They include: quartz and calcite with the ingrowths of bitumen, boracite, szaibelyite, talc, sulphate hydrotalkite and kongolite. Based on the occurrence of those minerals, five mineral levels were identified in the Kłodawa salt diapir. They can present a new tool for lithostratigraphic identification and correlation of strata and layers in Zechstein salt deposits.

Słowa kluczowe

PL

stratygrafia cechsztynu; skały solne; minerały solne; wysad solny Kłodawa; górny perm; cechsztyn

EN

Upper Permian (Zechstein); Zechstein stratigraphy; salt rocks; salt minerals; Kłodawa salt diapir

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 36, z. 3
• Strony: 367--393
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Wachowiak J.

• Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków,

Bibliografia

• 1. Bolewski A. & Manecki A., 1993. Mineralogia szczegółowa. Polska Agencja Ekologiczna, Warszawa.
• 2. Burns P.C & Carpenter M.A., 1996. Phase transitions in series boracite - trembathite - congolite: phase relations. The Canadian Mineralogist, 34, 881-892.
• 3. Charysz W., 1973. Cechsztyńskie piętro soli młodszych (Z3) w regionie kujawskim. Prace Geologiczne, 75, 44-52.
• 4. Cybulski Cz., 1974. Epigenetyczny boracyt w Inowrocławskim Wysadzie Solnym. Prace Mineralogiczne, 38, 7-9.
• 5. Dowty E. & Clark J.R., 1973. Crystal-structure refinements for orthorombic boracite, Mg3ClB7O13, and a trigonal, iron-rich analogue. Zeitschrift fur Kristallographie, 138, 64-99.
• 6. Drits V.A., Sokolova T.N., Sokolova G.V. & Cherkashin V.I., 1987. New members of the Hydrotalcite - manasseite group. Clay and Clay Minerals, 35, 6, 401-417.
• 7. Fijał J., 1970. Ascharyt z kłodawskiego wysadu solnego. Przegląd Geologiczny, 3.
• 8. Fijał J., 1973. Studium mało rozpowszechnionych minerałów kujawskich złóż soli. Prace Mineralogiczne, 33, 14-56.
• 9. Fijał J. & Stańczyk I., 1970. O występowaniu glauberytu w kłodawskim wysadzie solnym. Prace Mineralogiczne, 20, 15-19.
• 10. Garlicki A. & Szybist A., 1981. Pierwiastki śladowe w solach kopalni kłodawskiej. Prace specjalne PTMin., 1.
• 11. Grice J.D., Gault R.A. & van Velthuizen J., 2005. Borate minerals of the Penobsquis and Millstream deposits, Southern New Brunswick, Canada. The Canadian Mineralogist, 43, 1469-1487.
• 12. Hanczke T., 1969. Mineralogia i petrografia soli cechsztyńskich kopalni Kłodawa. Prace Muzeum Ziemi, 16, 3-52
• 13. Hodenberg R. & Kuhn R., 1972. Diskussion der Namen Ascharit und Szajbelyit auf der Grundlage neuer Untersuchungen des Ascharit. Kali und Steinsalz, 6, 3, 104-111
• 14. Leonhardt J. & Berdesiński W., 1952. Semisalinare Mineralkomponenten der Salzlagerstatten. Chemie d. Erde, 16, 22-26.
• 15. Moenke H., 1962. Mineralspectren. Akademie Verlag, Berlin.
• 16. Pawlikowski M., 2005. Określenie zróżnicowania kompleksu zubrów w przekroju wysadu solnego Kłodawy. W: Slizowski K. (red.), Badania laboratoryjne zubrów (iłowców solnych) dla oceny możliwości składowania odpadów promieniotwórczych w polskich wysadach solnych, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, 21-36, 43-48.
• 17. Pawlikowski M., 2008. Skały ewaporatowe (gipsowo-solne). W: Manecki A. & Muszyński M. (red.), Przewodnik do petrografii, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków, 375-386.
• 18. Pawlikowski M., 2009. Ewaporaty. Nowe dane mineralogiczno-petrograficzne. Geologia, (kwartalnik AGH), 35, 3, 407-424.
• 19. Perdikatsis B. & Burzlaff H., 1981. Strukturverfeinerung am Talk Mg3[(OH)2Si4O10]. Zeitschrift fur Kristallographie, 56, 177-186.
• 20. Shmidt H., 1969. Trigonal boracites, a new type of ferroelectric and ferromagnetoelectric that allows no 180 degrees-electric polarisation reversal. Batelle Instiute Genf. Preprint International Meeting on Ferroelectrics, Kyoto.
• 21. Wachowiak J., 1998. Studium mineralogiczne skał chemicznych i silikoklastycznych wysadu solnego Kłodawa. Biblioteka Główna AGH, Kraków (praca doktorska - maszynopis).
• 22. Wendling E., Hodenberg R. & Kuhn R., 1972. Congolit, der trigonale Eisenboracit. Kali und Steinsalz, 6, 1, 1-3.
• 23. Werner Z., Poborski J., Orska J. & Bąkowski J., 1960. Złoże solne w Kłodawie w zarysie geologiczno-górniczym. Prace Instytutu Geologicznego, 30, 2.