Rekonesansowe badania podatności magnetycznej utworów przypowierzchniowych na wybranych obszarach południowej Polski

• Autorzy: Wojas A. , Rolirat A. , Grabowska T.

Warianty tytułu

EN

Reconnaissance investigations of magnetic susceptibility of subsoil formation in the selected areas in southern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki rekonesansowych badań podatności magnetycznej gleb i ochry na wybranych obszarach południowej Polski (Łąki Nowohuckie w Krakowie, okolice Trzebini, Czerwonki Hermanowskie w pobliżu Rzeszowa). Pomiary podatności wykonywano w terenie i w warunkach laboratoryjnych. Zaobserwowano podwyższoną podatność gleb na terenach poddanych silnej antropopresji (Kraków, Trzebinia). Wykazano, że cząstki żelaza obecne w glebie pochodzą przede wszystkim z emisji miejsko-przemysłowych. Na Łąkach Nowohuckich stwierdzono wyższą podatność gleb w porównaniu z glebami w rejonie Trzebini. Zróżnicowanie niewysokich podatności gleby w okolicy Trzebini nie jest związane ze znajdującymi się w podłożu rudami Zn-Pb. Przeprowadzone badania podatności ochry w Czerwonkach Hermanowskich wykazały dość silne jej własności magnetyczne w porównaniu z własnościami otaczającej złoże gleby. Zaobserwowano duże zróżnicowanie podatności ochry związane najprawdopodobniej z jej składem mineralnym i procesami zachodzącymi w złożu. Wykonane na złożu zdjęcie mikromagnetyczne wykazało obecność niewielkich zakłóceń pola magnetycznego (mikroanomalii).

EN

In the article, the reconnaissance investigations of the magnetic susceptibility of soils and ochre are presented. Field investigations have been performed in southern Poland; namely in the Łąki Nowohuckie area of Krakow, the eastern surroundings of the city of Trzebinia, and the hamlet of Czerwonki near Rzeszów. Laboratory magnetic analyses have been completed. An increase of soil susceptibility has been observed in the studied areas with high anthropopression (Krakow and Trzebinia). It has been proven that iron particles collected in the soil come from urban-industrial emissions. The higher susceptibility of soils in the Łąki Nowohuckie area, than in the vicinity of Trzebinia, has also been affirmed. The diversity of the low values of soil susceptibility in the Trzebinia area is not connected to the Zn-Pb ores which occurred there. The investigations of ochre susceptibility at Czerwonki Hermanowskie have confirmed its quite strong magnetic properties in comparison with properties of the soil situated in a nearby deposit. The large differentiation of ochre susceptibility has been observed. It is probably connected with the mineral composition of ochre and the processes that occurred in the deposit. The ochre deposit slightly disturbs the geomagnetic field (microanomalies) as is shown on the micromagnetic anomaly map.

Słowa kluczowe

PL

podatność magnetyczna; zanieczyszczenie gleby; ochra karpacka; Łąki Nowohuckie; Trzebinia

EN

Trzebinia; magnetic susceptibility; soil pollution; Carpathian ochre; Nowa Huta Meadows

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 36, z. 2
• Strony: 241--262
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Wojas A.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Katedra Geofizyki; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Rolirat A.

• CGGVeritas; Oslo Processing Centre, O.H. Bangs vei, 1363 Sandvika, Baerum, Norway

autor

Grabowska T.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Katedra Geofizyki; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• Bartington Instruments LTD, 1999. Operation manual for MS2 magnetic susceptibility system. Oxford OX8 7GE England, OM0408 Issue 32.
• Bednarek R. & Prusinkiewicz Z., 1999. Geografia gleb. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 8, 210.
• Bolewski A. & Manecki A., 1993. Mineralogia szczegółowa. Polska Agencja Ekologiczna, Warszawa.
• Dearing J., 1999. Environmental Magnetic Susceptibility. Using the Bartington MS2 System. Chi Publishing, Bartington Instruments Ltd., Oxford.
• Evans M.E. & Heller F., 2003. Environmental Magnetism. Academic Press Elsevier.
• Heller F., Strzyszcz Z. & Magiera T., 1998. Magnetic record of industrial pollution in forests oils of Upper Silesia, Poland. Journal of Geophysical Research, vol. 103 (B8), 17764-17774.
• Jeleńska M., Hasso-Agopsowicz A., Kądziałko-Hofmokl M., Sukhorada A., Bondar K. & Matviishina Zh., 2008. Magnetic iron occurring in chernozem soil from Ukraine and Poland as indicators of pedogenic processes. Studia Geophysica Geodaetica, vol. 52, 255-270.
• Kicińska-Swiderska A. & Lasak M., 2005. Trasa geoturystyczna w dolinie potoku Złockiego. Geoturystyka, 2, 1, 33-42.
• Kotlarczyk J. & Ratajczak T., 2002. Ochra karpacka z Czerwonek Hermanowskich koło Tyczyna. Wydawnictwo Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków.
• Lis J. & Pasieczna A., 1995. Atlas geochemiczny Polski. PIG, Warszawa.
• Lis J. & Pasieczna A., 1995. Atlas geochemiczny Górnego Śląska 1:200 000. PIG, Warszawa.
• Lis J. & Pasieczna A., 1995. Atlas geochemiczny Krakowa i okolic 1:100 000. PIG, Warszawa.
• Lowrie W., 1997. Fundamentals of Geophysics. Cambridge University Press.
• Magiera T., 2004. Wykorzystanie magnetometrii do oceny zanieczyszczenia gleb i osadów jeziornych. Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zabrze.
• Magiera T., Lis J., Nawrocki J. & Strzyszcz Z., 2002. Podatność magnetyczna gleb Polski. PIG, Warszawa.
• Magiera T. & Strzyszcz Z., 2000. Ferrimagnetic minerals of anthropogenic origin in soils of some Polish national parks. Water Air and Soil Pollution, 124, 37-48.
• Magiera T., Strzyszcz Z., Kapicka A. & Petrovsky E., 2006. Discrimination of lithogenic influences on topsoil magnetic susceptibility in Central Europe. Geoderma, 130, 299-311.
• Manecki M. & Marszałek M., 1993. Zanieczyszczenia atmosfery w Krakowie. W: Problemy Ekologiczne Krakowa, 16, Globalne, kontynentalne i lokalne zanieczyszczenia atmosfery, Polski Klub Ekologiczny, AGH, Kraków, 23-36.
• Musierowicz A., 1961. Mapa gleb Polski 1:300 000. Instytut Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa, Warszawa.
• Pasieczna A., 2003. Atlas zanieczyszczeń gleb miejskich w Polsce. PIG, Warszawa.
• Rolirat A. 2006. Badanie podatności magnetycznej ochry karpackiej w rejonie Czerwonek Hermanowskich. Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH, Kraków (manuskrypt - praca magisterska).
• Sass-Gustkiewicz M., Mayer W., Góralski M. & Leach D.L., 2001. Zawartości metali ciężkich w glebach na obszarach eksploatacji rud Zn-Pb w rejonach olkuskim i chrzanowskim. Warsztaty 2001 „Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym”, 189-208.
• Strzyszcz Z., 1989. Ferromagnetic properties of forest soil being under influence of industrial pollution. Air pollution and forest decline. Proceedings of 14th International Meeting for Specialist in Air Pollution Effects on Forest Ecosystems, IUFRO, Interlaken, Switzerland, 201-207.
• Strzyszcz Z., 1991. Ferromagnetism of soils in some Polish National Parks. Mitteilungen der Deutschen Bodenkundlichen Gesellschaft, 66, 1119-1122.
• Strzyszcz Z., 1993. Magnetic susceptibility of soils in the areas influenced by industrial emissions. Soil Monitoring, Monte Verita, BirkhaFuser Verlag, Basel, 255-269.
• Thompson R. & Oldfield F., 1986. Environmental magnetism. Allen and Unwin, London.
• Walasz K., 2004. Charakterystyka przyrodnicza Łąk Nowohuckich. W: Plan ochrony użytku ekologicznego Łąki Nowohuckie, Archiwum Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Krakowa.
• Zagrodzka A., 2008. Podatność magnetyczna gleb w okolicy Elektrociepłowni Łęg w Krakowie. Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH, Kraków (manuskrypt - praca magisterska).
• http://soillab.ifas.ufl.edu/SOS%203022/Lectures%20pdf/Lecture%2022%20Soil%20Mor- phology%20and%20Classification.pdf