Wstępne wyniki badań inkluzji fluidalnych z najstarszej soli kamiennej Na1 w rejonie Głogowa (SW Polska)

• Autorzy: Toboła T. , Markiewicz A.

Warianty tytułu

EN

Fluid inclusions in the Oldest Halite (Na1) in Głogów area (SW Poland) - preliminary results

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nowo odwiercony powierzchniowy otwór geologiczno-rozpoznawczy SS-15, wykonany w NW części złoża "Sieroszowice" dostarczył cennych informacji o wykształceniu najstarszej soli kamiennej (Na1) w tym rejonie. Obserwacje rdzenia wiertniczego wykazały, że w całym profilu Na1 generalnie wyróżnić można dwa typy soli kamiennej. Przeważają sole białe lub jasnoszare grubokrystaliczne i kryształowe o kryształach halitu sięgających do kilku centymetrów. W znacznie mniejszym stopniu występują sole różnokrystaliczne. Sposób wykształcenia obu typów, a przede wszystkim brak struktur sedymentacyjnych sugeruje znaczne przeobrażenia halitu. W celu określenia stopnia zrekrystlizowania halitu w wytypowanych próbkach soli grubokrystalicznej i kryształowej przeprowadzono także obserwacje rozmieszczenia inkluzji fluidalnych. Wykazały one, że w kryształach halitu inkluzje fluidalne spotykane są stosunkowo rzadko, tworząc bardzo zmienne wykształcone zespoły. Większość inkluzji zgromadzona jest na granicach kryształów halitu. Skomplikowany układ jaki tworzą zespoły inkluzji potwierdza złożone i wieloetapowe przemiany, jakim ulegały skały solne.

EN

New bore-hole SS-15 drilled in NW part of "Sieroszowice" deposit provided precious information about oldest salt (Na1) in that region. Observations of the core revealed that two main types of salt may by distinguished. The white or light grey, coarse-grained and crystal-grained salts with size of halite crystals reaching few cm prevailed in the entire profile. The vari-size grained salt occur much more rare. The lack of sedimentary structures in both types of salts indicates considerably alteration of halite. In order to characterize degree of recrystallization of halite, observation of fluid inclusion was carried out in selected samples of coarse-grained and crystal-grained salts. They revealed that fluid inclusions rarely occur and form very diverse fluid inclusion assemblages. Most fluid inclusions occur on the boundaries of halite crystals. Complicated system of the FIA occurrences confirms complexity and multistage transformations which underwent the salt rocks.

Słowa kluczowe

PL

monoklina przedsudecka; cechsztyn; najstarsza sól kamienna; inkluzje fluidalne; rekrystalizacja

EN

Fore Sudetic Monocline; Zechstein; Oldest Salt; fluid inclusions; recrystallization

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2009
• Tom: T. 35, z. 3
• Strony: 349--371
• Opis fizyczny: Bibliogr. 59 poz., rys.

Twórcy

autor

Toboła T.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Markiewicz A.

• KGHM CUPRUM sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe; ul. gen. Wł. Sikorskiego 2–8, 53-659 Wrocław

Bibliografia

• Cieśla E., Gientka D., Petecki Z., Staniszewska B., Twarogowski J., Wybraniec S. & Żółtowski Z., 1997. Kompleksowa interpretacja grawimetryczno-magnetyczna Polski Zachodniej. Prace PIG (archiwum), Warszawa, 1–58.
• Banaszak A., Garlicki A. & Markiewicz A., 2007. Budowa geologiczna złoża najstarszej soli kamiennej Kazimierzów w OG Sieroszowice I (kopalnia Polkowice-Sieroszowice). Przegląd Solny, Kwartalnik Gospodarka Surowcami Mineralnymi PAN, Wyd. IGSMiE, Kraków, 23, Spec. issue, 1, 9–20.
• Burliga St., 2007. Internal structure of subhorizontal bedded rock salt formation in the area of Sieroszowice, SW Poland – meso- and microstructural indication. Przegląd Solny, Kwartalnik Gospodarka Surowcami Mineralnymi PAN, Wyd. IGSMiE, Kraków, 23, Spec. issue, 1, 51–64.
• Dąbrowski A., 1980 System rowów trzeciorzędowych w obrazie grawimetrycznym. Przegląd Geologiczny, 23, 3, 169–172.
• den Brok B., Zahid M. & Passchier C.W., 1999. Stress induced grain boundary migration in very soluble brittle salt. Journal of Structural Geology, 21, 147–151.
• Dyjor S., 1978 Wykształcenie i stratygrafia utworów trzeciorzędowych na obszarze LGOM. Przewodnik L Zjazdu PTG, Zielona Góra 24–26.09.1978, Wyd. Geol., Warszawa, 210–214.
• Garlicki A., 1968. Autochtoniczna seria solna w miocenie Podkarpacia między Skawiną a Tarnowem. W: Z badań geologicznych w Karpatach, 12, 215, 5–78.
• Garlicki A., 1979. Sedymentacja soli mioceńskich w Polsce. Prace Geologiczne PAN, 119, 1–67.
• Gierszewska D., 2007. Opracowanie badań sejsmicznych 2D dla projektowanego szybu GG-1 O/ZG „Polkowice-Sieroszowice”. Prace Geofizyka Toruń, Toruń, 43.
• Goldstein R.H., 2001. Fluid inclusions in sedimentary and diagenetic systems. Lithos, 55, 159–193.
• Graniczny M., Doktór S. & Kucharski R., 1991. Budowa geologiczna strefy waryscytów w podłożu monokliny przedsudeckiej dla określenia perspektyw ropo-gazonośności. Mapy korelacyjne teledetekcyjno-geofizyczne. Archiwum PIG, Warszawa, 1–38.
• Goldstein R.H. & Reynolds T.J., 1994. Systematics of fluid inclusions in diagenetic minerals. SEPM Short Course, 31, Tulsa, 1–199.
• Hardie L.A., Lowenstein T.K. & Spencer R.J., 1983. The Problem of Distinguishing Between Primary and Secondary Features in Evaporites. Sixth International Symposium on Salt, 1, 11–39.
• Kijewski P. & Salski W., 1978 Cechsztyńska sól kamienna cyklotemu Z1 w południowo--zachodniej części monokliny przedsudeckiej. Geologica Sudetica, 13, 1, Wrocław, 97–134.
• Lowenstein T.K. & Spencer R.J., 1990. Syndepositional origin of potash. American Journal of Science, 290, 1–42.
• Markiewicz A., 1995. Halotektonika soli cechsztyńskich w strefie dyslokacyjnej środkowej Odry, a zaburzenia glacitektoniczne we Wzgórzach Dalkowskich. VIIIth Glacitectonics Symposium, Wyd. Uczel. WSInż., Zielona Góra, 175–192.
• Markiewicz A., 1999. Neotektoniczne założenia kopalnych rynien czwartorzędowych Środkowego Nadodrza (SW Poland). Przegląd Geologiczny, 47, 9, 825–830.
• Markiewicz A., 2003. Tektonika cechsztyńskiej soli kamiennej w LGOM i jej znaczenie dla działalności gospodarczej. AGH, Kraków, 1–144 (praca doktorska).
• Markiewicz A., 2004. Morphotectonics of the Odra valley between Chobienia and Nowa Sól (Middle Odra Region). Materiały Konferencji Geologiczne i środowiskowe problemy gospodarowania i ochrony doliny górnej i środkowej Odry, Wrocław 18–19.11.2004, PIG, Wrocław, 25–32.
• Markiewicz A., 2006a. Reactivation of thin-skinned of the south-western Polish depression and its influence on formation of the Silesian ridge. Materiały projektu UE MELA, Cedynia 28–30.08.2006, PIG, 51–56.
• Markiewicz A., 2006b. Rola reaktywacji naskórkowej struktury niżu SW Polski w powstaniu Wału Śląskiego. XIII Konferencja Stratygrafia plejstocenu Polski pt. Plejstocen południowej Warmii na tle struktur podłoża, Maróz 4–8.09.2006, PIG, Komitet Badań Czwartorzędu PAN, Wyd. PIG, Warszawa, 101–103.
• Markiewcz A., 2007a. Naskórkowa struktura południowej części monokliny przedsudeckiej a zagospodarowanie soli Na1. Przegląd Solny, Kwartalnik Gospodarka Surowcami Mineralnymi PAN, Wyd. IGSMiE, Kraków, 35–49.
• Markiewicz A., 2007b. Rozpoznanie tektoniki złoża Lubin – Sieroszowice w trakcie jego zagospodarowania. Geologiczne, gospodarcze i społeczne znaczenie odkrycia złoża rud miedzi. Materiały Konferencji, Lubin, Biuletyn PIG, 423, Warszawa, 151–172.
• Markiewicz A., 2007c. Tektonika obszaru złoża. W: Piestrzyński A. (red.), Monografia KGHM Polska Miedź S.A., Lubin, 115–132.
• Markiewicz A., Banaszak A., 2005. Dotychczasowe rozpoznanie budowy geologicznej złoża najstarszej soli kamiennej „Kazimierzów” (obszar górniczy „Sieroszowice I”). Materiały VII konferencji Zagospodarowanie kopalin towarzyszących w górnictwie, Radzyń 18–20.05.2005, Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwo Odkrywkowe, XLVII, 2, Wrocław, 15–21.
• Markiewicz A., Dmyszewicz K., Kalisz M., Kozula R., Sadecki Z., Sobociński J., Klimkiewicz A., Cygan S. & Zaczek S., 2006. Program badań za pomocą otworów wiertniczych wykonanych z powierzchni terenu w obszarach koncesyjnych złóż rud miedzi. Prace KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław, 1–89.
• Markiewicz A., Kalisz M. & Farbisz J., 2005a. Badania strukturalne pokrywy permsko-mezozoicznej w trakcie zgłębiania szybu R-XI, w celu wskazania zagrożeń wodnych i geotechnicznych. Etap II: Budowa geologiczna kompleksu cechsztyńskiego. Prace KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław, 1–48.
• Markiewicz A., Kalisz M., Farbisz J. & Michalak J., 2004. Badania strukturalne pokrywy permsko-mezozoicznej w trakcie zgłębiania szybu R-XI, w celu wskazania zagrożeń wodnych i geotechnicznych. Etap II: Budowa geologiczna kompleksu kenozoicznego i mezozoicznego. Prace CBPM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław, 1–35.
• Markiewicz A., Kalisz M., Krzywiec P., Wróbel G., Farbisz J., Zaczek S. & Dmyszewicz K., 2005b. Określenie budowy tektonicznej pokrywy permsko-mezozoicznej i piętra kenozoicznego w rejonie projektowanego szybu SW-4 w celu wskazania zagrożeń wodnych i geotechnicznych. Prace KGHM CUPRUM sp. z o.o. CBR, Wrocław, 1–84.
• Markiewicz A. & Kraiński A., 2002. Neotektoniczna reaktywacja struktur halotektonicznych a zaburzenia glacitektoniczne w strefach marginalnych zlodowaceń plejstoceńskich na przykładzie wzgórz Dalkowskich (SW Polska). Materiały IX Sympozjum Glacitektoniki, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego, nr 129, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska (Budownictwo nr 37), Zielona Góra, 123–142.
• Markiewicz A. & Kraiński A., 2007. Contemporary tectonic activity in the area of Głogów – at the borderland of Dalków Hills and Baruck-Głogów ice-marginal (SW Poland). W: Zuchiewicz W. & Piotrowski A. (Eds), Materiały VII Ogólnopolskiej Konferencji Neotektonika Polski pt. Neotectonics cross-bordering the Western and Eastern European platform, Szczecin 24–26.09.2007, Komisja Neotektoniki Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, Oddział Pomorski PIG, ING Uniwersytetu Jagiellońskiego, Galicia Tectonic Group, Szczecin.
• Markiewicz A. & Mantke M., 1990. Sprawozdanie z badań geologicznych w trakcie zgłębiania szybu SG 1. Prace ZBiPM CUPRUM (archiwum), Wrocław, 1–11.
• Markiewicz A. & Piotrowski A., 1999. Wpływ tektoniki soli cechsztyńskich na współczesną morfologię Środkowego i Dolnego Nadodrza. Przegląd Geologiczny, 47, 10, 937–941.
• Markiewicz A. & Winnicki J., 2005. Plejstoceńska reaktywacja cienkopokrywowej struktury monokliny przedsudeckiej a strefy dużych zaburzeń glacitektonicznych w rejonie Zielonej Góry, Kożuchowa i Głogowa (SW Polska). W: Zuchiewicz W., Przybylski B. & Badura J. (red.), Materiały VI Ogólnopolskiej Konferencji Neotektonika Polski. Aktywne uskoki Europy Środkowej, Srebrna Góra 26–28.09.2005, Komisja Neotektoniki Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, Oddział Dolnośląski PIG, ING Uniwersytetu Jagiellońskiego, Galicia Tectonic Group, Wrocław, 40–42.
• Markiewicz A. & Winnicki J., 2007a. Morfotektonika Wału Trzebnickiego (Śląskiego). Materiały X Sympozjum Glacitektoniki, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego, nr 134, Zielona Góra, 113–131.
• Markiewicz A. & Winnicki J., 2007b. Strefa głębokich zaburzeń glacitektonicznych wschodniej części Wzgórz Dalkowskich na tle naskórkowej struktury monokliny przedsudeckiej. Materiały X Sympozjum Glacitektoniki, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego, nr 134, Zielona Góra, 133–152.
• Oberc J., 1967. Budowa geologiczna terenów XL Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego (w Zgorzelcu). Przegląd Geologiczny, 15, 6, 253–261.
• Oberc J., 1972. Sudety i obszary przyległe. W: Budowa geologiczna Polski. T. IV. Tektonika, cz. 2, Instytut Geologiczny, Wyd. Geol., Warszawa, 258–268.
• Passchier C.W. & Trouw R.A.J., 2005. Microtectonics. Springer-Verlag, Berlin – Heidelberg.
• Roedder E., 1979. Fluid inclusion evidence on the environments of sedimentary diagenesis, a review. SEMP Special Publication, 26, 89–107.
• Roedder E., 1984a. Fluid inclusions. W: Ribbe P.H. (Ed.), Reviews in Mineralogy. Short Course Notes, Mineralogical Society of America, 12, 1–644.
• Roedder E., 1984b. The fluid in salt. American Mineralogist, 69, 413–439.
• Roedder E. & Belkin H.E., 1980. Migration of fluid inclusions in polycrystalline salt under thermal gradients in the laboratory and in Salt Block II (abst.). Proc. 1980 Natl. Waste Terminal Storage Program Information Meeting, 212, 361–363.
• Roedder E. & Belkin H.E., 1981. Petrographic study of fluid inclusions in salt core samples from Asse mine, Federal Republic of Germany. United States Geological Survey Openfile Report 81-1128.
• Salski W., 1996. Tektonika złoża. W: Piestrzyński A. (red.), Monografia KGHM Polska Miedź S.A., Lubin, 141–155.
• Schleder Z., Burliga S. & Urai J.L., 2007. Dynamic and static recrystallization-related microstructures in halite samples from the Klodawa salt wall (central Poland) as revealed by gamma-irradiation. Neues Jahrbuch fur Mineralogie und Petrologie, 184, 1, 17–28.
• Schleder Z. & Urai J.L., 2005. Microstructural evolution of deformation-modified primary halite from the Middle Triassic Rot Formation at Hengelo, The Netherlands. International Journal of Earth Sciences, 94, 941–955.
• Schleder Z. & Urai J.L., 2007. Deformation and recrystallization mechanisms in mylonitic shear zones in naturally deformed extrusive EoceneeOligocene rocksalt from Eyvanekey plateau and Garmsar hills (central Iran). Journal of Structural Geology, 29, 241–255.
• Schleder Z. Urai J.L. Nollet S. & Hilgers C., 2008. Solution-precipitation creep and fluid flow in halite: a case study of Zechstein (Z1) rocksalt from Neuhof salt mine (Germany). International Journal of Earth Sciences, 97, 1045–1056.
• Sokołowski J., 1967. Charakterystyka geologiczna i strukturalna obszaru przedsudeckiego. Geologia Sudetica, 3, 297–367.
• Sonnenfeld P., 1988. Brines and Evaporites. Moskwa, 1–478 (tłum. z języka angielskiego na rosyjski).
• Szybist A., 1976. Złoże soli kamiennej w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym. Przegląd Geologiczny, 24, 10, 369–375.
• Toboła T., 1999. Petrologiczna i geochemiczna charakterystyka soli mioceńskich w Polsce. Biblioteka Główna AGH, 1–180 (praca doktorska, maszynopis).
• Toboła T. & Wesełucha-Birczyńska A., 2008. Inkluzje fluidalne w halicie niebieskim. W: Toboła T. & Natkaniec-Nowak L. (red.), Sole niebieskie w wysadzie kłodawskim, UWND AGH, Kraków, 81–99.
• Tokarski A., 1958. Poszukiwawcze zadania wiercenia Mogilno 1. Nafta, 14, 1.
• Tomaszewski J., 1963a. Budowa geologiczna obszaru między Lublinem a Sieroszowicami (Dolny Śląsk). Archiwum Instytutu Geologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław (praca doktorska).
• Tomaszewski J., 1963b. Tektonika brzeżnej części monokliny przedsudeckiej. Rudy i Metale Nieżelazne, 8, 2, 207–210.
• Warren J., 1999. Evaporites. Their Evolution and Economics. Blackwell Science Ltd.
• Wesełucha-Birczyńska A., Toboła T. & Natkaniec-Nowak L., 2008. Raman microscopy of inclusions in blue halites. Vibrational Spectroscopy, 48, 302–307.