Nanoplankton wapienny górnokredowych facji pelagicznych jednostki podśląskiej polskich Karpat fliszowych

• Autorzy: Jugowiec-Nazarkiewicz M.

Warianty tytułu

EN

Calcareous nannoplankton from Upper Cretaceous pelagic facies of the Subsilesian Unit, Polish Outer Carpathians

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pelagicznych osadach jednostki podśląskiej (marglach węglowieckich, marglach typu frydeckiego, marglach żegocińskich, piaskowcach z Rybia) oraz w marglach bakulitowych jednostki skolskiej i marglach z Bonarki występujących na monoklinie śląsko-krakowskiej (odsłonięcie Bonarka w Krakowie) stwierdzono liczne formy nanoplanktonu wapiennego wieku kampan-mastrycht. Wyznaczono poziomy nanoplanktonowe, określając wiek badanych osadów. W marglach bakulitowych, nazywanych też marglami z Węgierki, występujących w jednostce skolskiej, odnotowano podobny skład i charakter nanoplanktonu wapiennego jak w szarych marglach typu frydeckiego występujących w jednostce podśląskiej w zachodniej części Karpat. W badanych osadach jednostki podśląskiej nie stwierdzono ciągłego przejścia sedymentacyjnego między osadami mastrychtu i danu. Badania nanoplanktonu potwierdziły istnienie połączenia między strefą borealną i tetydzką na obszarze polskich Karpat zewnętrznych w kampanie i mastrychcie, o czym świadczy obecność w próbkach form nanoplanktonu uważanych za typowo borealne.

EN

In pelagic sediments of the Subsilesian Unit (Węglówka marls, Frydek-type marls, Żegocina marls and Rybie sandstones) and in the bakulit marls from the Skole Unit, and in marls from Bonarka in Silesian-Cracow Monocline many forms of calcareous nannoplankton of Campanian-Maastrichtian age were noted. Distinguishing of several nannoplankton assemblage zones allowed for more detailed time resolution of the studied sediments. Existing of the connection between the boreal and Tethyan realms in Polish Outher Carpathians during Campanian/Maastrichtian has been confirmed. Calcareous nannoplankton of the bakulit marls (Skole Unit) appeared similar to that from the Frydek-type marls (Subsilesian Unit). No continuous transition between sediments of the Maastrichtian and Danian within the studied Subsilesian Unit has been stated. Transition between Boreal and Tethyan realms on the Polish Outher Carpathians area, during Campanian and Maastrichtian age are confirmed.

Słowa kluczowe

PL

nanoplankton wapienny; paleobiogeografia; biostratygrafia; kampan; mastrycht; jednostka podśląska; Karpaty zewnętrzne

EN

biostratigraphy; calcareous nannoplankton; paleobiogeography; Campanian; Maastrichtian; Subsilesian unit; Outer Carpathians

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 426
• Strony: 53--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 91 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jugowiec-Nazarkiewicz M.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

Bibliografia

• BIEDA F., GEROCH S., KOSZARSKI L., KSIĄŻKIEWICZ M., ŻYTKO K.,1963 - Stratigraphie des Karpates externes polonaises. Biul. Inst. Geol., 181: 174 ss
• BIELAWSKA J., 2002 - Paleoecological remarks about the late Cretaceous foraminiferids from the Frydek-type marls (Subsilesian Unit, Polish Outer Carpathians). Geol. Carpath. , 53, special issue CD.
• BRANDYS J., 2000 - Zespoły otwornicowe z późnokredowych margli typu frydeckiego jednostki podśląskiej, z okna tektonicznego Wiśniowej (polskie Karpaty fliszowe) - wyniki wstępne. XVII Konf. Paleontologów „Historia basenów sedymentacyjnych a zapis paleontologiczny": 23-24. Kraków.
• BURNETT J. A., 1998 - Upper Cretaceous. W: Calcareous nannofossil biostratigraphy (red. P.R. Bown): 132-199. British Micropal. Soc., London.
• BURTAN J., 1966 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 (wydanie tymczasowe). Ark. Myślenice. Wyd. Geol., Warszawa.
• BURTAN J., SKOCZYLAS-CISZEWSKA K., 1956 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000. Ark. Bochnia. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• BURTAN J., SKOCZYLAS-CISZEWSKA K., 1966a - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 (wydanie tymczasowe). Ark. Limanowa. Wyd. Geol., Warszawa.
• BURTAN J., SKOCZYLAS-CISZEWSKA K., 1966b - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 (wydanie tymczasowe). Ark. Męcina. Wyd. Geol., Warszawa.
• BURTAN J., SZYMAKOWSKA F., 1966 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 (wydanie tymczasowe). Ark. Osielec. Wyd. Geol., Warszawa.
• BURTAN J., SOKOŁOWSKI S., LISZKOWA J., SZOTOWA W., SZCZUROWSKA J., 1974 - Problem Karpat fliszowych i głębokiego podłoża w oknie tektonicznym Wiśniowej. Biul. Inst. Geol , 273: 180-192.
• CRUX J.A., 1982 - Upper Cretaceous (Cenomanian to Campanian) calcareous nannofossils. W: A stratigraphical index of calcareous nannofossils (red. A.R. Lord ): 81-135. British Micropal. Soc., London.
• DECKER K., JANKOWSKI L., KOPCIOWSKI R., NESCIERUK P., RAUCH M., REITER F, ŚWIERCZEWSKA A., TOKARSKI A., 1999 - Tectonics of the Polish Outer Carpathians. Final Report. Medusa Oil. Vienna.
• DEFLANDRE G.,1959 - Sur les nannofossiles calcaires et leur systematique. Rev. Micropaleont., 2: 127-152.
• DOEVEN P. H, 1983 - Cretaceous nannofossil stratigraphy and paleoecology of the Canadian Atlantic margin. Biull. Geol. Surv. Canada, 356: 1-70.
• EHRENDORFER T.W., 1993 - Late Cretaceous (Maastrichtian) calcareous nannoplankton biogeography. Ph.D. Thesis MIT/WHOI, WHOI-93-14, 288p.
• ELIAS M., ELIASOVA H., 1995 - Coral clasts and redeposited corals as clues for the reconstruction of Mesozoic and Tertiary elevations and depressions on the Northen Tethyan passive margin. Publications du Service Geologique Du Luxemburg, 29: 23-32.
• GASIŃSKI M.A., JUGOWIEC M., ŚLĄCZKA A.,1999 -Late Cretaceous foraminiferids and calcareous nannoplankton from the Węglówka marls (Subsilesian Unit, Outer Carpathians, Poland). Geol. Carpath., 50, 1: 63-73.
• GASIŃSKI M.A., LEŚNIAK T., PTOTROWSKI M., 2001- Latest Maastrichtian foraminiferal Abathomphalus mayaroensis zone in the Subsilesian Unit (Polish Outer Carpathians). Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 49, 2: 89-97.
• GASIŃSKI M.A., LEŚNIAK T., WRÓBEL A., 2003 - Biostratigraphy and palaeoenvironmental analysis of the Żegocina marls in the Żegocina tectonic window (Subsilesian Unit, Polish Outer Carpathians). Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 51, 1: 1-9.
• GAŹDZICKA E., 2001 - Etapy rozwoju skolskiego basenu sedymentacyjnego w kredzie i wczesnym paleogenie - dokumentacja nanoplanktonowa. Prz. Geol., 49, 5: 449 -451.
• GEROCH S., GRADZIŃSKI R., 1955 - Stratygrafia serii podśląskiej żywieckiego okna tektonicznego. Rocz. Pol. Tow. Geol., 24, 1: 3-57.
• GEROCH S., JEDNOROWSKA J., KSIĄŻKIEWICZ M., LISZKOWA J., 1967 - Stratigraphy based upon microfauna in the Western Polish Carpathians. Biul. Inst. Geol., 211: 185-282.
• GEROCH S., KRYSOWSKA-IWASZKIEWICZ M., MICHALIK M., PROCHAZKA K., RADOMSKI A., RADWAŃSKI Z., UNRUG Z., UNRUG R., WIECZOREK J., 1979 - Sedymentacja margli z Węgierki. Rocz. Pol. Tow. Geol., 49, 1/2: 105-133.
• GOBLOT H., 1928 - O budowie geologicznej Karpat na północ od Krosna. Spraw. PIG, 4, 3/4: 442-484.
• GUCIK S., 1986 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000. Ark. Krzywcza. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• GUCIK S., PAUL Z., ŚLĄCZKA A., ŻYTKO K., 1980 - Mapa geologiczna Polski w skali 1:200 000. Ark. Przemyśl-Kalników. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• GUCIK S., ŚLĄCZKA A., ŻYTKO K., 1973 - Przewodnik geologiczny po wschodnich Karpatach fliszowych. Wyd. Geol., Warszawa.
• HANZLIKOVA E., 1969 - The Foraminifera of the Frydek Formation (Senonian). Sbor. Geol. Ved, 11: 7-138.
• HANZLIKOVA E., 1972 – Carpathian Upper Cretaceous Foraminiferida of Moravia (Turonian-Maastrichtian). Rozpr. Ustr. Geol., 39: 7-159.
• HANZLIKOVA E.. KRHOVSKY J., SVABENICKA L., 1982 - Calcareous nannoplankton from the type locality of Frydek Formation (Lower Maastrichtian).. Shor. Geol. Ved. Paleontologie, 25: 127-155.
• HOCHSTETTER F., 1852 -Notiz uber die Kreideschichten am Flusse der Karpathen bei Friedek in K.-K. Schlesien. Jb. Geol. Reichsanst., 3, 4: 33-35.
• HOHENEGGER L., 1861 - Die Geognostische Verhaltnisse der Nordkarpaten. Gotha.
• HUSS F., 1957 - Stratygrafia jednostki Węglówki na podstawie mikrofauny. Acta Geol. Pol., 7, 1: 29-69.
• HUSS F., 1966- Otwornice aglutynujące serii podśląskiej jednostki roponośnej Węglówki (polskie Karpaty fliszowe). Pr. Geol. Komis. Nauk Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 34: 76 ss.
• JANKOWSKI L., KOPCIOWSKI R., RYŁKO W., DANYSH V., TSARNENKO P., JANOCKO J., JACKO S., 2004 - Geological map of the Outer Carpathians; borderlands of Poland, Ukraine and Slovakia, 1:200 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• JEDNOROWSKA A., 1975 - Zespoły małych otwornic w paleocenie polskich Karpat Zachodnich. Stud. Geol. Pol., 47: 104 ss.
• JUGOWIEC-NAZARKIEWICZ M., JANKOWSKI L., 2001- Biostratygrafia nanopanktonowa margli żegocińskich; nowe spojrzenie na budowę geologiczną strefy lanckorońsko-żegocińskiej. Prz. Geol., 49, 12: 1186-1190.
• KOSZARSKI L. (red.), 1985 - Geology of the Middle Carpathians and the Carpathian Foredeep. Guide to Excursion 3. Stop 63. Carpatho-Balkan Geological Association XIII Congress. Wyd. AGH, Kraków.
• KOTLARCZYK J., 1988 - Geologia Karpat przemyskich -„szkic do portretu". Prz. Geol., 36, 6: 325-333.
• KSIĄŻKIEWICZ M., 1951 - Objaśnienia do arkusza Wadowice. Ogólna mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000. Państw. Inst. Geol.
• KSIĄŻKIEWICZ M. (red.), 1968 - Geology of the Polish Flysch Carpathians. Guide to Excursion No C44. International Geological Congress, XXIII. Session. Wyd. Geol. Warszawa.
• KSIĄŻKIEWICZ M., 1972 - Budowa geologiczna Polski. T. IV-. Tektonika, cz. 3 Karpaty. Wyd. Geol., Warszawa.
• LEŚNIAK T.,1994 - Litostratygrafia i sedymentacja piaskowców z Rybia. W: Sedymentacja normalna, katastroficzna i wyjątkowa - procesy i produkty. III Krajowe Spotkanie Sedymentologów: 110-111. Sosnowiec.
• LEŚNIAK T., MACHANIEC E., 2001 - Margle węglowieckie w oknie tektonicznym Wiśniowej (jednostka podśląska). W: Nauki o Ziemi w badaniach podstawowych, złożowych i ochronie środowiska na progu XXI wieku: 47-50. Wyd. AGH, Kraków
• LEŚNIAK T., WAŚKOWSKA-OLIWA A., 2001 - Utwory silikoklastyczne (paleogen) jednostki podśląskiej w rejonie Żywca. Geol. AGH, 27, 1: 51-70.
• LI L., KELLER G., 1999 - Variability in Late Cretaceous climate and deep waters; evidence from stable isotopes. Marine Geol., 161, 2-4: 171-190.
• LISZKOWA J., 1956 - Mikrofauna serii podśląskiej. Prz. Geol., 4, 10:463-469.
• LISZKOWA J, 1959 - Mikrofauna warstw z egzotykami z Bachowic. Biul. Inst. Geol., 131: 39-100.
• LISZKOWA J.,1963 - Classification du Cretaceae de la serie subsilesienne des Carpathes Polonaises, basee sur la presence de microfaune. Ann. Inst Geol. Publ. Hung., 49, 3: 889-902.
• LISZKOWA J., 1967 - Microfauna of the Upper Cretaceous marls in the Sub-Silesian Series of the Wadowice Region (Western Carpathians). Biul. Inst. Geol., 211: 341-351.
• LISZKOWA J., 1972 - Opracowanie wzorcowych profili Karpat na podstawie badań biostratygraficznych (mikropaleontologicznych). Jednostka podśląska. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Oddz. Karpacki. Kraków.
• LISZKOWA J., MORGIEL J.,1981-Mikrofauna typu frydeckiego w Polskich Karpatach Zewnętrznych. Biul. Inst. Geol., 331: 83-102.
• LISZKOWA J., NOWAK W., 1960 - Seria podśląska w Karpatach Bielskich (frydecka seria podśląska). Kwart Geol., 4, 2: 510-529.
• LISZKOWA J., NOWAK W., 1963 - Starsze ogniwa kredowe frydeckiej serii podśląskiej. Kwart. Geol., 7, 2: 235-254.
• MACHANIEC E., 2000 -Foraminiferal biostratigraphy of the Węglówka marls in a stratotype section (Subsilesian Unit, Polish Outer Carpathians). Slovak Geol. Mag., 6, 2/3: 234-235.
• MACHANIEC E., GASIŃSKI M.A., LEŚNIAK T, 2001- Biostratigraphy and paleoecology of the Late Cretaceous foraminiferids at Krzyworzeka stream section (Subsilesian Unit, Polish Outer Carpathians). Bull.. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 49, 2: 99-107.
• MALATA T, RĄCZKOWSKI W., 1996 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000. Ark. Tyrawa Wołoska. Państw. Inst. Geol.
• MENCIK E. (red.), 1983 - Geologie Moravskoslezskych Beskyd. Oblastni regionalni geologie CSR. Ustr. Ust. Geol. Praha.
• MORTIMER C.P., 1987 -Upper Cretaceous calcareous nannofossil biostratigraphy of the southern Norwegian and Danish North Sea area. Proc. INA, Vienna Meeting 1985. Abh. Geol. B.-A. Wien, 39: 143-175.
• MULLER C., 1979 - Calcareous nannofossil from the North Atlantic (Leg 48). Init. Rept. DSDP, 48: 589-640.
• NOWAK J., 1909 - O kilku głowonogach i charakterze fauny z karpackiego kampanu. Kosmos, 34: 765-787.
• NOWAKW., 1966a-SzczegółowamapageologicznaPolskiwska- li 1:50 000 (wydanie tymczasowe). Ark. Wadowice. Wyd. Geol., Warszawa.
• NOWAK W., 1966b - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 (wydanie tymczasowe). Ark. Kęty. Wyd. Geol., Warszawa.
• OBTUŁOWICZ J., 1936 - Stosunki geologiczne oraz możliwości uzyskania nowych złóż ropnych w rejonie Węglówki. Rocz. Pol. Tow. Geol., 12: 631-643.
• OLSZEWSKA B., 1984 - Interpretacja paleoekologiczna otwornic kredy i paleogenu polskich Karpat zewnętrznych. Biul. Inst. Geol., 346: 7-62.
• OLSZEWSKA B.,1996-Korelacyjny schemat wydzieleń litostratygraficznych neogenu Polski południowej, Czech i Ukrainy (Karpaty i zapadlisko przedkarpackie) oraz basenu wiedeńskiego (tab. 18). W: Budowa geologiczna Polski. Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, t. III, cz. 3a, Kenozoik, trzeciorzęd, neogen (red. L. Malinowska, M. Piwocki): 522/523. Polska Agencja Ekologiczna. Warszawa.
• OLSZEWSKA B., 1997 - Foraminiferal biostratigraphy of the Polish Outer Carpathians: a record of basin geohistory. Ann. Soc. Geol. Pol., 67, 2/3: 325-337.
• OLSZEWSKA B., 2003 - Analiza paleośrodowiskowa i batymetryczna zespołów mikroskamieniałości kredy i paleogenu Karpat zewnętrznych. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Oddz. Karpacki w Krakowie.
• PERCH-NIELSEN K., 1979 - Calcareous nannofossils from the Cretaceous between the North Sea and the Mediterranean. IUGS Series A, 6: 223-272.
• PERCH-NIELSEN K.,1983 - Recognition of the Cretaceous stage boundaries by means of calcareous nannofossils. Symp. on Cretaceous Stage Boundaries. Abstracts: 152-156. Copenhagen.
• PERCH-NIELSENK., 1985-Mesozoic calcareous nannofossils. W: Plankton stratigraphy (red. H.M. Bolli, J.B. Saunders, K. Perch-Nielsen): 329-426. Cambridge University Press.
• ROGALA W.,1909 -Przyczynki do górnosenońskiej fauny Karpat. Kosmos, 34: 739 -748.
• SHAKIN V., BUROV V., VIALOV O., GLUSKHO V., KRUGLOV S., PETRSHKEVICH M., TEMNIUK F., 1976 - Geological map of the Ukrainian Carpathians and adjoining areas 1:200 000. Min. Geol. USSR. Kiev.
• SISSINGH W., 1977 - Biostratigraphy of Cretaceous calcareous nannoplankton. Geol. Mijnbouw., 56, 1: 37-65.
• SISSINGH W., 1978 - Microfossil biostratigraphy and stage - stratotypes of the Cretaceous. Geol. Mijnbouw, 57, 3: 433-440.
• SKOCZYLAS-CISZEWSKA K., 1956 - O występowaniu tzw. andezytów w strefie żegocińskiej Karpat fliszowych. Zesz. Nauk. AGH, 9, Geologia, 1: 143-154.
• SKOCZYLAS-CISZEWSKA K., 1960 - Budowa geologiczna strefy żegocińskiej. Acta Geol. Pol., 10, 4: 485-590.
• SŁOMKA T., 1995 - Głębokomorska sedymentacja silikoklastyczna warstw godulskich Karpat. Pr. Geol. Komis. Nauk Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 139: 132 ss.
• SZAJNOCHA W., 1903 - Warstwy z Węgierki pod Przemyślem. Kosmos, 24: 174 -182.
• ŚLĄCZKA A., 1996 - Oil and gas in the Northern Carpathians. W: Oil and gas in Alpidic thrustbelts and basin of Central and Eastern Europe. EAGE Special Pub., 5: 187-195.
• ŚLĄCZKA A., KAMIŃSKI M.A., 1998 - A guidebook to excursion in the Polish Flysch Carpathians. Grzybowski Found. Special Pub., 6: 171 ss.
• ŚWIDZIŃSKI H., 1947 - Słownik stratygraficzny północnych Karpat fliszowych. Biul. Państw. Inst. Geol., 37: 124 ss.
• SVABENICKA L., 1995 - The stratigraphical correlation of the Campanian low- and high-latitude calcareous nannofossils in southern Moravia (Western Carpathians). Geol. Carpath., 46, 5: 297-302.
• SVABENICKA L., WAGREICH M., EGGER H., 2002 -Upper Cretaceous calcareous nannofossil assemblages at a transect from the northern Tethys to the temperate realm in Central Europe. W.: Tethyan/Boreal Cretaceous correlation. Mediterranean and Boreal Cretaceous paleobiogeographic areas in Central and Eastern Europe (red. J. Michalik): 187 -212. Veda, Bratislava.
• TEISSEYRE H., 1947 - Budowa geologiczna okolic Węglówki. Nafta, 3, 5-9: 146-149.
• THIERSTEIN H. R., 1981- Late Cretaceous nannoplankton and the change at the Cretaceous-Tertiary boundary. Soc. Econ. Paleont. Min. Spec. Pub., 32: 355-394.
• UHLIG V., 1883 - Beitrage zur Geologie der westgalizischen Karpathen.Jahrb. k.u.k. Geol. Reichsansalt, 33: 127-290. Wien.
• UNRUG R. (red.), 1979 - Przewodnik geologiczny. Karpaty fliszowe między Olzą a Dunajcem. Wyd. Geol., Warszawa.
• WDOWIARZ S., 1949 - Budowa geologiczna Karpat brzeżnych na południowy wschód od Rzeszowa Biul. Państw. Inst. Geol., 11: 51 ss.
• WDOWIARZ S., WIESER T., SZCZUROWSKA J, MORGIEL J., SZOTOWA W., 1974-Budowa geologiczna jednostki skolskiej i jej podłoża w pobliżu Cisowa IG 1. Biul. Inst Geol., 273: 5-94.
• ZUBER R., 1918 - Flisz i nafta. Pr. Nauk. Tow. Nauk Lwów, II, 2: 381 ss.