Stratygrafia górnej jury i dolnej kredy środkowej części przedpola polskich Karpat

• Autorzy: Gutowski J. , Urbaniec A. , Złonkiewicz Z. , Bobrek L. , Świetlik B. , Gliniak P.

Warianty tytułu

EN

Upper Jurassic and Lower Cretaceous of the Middle Polish Carpathian Foreland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Utwory górnej jury i dolnej kredy w środkowej części przedgórza Karpat, wykształcone głównie jako węglany, zostały przebadane w związku z intensywnym poszukiwaniem złóż węglowodorów. Na podstawie interpretacji licznych danych wiertniczych, wyodrębniono 9 nieformalnych jednostek litostratygraficznych, nazywając je seriami. Reprezentują one wiekowo przedział od oksfordu po walanżyn, a możliwe nawet po hoteryw. Korelacje stratygraficzne wskazują, iż płytkowodna platforma węglanowa, z charakterystycznymi, skośnie warstwowanymi oolitami, przesunięta została w najpóźniejszym wczesnym kimerydzie z obszaru świętokrzyskiego na południowy wschód, w rejon Pilzno-Nawsie, gdzie utwory tej facji tworzyły się aż po walanżyn/?hoteryw. Jednocześnie, w rejonie tym powstawały rafy koralowe o barierowym charakterze, obrzeżając blok tektoniczny, podlegający mniejszej subsydencji. Miąższość utworów górnego kimerydu-tytonu gwałtownie wzrasta na SE od strefy Pilzna, tj. w kierunku krawędzi szelfu Tetydy.

EN

Upper Jurassic through Lower Cretaceous, mainly carbonate succession of the middle Polish Carpathian Foreland, has currently been studied due to intensive hydrocarbon exploration. According to interpretation of abundant well data, the succession has been sub divided into 9 lithostratigraphic formations that represent Oxfordian through Valanginian (or possibly even Hauterivian) stages. Stratigraphic correlation indicates that in the latest Early Kimmeridgian shallow water carbonate platform facies, namely oolitic shoals, were shifted southeastwards from the Holy Cross area and persisted in the Pilzno-Nawsie area until the Valanginian/Hauterivian time. Simultaneously, coral reefs of a barrier type developed in the later area, fringing edge of a less subsiding tectonic block. Thickness of the Upper Kimmeridgian-Tithonian deposits abruptly increases southeastwards from the Pilzno zone, i.e. towards edge of the Tethyan shelf.

Słowa kluczowe

PL

facje węglanowe; stratygrafia; korelacje; górna jura-dolna kreda; przedpole Karpat

EN

stratigraphy; carbonate facies; correlation; Upper Jurassic Lower Cretaceous; Carpathian Foreland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 426
• Strony: 1--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 67 poz., rys.

Twórcy

autor

Gutowski J.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-950 Warszawa

autor

Urbaniec A.

• Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., Departament Poszukiwania Złóż, Ośrodek Południe, ul. Lubicz 25, 31-503 Kraków

autor

Złonkiewicz Z.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce

autor

Bobrek L.

• PETROGEO – Przedsiębiorstwo Usług Laboratoryjnych i Geologicznych Sp. z o.o., Laboratorium GiBSŚ w Krakowie, ul. Mierzeja Wiślana 6, 30-732 Kraków

autor

Świetlik B.

• PETROGEO – Przedsiębiorstwo Usług Laboratoryjnych i Geologicznych Sp. z o.o., Laboratorium GiBSŚ w Krakowie, ul. Mierzeja Wiślana 6, 30-732 Kraków

autor

Gliniak P.

• Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., Departament Poszukiwania Złóż, Ośrodek Południe, ul. Lubicz 25, 31-503 Kraków

Bibliografia

• BOBREK L., GLINIAK P., Ś WIETLIK B., URBANIEC A., 2003 - Utwory kredy dolnej w środkowej części przedgórza polskich Karpat - weryfikacja zasięgu na podstawie badań mikrofaunistycznych i sedymentologicznych. Prz. Geol., 51,11: 979-980.
• BOBREK L., ŚWIETLIK B., 2005 - Analiza mikrofaunistyczna i mikrofacjalna próbek z odwiertu Tymce 1. Opracowanie nie- publikowane. Archiwum PGNiG S.A., Jasło.
• BOBREK L., ŚWIETLIK B., URBANIEC A., 2000 - Zespoły faunistyczne bioherm późnojurajskich środkowej części przedgórza polskich Karpat. Materiały Konferencyjne, XVII Konferencja Paleontologów „Historia basenów sedymentacyjnych a zapis paleontologiczny", Kraków.
• BOBREK L., ŚWIETLIK B., URBANIEC A., 2005 -Zespoły mikroskamieniałości z utworów walanżynu w rejonie Czarna Tarnowska - Dębica. 5th Micropalaeontological Workshop, Szymbark, Poland, June 8-10, 2005; Abstract Book: 36-37.
• BUCUR I. I.,1999 -Lower Cretaceous Dasyclad Algae from the Padurea Craiului Massif (Northern Apuseni Mountains, Romania). Acta Palaent. Rom., 2: 53-72.
• DEMBOWSKA 1979 - Systematyzowanie litostratygrafii jury górnej w Polsce północnej i środkowej. Kwart. Geol., 23, 3: 617-628.
• DRAGASTAN O.,1999-Early Cretaceous Algae of Aliman (South Dobrogea): a revision and description of two new species from East Carpathians. Acta Palaent. Rom., 2: 125-137.
• DZIADZIO P., GAŹDZICKA E., PLOCH I., SMOLEŃ J., 2004 - Biostratigraphy and sequence stratigraphy of the Lower Cretaceous in Central and SE Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 74: 125-196.
• FEIST M., LAKE R. D., WOOD C. R.,1995 - Charophyte biostratigraphy of the Purbeck and Wealden of southern England. Palaeontology, 38. 2: 407-442.
• FEIST M., SCHUDACK M., 1991 - Correlation of charophyte assemblages from the non-marine Jurassic-Cretaceous transition of NW Germany. Cretaceous Research, 12: 495-510.
• GEROCH S., JEDNOROWSKA A., MORYC W., 1972 - Utwory dolnej kredy w południowej części Przedgórza Karpat. Rocz. Pol. Tow. Geol., 42, 4: 409-421.
• GLINIAK P., GUTOWSKI J., URBANIEC A., 2005 - Budowle organiczne w utworach górnej jury przedgórza Karpat - aktualny stan rozpoznania na podstawie interpretacji materiałów sejsmicznych i wiertniczych w kontekście poszukiwań złóż węglowodorów. Tomy Jurajskie, 3: 29-44.
• GLINIAK P., LASKOWICZ R., URBANIEC A.; 2000 - Górnojurajskie budowle organiczne w rejonie Kraków-Dębica. Możliwości identyfikacji z zapisu sejsmicznego oraz perspektywy poszukiwawcze dla złóż węglowodorów. Pr. Inst. Gór. Naft. i Gazow., 110: 161-165.
• GLINIAK P., URBANIEC A., 2001- Oksfordzkie budowle biohermowe w rejonie Bochnia- Sędziszów w zapisie sejsmicznym 3d. Nafta-Gaz, 57, 10: 545-556.
• GLINIAK P., URBANIEC A., 2005 - Charakterystyka geofizyczna bioherm oksfordu na obszarze przedgórza Karpat w aspekcie nowych technik poszukiwania złóż węglowodorów. Nafta-Gaz, 61, 7-8: 343-348.
• GOLONKA J., 1978 - Mikrofacje górnej jury przedgórza Karpat. Z badań geologicznych w Karpatach. Biul. Inst. Geol., 310, 19: 5-38.
• GREGOSIEWICZ Z., BOBREK L., GLINIAK P., LASKOWICZ R, ŚWIETLIK B., URBANIEC A., ZDANOWSKI P., 2001 - Analiza mikrofacjalna i przemian diagenetycznych utworów organogenicznych jury górnej na podstawie wybranych otworów w obszarze Kraków Dębica. Opracowanie niepublikowane. Archiwum PGNiG S.A., Kraków.
• GUTOWSKI J., 1998 - Oxfordian and Kimmeridgian of the northeastern margin of the Holy Cross Mountains , Central Poland. Geol. Quart., 42, 1: 59-72.
• GUTOWSKI J, 2004 - Lower Kimmeridgian oolitic sedimentary cycle in the Wierzbica quarry, NE margin of the Holy Cross Mts., Poland (Eng. Sum.). Tomy Jurajskie, 2: 24-36.
• GUTOWSKI J., 2006 - Stop B2.1: Bałtów, micritic intrabioherm limestones and their contact with overlying coral biostromes (Upperermost Middle-Lowermost Upper Oxfordian); Field- -trip B2 - Upper Jurassic shallow-water carbonate platform and open shelf facies. W: A. Wierzbowski i in. (red.) Jurassic of Poland. Guidebook of the 7th International Jurassic Congress, Kraków 2006.
• GUTOWSKI J., POPADYUK I.V., OLSZEWSKA B., 2005a-Late Jurassic-earliest Cretaceous evolution of the epicontinental sedimentary basin of south-eastern Poland and Western Ukraine. Geol. Quart., 49, 1: 31-44.
• GUTOWSKI J., POPADYUK I., OLSZEWSKA B., 2005b - Niżniów limestone (western Ukraine) - stratigraphy, facies development and regional implications. Geol. Quart., 49, 1: 31-44.
• GUTOWSKI J., WIERZBOWSKI A., ZŁONKIEWICZ Z., 2006 - Stop B2.7: Bukowa, large limestone quarry (Upper Oxfordian-lowermost Kimmeridgian); Field-trip B2 - Upper Jurassic shallow-water carbonate platform and open shelf facies. W: Jurassic of Poland. Guidebook of the 7th International Jurassic Congress, Kraków 2006 ( red. A. Wierzbowski i in.)
• INSALACO E., HALLAM A., ROSEN B., 1997 - Oxfordian (Upper Jurassic) coral refs in Western Europe: reef types and conceptual depositional model. Sedimentology, 44, 4: 707-734.
• IVANOVA D., KOŁODZIEJ B., 2004 -New Foraminiferal Data on the age of Stramberk-type Limestones, Polish Carpathians. Comptes rendus de l'Academie bulgare des Sciences, 57, 12: 69-74.
• KIJAKOWA S., MORYC W.,1991-Nowe stanowisko z epikontynentalnymi utworami kredy dolnej w rejonie Dębicy. Kwart. Geol., 35, 4: 421-436.
• KOSZARSKI A., 2005 - Rozkład osadów i podstawowe czynniki sedymentacji zapisane w osadach późnej jury okolic Krakowa. Nafta-Gaz, 61, 7-8: 321-327.
• KRAJEWSKI M., 2000 - Lithology and morphology of the Upper Jurassic carbonate buildups in the Będkowska Valley, Kraków region, Southern Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 70: 151-163.
• KRAJEWSKI M. i MATYSZKIEWICZ J., 2004 - Rozwój i architektura facjalna górnojurajskich kompleksów budowli węglanowych w SW części Wyżyny Krakowskiej. W: Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (red. J. Partyka), 1: 27-34. Ojcowski Park Narodowy.
• KUTEK J., 1968 - The Kimmeridgian and uppermost Oxfordian in the SW margins of the Holy Cross Mts (Central Poland), Part 1, Stratigraphy. Acta Geol. Pol., 18, 3: 493-584.
• KUTEK J., 1994 - Jurassic tectonic events in south-eastern Poland. Acta Geol. Pol., 44, 3-4: 167-221.
• KUTEK J., WIERZBOWSKI A, BEDNAREK J., MATYJA B.A. i ZAPAŚNIK T., 1977 -Notes on the Upper Jurassic stratigraphy in the Polish Jura Chain (Eng. Sum.). Prz. Geol., 8-9: 435-445.
• MAKSYM A., BASZKIEWICZ A., GREGOSIEWICZ Z., LISZKA B., ZDANOWSKI P. 2001 - Środowiska sedymentacji i właściwości zbiornikowe utworów najwyższej jury i kredy dolnej w rejonie Brzezówka-Zagorzyce na tle budowy geologicznej S części zapadliska przedkarpackiego. Prz. Geol. , 49, 5: 401-407.
• MAREK S., RACZYŃSKA A., 1979 - Obecny podział litostratygraficzny epikontynentalnej kredy dolnej w Polsce i propozycje jego uporządkowania. Kwart. Geol., 23, 3:631-637.
• MAREK S., RAJSKA M.,1997 - Kreda dolna. Biostratygrafia. Makrofauna. W: Marek S., Pajchlowa M. (red.) Epikontynentalny basen permsko-mezozoiczny w Polsce. Pr. Inst Geol., 135: 337-347.
• MATYJA B.A., 1977 - The Oxfordian in the south-western margin of the Holy Cross Mts. Acta Geol. Pol., 27, 1: 41-64.
• MATYJA B.A., GŁOWNIAK E., 2003 -Następstwo amonitów dolnego i środkowego oksfordu w profilu kamieniołomu w Ogrodzieńcu i ich znaczenie biogeograficzne. Tomy Jurajskie, 1: 53-58. Wydział Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa.
• MATYJA B.A., GUTOWSKI J., WIERZBOWSKI A., 1989 - The open shelf-carbonate platform succession at the Oxfordian/Kimmeridgian boundary in the SW margin of the Holy Cross Mts: stratigraphy, facies and ecological implications. Acta Geol. Pol., 39, 1-4: 29-48.
• MATYJA B.A., WIERZBOWSKI A., 1996 - Sea bottom relief and batymetry of Late Jurassic sponge megafacies in Central Poland. GeoResearch Forum, 1-2: 333-340.
• MATYJA B. A., WIERZBOWSKI A., 2004 - Stratigraphy and facial developments in the Upper Jurassic of the the Kraków-Częstochowa Upland and the Wieluń Upland (Eng. Sum.). W: Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (red. J. Partyka), 1: 13-18. Ojcowski Park Narodowy.
• MATYJA B. A., WIERZBOWSKI A., DREWNIAK A., 1996 - Utwory keloweju, oksfordu i kimerydu południowo-zachodniego obrzeżenia mezozoicznego Gór Świętokrzyskich. W: V Krajowe Spotkanie Sedymentologów. Analiza basenów sedymentacyjnych a nowoczesna sedymentologia. 17-21. V. 1996. s. A-1-A-16. Warszawa.
• MATYSZKIEWICZ J., 1996 - The significance of Saccocoma-calciturbidites for the analysis of the Polish Epicontinental Late Jurassic Basin: an example from the Southern Cracow-Wieluń Upland (Poland). Facies, 34: 23-40.
• MATYSZKIEWICZ J., 1997 - Microfacies, sedimentation and same aspects of diagenesis of Upper Jurassic sediments from the elevated part of the Northern peri-Tethyan Shelf: a comparative study on the Lochen area (Schwabische Alb) and the Cracow area (Cracow-Wieluń Upland, Polen). Berliner Wissenschaftliche Abhandlungen. Reihe E. Band 21. Selbstverlag Fachbereich Wissenschaften, FU Berlin.
• MATYSZKIEWICZ J., 1999 - Sea-bottom relief differential compaction in ancient platform carbonates: a critical reassessment of an example from Upper Jurassic of the Cracow-Wieluń Upland. Ann. Soc. Geol. Pol., 69: 63-79. Kraków.
• MATYSZKIEWICZ J., 2001-Rola obszaru krakowskiego w sedymentacji osadów górnej jury Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Prz. Geol. 49: 724-727.
• MATYSZKIEWICZ J., FELISIAK I., 1992 - Microfacies and diagenesis of an Upper Oxfordian carbonate buildup in Mydlniki (Cracow Area, Southern Poland). Facies, 27: 179-190.
• MATYSZKIEWICZ J., KRAJEWSKI M., TYC A., KRÓL K., KĘDZIERSKI J., JĘDRYS J., ŚWIĄDER J., 2004 - Rozwój facjalny górnojurajskiego kompleksu Skał Zegarowych koło Smolenia (Wyżyna Krakowsko-Wieluńska). W: Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (red. J. Partyka), 1: 35-42. Ojcowski Park Narodowy.
• MOJON P. O., STRASSER A., 1987-Microfacies, sedimentologie et micropaleontologie du Purbeckien de Bienne (Jura suisse occidental). Eclogae Geologicae Helvetiae, 80: 37-58.
• MORYC W., 1997 - The Lower Cretaceous in the Pre-Miocene Substratum of the southern part of the Carpathian Foredeep in Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 67: 287-296.
• MORYCOWA E., MORYC W.,1976 -Rozwój utworów jurajskich na Przedgórzu Karpat w rejonie Dąbrowy Tarnowskiej-Szczucina. Rocz. Pol. Tow. Geol., 96, 1-2: 231-273.
• NIEMCZYCKA T., 1976 - Litostratygrafia osadów jury górnej na obszarze lubelskim. Acta Geol. Pol., 26, 4: 569-601.
• OLSZEWSKA B., 1998 - Nowe kierunki w badaniach stratygraficznych Karpat i podłoża i ich znaczenie dla poszukiwań węglowodorów. Konferencja Naukowo-Techniczna „Dzień dzisiejszy przemysłu naftowego", Wysowa 27-30.05.1998, 62-65.
• OLSZEWSKA B., 1999 - Thin sections microbiostratigraphy of the well Zagórzyce 6. Biul. Państw. Inst. Geol., 387:149-153.
• OLSZEWSKA B., 2001 - Stratygrafia malmu i neokomu podłoża Karpat fliszowych i zapadliska w świetle nowych danych mikropaleontologicznych. Prz. Geol., 49, 5: 451.
• RONIEWICZ E., 2004 - Jurajskie korale w Polsce. Tomy Jurajskie, 2: 83-97.
• RÓŻYCKI Z., 1953 - Górny dogger i dolny malm jury Krakowsko-Częstochowskiej. Pr. Inst. Geol., 1953.
• SCHMID D.U., 1996 - Marine Microbolites and Microencrusters from the Upper Jurassic. Profil, 9: 101-251.
• SEPTFONTAINE M., 1974 - Presence de Protopeneroplis trochangulata sp. nov. (Foraminifere) dans le Cretace inferieur du Jura meridional et revision de Protopeneroplis Weynschenk, 1950. Eclogae Geologicae Helvetiae, 67, 3: 605-628.
• SOTAK J., 1987 - Protopeneroplis Foraminifers from lowermost Cretaceous of the Stramberk carbonate platform (Outer Western Carpathians). Geol. Carpath., 38, 6: 651-667.
• TRAMMER J., 1982 - Lower to Middle Oxfordian sponges of the Polish Jura. Acta Geol. Pol., 32, 1-2: 1-39.
• TRAMNIER J., 1989 - Middle to Upper Oxfordian sponges of the Polish Jura. Acta Geol. Pol., 39: 1-39.
• URBANIEC A., ŚWIETLIK B., 2003 - Weryfikacja stratygrafii utworów wyższej górnej jury i niższej dolnej kredy w środkowej części przedgórza Karpat w świetle nowych danych mikro-paleontologicznych. Tomy Jurajskie, 1: 105-110.
• UTROBIN V. N.,1962 - Jurassic stratigraphy of the Carpathian Foredeep and SW margin of the Russian Platform (in Russian only). Dokl. Acad. Sci. USSR, 147, 4: 908-911.
• ZDANOWSKI P., BASZKIEWICZ A., GREGOSIEWICZ Z., 2001 -Analiza facjalna utworów najwyższej jury i kredy dolnej rejonu Zagorzyc. Prz. Geol., 49, 2: 161-178.
• ZŁONKIEWICZ Z., 1996 - Litostratygrafia jury środkowej i górnej w Niecce Nidy (na podstawie danych z głębokich otworów wiertniczych Państwowego Instytutu Geologicznego). Zagadnienia geologii Niecki Nidziańskiej. Prace Inst. Geografii WSP w Kielcach. Nr 1(1996). S. 93-110. Wyd. Jedność. Kielce.
• ZŁONKIEWICZ Z., 2002 - Korelacja i paleogeografia górnej jury w południowo-zachodnim obrzeżeniu mezozoicznym Gór Świętokrzyskich i w niecce Nidy. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol.
• ZŁONKIEWICZ Z., 2006 - Rozwój sedymentacji jurajskiej w niecce Nidy. (praca doktorska). Centr. Arch. Geol. Warszawa.