Zasięg pojezierza z interglacjału eemskiego w Polsce a pozycja stratygraficzna lądolodów zlodowaceń środkowopolskich

• Autorzy: Bruj M. , Roman M.

Warianty tytułu

EN

The Eemian lakeland extent in Poland versus stratigraphical position of the middle Polish Glaciations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na mapie zestawiono 261 wybranych stanowisk interglacjału eemskiego na tle głównych stref marginalnych lądolodów skandynawskich w Polsce. Obecność stanowisk osadów jeziornych z interglacjału eemskiego w strefie wysoczyzn polodowcowych położonych między zasięgami lądolodów warty i odry, przy braku na tym obszarze starszych, to jest z interglacjału lubawskiego, osadów w stanowiskach eemskich, jest kolejnym argumentem przemawiającym za uznaniem obu nasunięć lądolodów (odry i warty) jako stadiałów obrębie jednego zlodowacenia. Zlodowacenie to zajmowałoby pozycję chronostratygraficzną zlodowacenia warty (Lindner, 2005), korelowaną z 6 stadium izotopowym tlenu, czyli około 210-130 ka.

EN

The map presents 261 selected sites of the Eemian Interglacial against the background of marginal zones of the Scandinavian Glaciations in Poland (Fig. 1). The appearance of lacustrine deposit sites from the Eemian Interglacial in morainic uplands between the Wartanian and Odranian ice-sheets along with the absence of older interglacial sediments (prior to the Wartanian Glaciation i.e. of the Lublin Interglacial age) at the Eemian sites - is another argument for accepting both the Wartanian and Odranian advances as stadials within a single glaciation. The glaciation would embrace a chronostratigraphic position of the Wartanian Glaciation (Lindner, 2005) as correlated with the 6th oxygen isotope stage i.e. ca 210-130 ka.

Słowa kluczowe

PL

plejstocen; interglacjał eemski; zlodowacenia środkowopolskie; kopalne pojezierze; morfostratygrafia; Polska

EN

Poland; Pleistocene; Eemian Interglacial; Middle Polish Glaciations; buried lakeland; morphostratigraphy

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 425
• Strony: 27--34
• Opis fizyczny: Bibliogr. 70 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bruj M.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Roman M.

• Katedra Badań Czwartorzędu, Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• ALBRYCHT A., 2004 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Sarnaki (531). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa..
• ALBRYCHT A., 2005 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej w skali 1:50 000, arkusz Sokołów Podlaski. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszwa..
• ALBRYCHT A., BIŃKA K., BRZEZINA R., DYJOR K, NITYCHORUK J., PAWLOWSKAJA I., 1997 - Uwagi o nowych stanowiskach interglacjalnych na tle stratygrafii młodszego czwartorzędu południowego Podlasia. Prz. Geol., 45, 6: 629-633.
• ALBRYCHT A., PRUŚ S., 2001 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Siedlce N (529). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• ALBRYCHT A., PRUŚ S., 2005 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Mokobody (528). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• ALEXANDROWICZ S. W., 1997 - Malacofauna of the Eemian Interglacial in Kochanów (Middle Poland). Biul. Perygl., 36, 1: 11-18.
• BADURA J., PRZYBYLSKI B., 2002 - Stadiał warty w świetle stuletniej historii badań Wału Śląskiego. Biul Państw. Inst. Geol., 402: 5-26.
• BALWIERZ Z., ROMAN M., 2002 - A new Eemian Interglacial to Early Vistulian site at Łanięta, central Poland. Geol. Quart., 46, 2: 207-217.
• BARANIECKA M. D., JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1991 - Deposits and pollen analysis of the Eemian Interglacial section at Sokolniki Stare (Płock Upland). Geol. Quart., 35: 27-36.
• BER A., 2000 - Plejstocen Polski północno-wschodniej w nawiązaniu do głębszego podłoża i obszarów sąsiednich. Pr. Państw. Inst. Geol., 170: 1-89.
• BER A., 2006 - Pleistocene interglacials and glaciation of northern Poland compared to neighbouring areas. Quatern. Intern.,149: 12-23.
• BIŃKA K, BER A., BAŁUK A., 2006 - Eemian and Vistulian pollen records from the Łomża region (NE Poland). Geol. Quart., 50, 4: 437-447.
• BRUJ M., KRUPIŃSKI K. M., 2000 - Jeziorny charakter Obniżenia Węgrowskiego w interglacjale eemskim. Prz. Geol., 48, 1: 77-83.
• BRUJ M., KRUPIŃSKI K. M., 2005 - Was Eemian lakeland present outside the maximum extent of Vistulian Glaciation in Central-Eastern part of Poland. Quaternary Geology and Landforming Processes. International Field Symposium. Kola Peninsula, NW Russia, September 4-9, 2005: 15.
• BRUJ M., ROMAN M., 2006 - Pojezierze eemskie na tle stref marginalnych lądolodów zlodowaceń środkowopolskich. W: Plejstocen południowej Warmii i zachodnich Mazur na tle struktur podłoża. XIII Konf. Stratygrafia plejstocenu Polski, Maróz 04-08 września 2006. Państw. Inst. Geol.: 42.
• BRZEZINA R., 2000 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Krzesk (566). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• BUŁA S, MAŁEK M.,1998 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 00, ark. Radzyń Podlaski (640). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• DOLECKI L., GARDZIEL Z., NOWAK J. (1990) - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Sosnowica (679). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• DUTKIEWICZ L., 1992 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000 ark. Parzęczew (589). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• DYBOVA-JACHOWICZ S., SADOWSKA A. (red.), 2005 - Palinologia. Wydawnictwa Instytutu Botaniki PAN, Kraków: 1-411.
• GOŹDZIK J., BALWIERZ Z., SZYNKIEWICZ A., LESIAK M., 1998 - Quaternary deposits overlying the brown coal sedimentation. Guide to Excursion 2. The V European Palaeobotanical and Palynological Conference. W Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Science, Cracow: 16-26.
• JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1997 Analiza pyłkowa osadów interglacjału eemskiego w Ruszkówku na Pojezierzu Kujawskim. Prz. Geol. 45, 1: 101-104.
• KAMIŃSKI J., 1993 - Późnoplejstoceńska i holoceńska transformacja doliny Moszczenicy. Acta Geogr. Lodz., 64:1-104.
• KLATKOWA H., 1990 - Występowanie eemskich osadów organicznych i uwagi o paleomorfologii środkowej Polski u schyłku warty i podczas eemu. Acta Geogr. Lodz., 61: 7-17.
• KOBOJEK E. 2000 - Morfogeneza doliny Rawki. Acta Geogr. Lodz., 77: 1-157.
• KOTARBIŃSKI J., KRUPIŃSKI K. M., 1995 - Osady interglacjału eemskiego w Studzieńcu i Babcu Pasiecznym k. Sierpca. Prz. Geol., 43: 565-571.
• KOTARBIŃSKI J., KRUPIŃSKI K. M., 2000 - Osady interglacjału eemskiego w Nadolniku koło Sierpca. W.: Stratygrafia czwartorzędu i zanik lądolodu na Pojezierzu Kaszubskim. VII Konf: Stratygrafia plejstocenu Polski. Łączyno, 4-8 września 2000 r.: s. 41.
• KOZYDRA Z., SKOMPSKI S., 1995 - Unikalne stanowisko interglacjału eemskiego w Ruszkówku na Pojezierzu Kujawskim. Prz. Geol., 43, 7: 572-575.
• KRUPIŃSKI K. M., 1998 - Orzeczenie paleobotaniczne dotyczące wybranych próbek z otworu wiertniczego Dębe. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• KRUPIŃSKI K.M., 2004 - Opracowanie zawartości paleobotanicznej wybranych próbek osadów z otworu wiertniczego Kępa 1993, ark. Adamów. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• KRUPIŃSKI K. M., 2005 Badania paleobotaniczne młodo- plejstoceńskich osadów jeziornych Wysoczyzny Płockiej. Pr Państw Inst. Geol., 184: 1-58.
• KRUPIŃSKI K. M., KOTARBIŃSKI J., SKOMPSKI S., 2006 - Osady jeziorne interglacjału eemskiego w Leszczynie Wysoczyzna Płocka. Prz. Geol., 54, 7: 632 - 638.
• KRZYWICKI T., 2002 - The maximum limit of the Vistulian Glaciation in northwestern Poland and neighboring areas. Geol. Quart., 46, 2: 147-164.
• KUPRYJANOWICZ M., 2005 - Roślinność i klimat Podlasia w czasie interglacjału eemskiego oraz wczesnego i środkowego vistulianu. Pr. Kom. Paleogeogr. Czwart. PAU, 3: 73-80.
• KUPRYJANOWICZ M., ŻARSKI M., DRZYMULSKA D., 2003 - Kontrowers - a new locality of the Eemian and the Early Vistulian at Żelechów Upland (eastern Poland). Act. Paleobot., 43, 1: 77-90.
• KUSZELL T., 1998 - Nowe stanowiska osadów interglacjalnych w południowo-zachodniej Polsce. Biul. Państw. Inst. Geol., 385:127-142.
• LEWANDOWSKI J., 1982 - Zasięg lądolodu zlodowacenia środkowopolskiego na Wyżynie Śląskiej. Biul. Państw. Inst. Geol., 337:115-139.
• LEWANDOWSKI J., 1988 - Plejstocen środkowy w strefie doliny górnej Odry: Brama Morawska–Kotlina Raciborska. Prz. Geol., 36: 465-474.
• LEWANDOWSKI J., 2003 - Plejstocen glacjalny Kotliny Raciborsko-Oświęcimskiej i obszarów sąsiednich. Mater. X Konf. Stratygrafia plejstocenu Polski, Rudy: 16-28.
• LINDNER L., 2005 - Nowe spojrzenie na liczbę, wiek i zasięgi zlodowaceń środkowopolskich w południowej części południowo-wschodniej Polski. Prz. Geol., 53, 2: 145-150.
• LINDNER L., MARUSZCZAK H., PALIENKO V.P., WOJTANOWICZ J., 1991 - Extent and chronology of the stadial advances of the Saalian I Ice Sheet between the Odra and Dniepr Rivers. Ann. UMCS, Sec. B, 46: 139-153.
• LISICKI S., 2003 - Litotypy i litostratygrafia glin lodowcowych plejstocenu dorzecza Wisły. Pr Państw Inst. Geol., 177: 1– 105.
• MAŁEK M., 2002 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Siedlce S(565). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• MAŁEK M., 2005 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Sokołów Podlaski (493). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• MAŁEK M., BUCZEK K., 2005 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark Stanin (601). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• MAJDANOWSKI S., 1950 - Zagadnienie rynien jeziornych na Niżu Europejskim. Bad. Fizj. Pol. Zach., 2, 1: 32-135.
• MAMAKOWA K., 1989 - Late Middle Polish Glaciation, Eemian and Early Vistulian vegetation at Imbramowice near Wrocław and the pollen stratigraphy of this part of the Pleistocene in Poland. Acta Palaeobotanica 29, 1: 11-176.
• MAMAKOWA K., 2003 - Stanowiska plejstoceńskie w Polsce (stan z 1986 r.). Mapa w: Paleobotanika na przełomie wieków, E. Zastawniak (red.), Botanical Guidebooks, 26, Instytut Botaniki PAN, Kraków.
• MARKS L., 1991 - Attempt of correlation of the Saale Glatiation in Central European Lowland. Bull. Pol. Acad. Sc:, 39, 2: 187-198.
• MARKS L., 2005 - Pleistocene glacial limits in the territory of Poland. Prz. Geol., 53, 10/2: 988-993.
• MARKS L., BER A., GOGOŁEK W., PIOTROWSKA K. (red.), 2006 - Mapa geologiczna Polski w skali 1: 500 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• MARKS L., LINDNER L., 1999 - New approach to stratigraphy of palaeolake and glacial sediments of the younger Middle Pleistocene in mid-eastern Poland. Geol. Quart., 43, 1: 1-7.
• MARKS L., LINDNER L., NITYCHORUK J., 1995 - New approach to a stratigraphic position of the Watra Stage in Poland. Acta Geogr. Lodz., 68: 135-146.
• MARKS L., PAWŁOWSKAJA I., 2004 - Zasięgi zlodowaceń plejstoceńskich na obszarze wschodniej Polski i zachodniej Białorusi. W.: Zlodowacenia i interglacjały wschodniej Polski. Problemy plejstocenu Wysoczyzny Białostockiej. XI Konf. Stratygrafia plejstocenu Polski, Supraśl 30.08 - 03.09.2004. Państw. Inst. Geol.: 8-10.
• MARSZAŁEK S., SZYMAŃSKI J., DYJOR K., 2005 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Dziadkowice (457). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• MORAWSKI W., 1999 - Maximum limit of the Vistulian Glaciation in the vicinity of Nidzica, southwestern Mazury Lakeland. Geol. Quart., 43, 1: 61-67.
• MORAWSKI W., 2001 - Czy ostatnie zlodowacenie obejmowało wschodnie Mazowsze i Podlasie. Prz. Geol., 49, 6: 551-559.
• MORAWSKI W., KRUPIŃSKI K. M., WINTER H., 1999 - Biogenic sediments of the Eemian Interglacial on the Nidzica Plateau, southwestern Mazury Lakeland. Geol. Quart., 43, 1: 79-84.
• NITYCHORUK J., 1995 - Stratygrafia plejstocenu i paleogeografia południowego Podlasia. Tow. Przyj. Nauk w Międzyrzeczu Podlaskim: 1-90.
• NITYCHORUK J., BIŃKA K., ROMAN M., ŻARSKI M., 2004 - Występowanie pojezierza z interglacjału eemskiego na tle zasięgu lądolodu zlodowacenia warty we wschodniej i środkowej Polsce. W.• Zlodowacenia i interglacjały wschodniej Polski. Problemy plejstocenu Wysoczyzny Białostockiej. XI Konf. Stratygrafia plejstocenu Polski, Supraś130.08 - 03.09.2004.. Państw. Inst. Geol.: 70-71.
• NORYŚKIEWICZ B., 1999 - Palynology of biogenic sediments of the Eemian Interglacial at Krzyżówki near Koło, central Poland. Geol. Quart., 43, 1: 107-112.
• ROMAN M., 2003 - Rozwój rzeźby plejstoceńskiej okolic Gostynina. Acta Geogr. Lodz., 84: 1-154.
• STANKOWSKI W., BLUSZCZ A., NITA M., 1999 - Stanowiska osadów górnoczwartorzędowych Mikorzyn i Sławoszewek w świetle badań geologicznych, datowania radiowęglowego i luminescencyjnego oraz analiz palinologicznych. W.: Geochronologia górnego czwartorzędu Polski, A. Pazdur i in. (red.), WIND - J. Wojewoda: 87-112.
• STRASZEWSKA K., STUPNICKA E., 1979 - Sites of the Qua- ternary lacustrine and peaty deposits in Poland. Bull. Acad. Pol. Sci., 27, 3-4: 169-177.
• SZAŁAMACHA G., SKOMPSKI S., 1999 - Biogenic sediments of the Eemian Interglacial at Krzyżówki near Koło, central Poland. Geol. Quart., 43, 1: 99-106.
• TURKOWSKA K., 1992 – Zasięg lądolodu warciańskiego na południowy wschód od Łodzi w świetle wyników kartowania geologicznego, Acta Geogr. Lodz., 63: 81-91.
• WÓJCIK A., NAWROCKI J., NITA M., 2003 - Utwory kompleksu kromerskiego a pozycja podścielających je utworów rzecznych i lodowcowych z maksymalnego nasunięcia lądolodu skandynawskiego. W.: Plejstocen Kotliny Raciborsko-Oświęcimskiej na tle struktur morfotektonicznych podłoża czwartorzędu. X Konf. Stratygrafia plejstocenu Polski, Rudy 1-5.09.2003. Państw. Inst. Geol: 115-121.
• WROTEK K., 2000 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000 ark. Węgrów (492). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• WROTEK K., 2002 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000 ark. Kosów Lacki (454). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• ŻARSKI M., NITA M., WINTER H., 2005 - Nowe stanowiska interglacjalne w rejonie dolin Wilgi i Okrzejki na Wysoczyźnie Żelechowskiej (Polska południowo-wschodnia). Prz. Geol.; 53, 2: 137-144.