Geoochrona w ujęciu narodowym, europejskim i światowym (ze szczególnym uwzględnieniem Polski)

• Autorzy: Alexandrowicz Z.

Warianty tytułu

EN

Geoconservation in national, European and global aspect (with particular regard to Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ciągu ostatnich 15 lat zaznaczył się wzrost zainteresowania problematyką geoochrony w Europie. Jej rozwój wspierają organizacje UNESCO, a zwłaszcza w tym celu utworzona Europejska Asocjacja Ochrony Dziedzictwa Geologicznego (ProGEO). Działalność na tym polu realizuje się poprzez przygotowanie narodowej sieci geostanowisk i geoparków oraz włączenie ich w międzynarodowy system ochrony przyrody. Zapoczątkowana została również weryfikacja Listy Światowego Dziedzictwa (WHL) UNESCO pod względem nadzwyczajnych, uniwersalnych wartości geologicznych i geomorfologicznych. Omówione w artykule główne kierunki rozwoju współczesnej geoochrony zmierzają do utworzenia Światowej Sieci Geologicznego Dziedzictwa Ziemi. Polska jest dotychczas jedynym krajem, w którym została opracowana według instrukcji ProGEO i opublikowana sieć reprezentatywnych geostanowisk kandydujących na listę europejską, natomiast starania o tworzenie narodowych geoparków są we wstępnym etapie.

EN

During the last 15 years problems of geoconservation in Europe attracted more and more attention. It is supported by UNESCO and by European Association for the Conservation of the Geological Heritage (ProGEO), created an especially in this purpose. The activity in this field is realized by preparation of national framework of geosites and geoparks which should be incorporated in international system of the nature protection. The verification of the UNESCO World Heritage List (WHL) in respect to geological and geomorphological outstanding universal values was initiated. Main ways of a Global Framework of Geological World Heritage were discussed in the text. Up till now Poland is one and only country in which the fully framework of representative geosites, candidates on the European List, is prepared and published according to the instruction of ProGEO. On the other hand efforts to the creation of geoparks are initiated only.

Słowa kluczowe

PL

geoochrona; geostanowiska; geoparki; światowe dziedzictwo geologiczne; Polska

EN

geoconservation; geosites; geoparks; geological world heritage; Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 425
• Strony: 19--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Alexandrowicz Z.

• Instytut Ochrony Przyrody PAN, al. A. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

Bibliografia

• ALEXANDROWICZ Z. red., 1996 - Geoochrona Beskidu Sądeckiego i Kotliny Sądeckiej. Studia Naturae, 42: 1-148.
• ALEXANDROWICZ Z. (red.), 1999 - Representative geosites of Central Europe. Proceedings of the Central Europe Working Group, Workshop ProGeo'97, Poland, Kraków, October 14-17, 1997. Pol. Geol. Inst. Special Papers, 2: 1-102.
• ALEXANDROWICZ Z., 2004 - Perspektywy rozwoju geoochrony w krajach Wspólnoty Europejskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz., 60. 3: 87-99.
• ALEXANDROWICZ Z., 2006a - Framework of European geosites in Poland. Nature Conservation, 62 (5): 63-87.
• ALEXANDROWICZ Z., 2006b - Geoparki - nowe wyzwanie dla ochrony dziedzictwa geologicznego. Prz. Geol. 54, 1: 36-41.
• ALEXANDROWICZ Z., 2006c - Geopark - nature protection category aiding the promotion of geotourism (Polish perspectives). Geoturystyka (Geotourism), 2 (5): 3-12.
• ALEXANDROWICZ Z., ALEXANDROWICZ S. W., 2004 - Geoparks - the most valuable landscape parks in southern Poland. Pol. Geol. Inst. Special Papers, 13: 49-56.
• ALEXANDROWICZ Z., DRZAŁ M., KOZŁOWSKI S., 1975 - Katalog rezerwatów i pomników przyrody nieożywionej w Polsce. Studia Naturae, ser. B, 26: 1-298.
• ALEXANDROWICZ Z., KOZŁOWSKI S., 1999 - From selected geosites to geodiversity conservation - Polish example of modern framework. W: Towards the balanced management and conservation of the geological heritage in the New Milenium (D. Berettino, M. Vallejo, E. Gallego eds): 40-44. Soc. Geol. Espana, Madrid.
• ALEXANDROWICZ Z., KUĆMIERZ A., URBAN J., OTĘSKA- BUDZYN J., 1992 - Waloryzacja przyrody nieożywionej obszarów i obiektów chronionych w Polsce. Państw. Inst. Geol,, pp. 140, mapa 1:750 000, Warszawa.
• ALEXANDROWICZ Z., MIŚKIEWICZ K., 2007 - Światowa Sieć Narodowych Geoparków UNESCO (procedura tworzenia). Chrońmy Przyr. Ojcz., 63, 2: 3-14.
• ALEXANDROWICZ Z., POPRAWA D. (red.), 2000 - Ochrona georóżnorodności w Polskich Karpatach. Państw. Inst. Geol., pp. 142, mapa 1:400 000, Warszawa.
• ALEXANDROWICZ Z., URBAN J., OTĘSKA-BUDZYN J., (w druku - a) - Mapa ochrony georóżnorodności. W: Atlas georóżnorodności Polski (S. Kozłowski, red.). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• ALEXANDROWICZ Z., URBAN J., MIŚKIEWICZ K., (w druku - b) - Geological values of selected Polish sites of the UNESCO World Heritage List. Geoheritage, 1, Springer Verlag.
• ALEXANDROWICZ Z., WIMBLEDON W A. P., 1999 - The concept of world lithosphere reserves. Mem. Descr. Carta Geol. d'Italia, 54: 347-352.
• BER A, 2004 - Detailed geological mapping in Poland as a base for selection of representative geosites. Polish Geological Institute Special Papers, 13: 29-34.
• BER A., ALEXANDROWICZ Z., BALABANIS P. (red.), 2004 - Proceedings of the Conference "Geological Heritage Concept, Conservation and Protection Policy in Central Europe”, October 3-4, 2003, Cracow, Poland. Pol. Geol. Inst. Special Papers, 13: 1-212.
• COWIE J. W., WIlVIBLEDON W.A. P., 1994 - The World Heritage List and its relevance to geology. In: Geological and Landscape Conservation (D. O'Halloran, C. Green, M. Harley, M. Stanley, J. Knill - eds): 71-74. Geol. Society of London
• DINGWALL P.R., 2000 - Legislation and international agreements: the integration of the geological heritage in nature conservation policies. In: Geological Heritage: its conservation and management (D. Barettino, W.A.P. Wimbledon, E. Ga1lego – eds.): 15-28. Madrid (Spain).
• DINGWALL P., WEIGHELL T., BADMAN T., 2005 - Geological World Heritage: a Global Framework. A Contribution to the Global Theme Study of World Heritage Natural Sites. IUCN, Gland: 51 pp. (http://www.iucn.org/themes/wcpa/pubs/pdfs/ heritage/geology.pdf).
• GAWLIKOWSKA E., 2000 - Ochrona georóżnorodności na Dolnym Śląsku. Państw. Inst. Geol., 71 pp., mapa 1:300 000, Warszawa.
• JOHANSSON C.E., ANDERSEN S.; ALEXANDROWICZ Z., ERIKSTAD L., FEDERE I., GONGGRIJP G.P., GRUBE A., KARIS L., RAUDSEP R., SATKUNAS J., SUOMINEN V., WIMBLEDON W.A.P., 1998 - Framework for geosites in Northern Europe. ProGEO'97, Proceedings. Geol. Survey of Estonia: 22-28.
• KOZŁOWSKI S., MIGASZEWSKI Z.M., GAŁUSZKA A., 2004 - Geodiversity conservation - conserving our geological heritage. Pol. Geol. Inst. Special Papers, 13: 13-20.
• PATZAK M., EDER W., 1998 -„UNESCO GEOPARK". A new Programme - A new UNESCO 1abel. Geol. Balcanica 28, 3-4: 33-35.
• SŁOMKA T., KICIŃSKA-ŚWIDERSKA A., DOKTOR M., JONIEC A., 2006 - Katalog obiektów geoturystycznych w Polsce: 1-260. AGH, Kraków.
• TODOROV T., WIMBLEDON W.A.P., 2004 - Geological Heritage conservation on international, regional, national and local levels. Pol. Geol. Inst. Special Papers, 13: 9-12.
• WIMBLEDON W.A.P. (ed.), 1998 - A first attempt at a geosites framework for Europe - an IUGS initiative to support recognition of world heritage and European geodiversity. Geol. Balcanica 28: 5-32.
• WIMBLEDON W.A.P., 1999 - GEOSITES - an International Union of Geological Sciences initiative to conserve our geological heritage. Pol. Geol. Inst. Special Papers, 2: 5-8.
• WIMBLEDON W.A.P., ANDERSEN S., CLEAR C.J., COWIE J.W., ERIKSTAD L., GONGGRIJP G.P., JOHANSSON C.E., KARIS L.O., SUOMINEN V., 1999 - Geological World Heritage: GEOSITES - a global comparative site inventory to enable prioritization for conservation. Mem. Descr. Carta Geol. d'Italia, 54: 45-60.
• WRÓBLEWSKI T., 2000 - Ochrona georóżnorodności w regionie świętokrzyskim. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 1-88, mapa 1:200 000.