Porównanie środowiska geotermicznego w obrębie basenów węglonośnych Lubelskiego i Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

• Autorzy: Karwasiecka M.

Warianty tytułu

EN

The comparison of geothermal environment in the Upper Silesian Coal Basin and Lublin Coal Basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeprowadzono analizę i porównanie parametrów pola cieplnego ze szczególnym uwzględnieniem gęstości strumienia cieplnego Ziemi w obrębie węglonośnych basenów sedymentacyjnych Górnośląskiego (GZW) i Lubelskiego Zagłębia Węglowego (LZW). Wartość gęstości strumienia cieplnego w obszarze GZW zmienia się od 50 do ponad 90 mW/m2, przyjmując średnią wartość 70.4-8.5 mW/m2, w obszarze LZW - od 40 do ponad 70 mW/m2, przyjmując wartość średnią 62-10 mW/m2. W obszarze LZW konfiguracja współczesnego pola cieplnego nie wykazuje związku z polem jakości węgla. W obszarze GZW współczesne pole cieplne jak również pole maksymalnych temperatur, których wskaźnikiem jest stopień dojrzałości termicznej organicznej materii, wyraźnie korelują ze sobą wykazując podobne generalne trendy wzrostu aktywności termicznej w kierunkach z SE na NW i SW. Hipotetycznie zakładamy, że podwyższone temperatury były efektem dodatkowego podgrzania po inwersji tektonicznej basenu w fazie asturyjskiej.

EN

The papers contains analysis and correlation of parameters of thermal field with special stress on density of the heat flow in hard coal basins i.e.: Upper Silesian Coal Basin (USCB) and Lublin Coal Basin (LCB). The density of the heat flow in the USCB varies from 50 to over 90 mW/m2 (mean value - 70.4-8.5 mW/m2), but in the area of the LCB it varies from 40 to over 70 mW/m2 (mean value - 62-10 mW/m2). The modern thermal field in the LCB don't correlate to the hard coal quality field. The positive anomalies of the thermal field observed in SW part of the USCB, are convergent to the positive anomalies of hard coal maturity degree of organic matter. Hypothetically assumed theory is given there was an extra heating of massive after tectonical inversion of the USCB in astarian phase.

Słowa kluczowe

PL

Górnośląskie Zagłębie Węglowe; GZW; Lubelskie Zagłębie Węglowe; LZW; gęstość strumienia cieplnego Ziemi; gradient geotermiczny; przewodność cieplna

EN

Upper Silesian Coal Basin; USCB; Lublin Coal Basin; LCB; heat flow; geothermal gradient; thermal conductivity

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2008
• Tom: T. 34, z. 2
• Strony: 335--357
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Karwasiecka M.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Górnośląski w Sosnowcu; ul. Królowej Jadwigi 1, 41-200 Sosnowiec,

Bibliografia

• Buła Z., 2000. Dolny paleozoik Górnego Śląska i zachodniej Małopolski. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 171, 1-63.
• Buła Z. & Kotas A. (red.), 1994. Atlas Geologiczny Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, cz. 3, Mapy geologiczno-strukturalne. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Chmura K., 1970. Własności fizyko-termiczne skał niektórych polskich zagłębi górniczych. Wydawnictwo „Śląsk", 1-228.
• Chmura K. & Chudek M., 2004. Geotermomechanika górnicza. MIDACH, Katowice, 1-367.
• Downorowicz S., 1983. Geotermika złoża rud miedzi monokliny przedsudeckiej. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 106, 1-88
• Drwięga Z., 1979a. Ziemski strumień ciepła obszaru lubelskiego, Przegląd Górniczy, 3, 104-111
• Drwięga Z., 1979b. Warunki geotermodynamiczne osadów karbonu i dewonu obszaru lubelskiego na tle budowy strukturalnej. Archiwum Instytutu Geofizyki PAN, Warszawa (rozprawa doktorska).
• Grotek I., 2005. Zmienność stopnia uwęglenia materii organicznej rozproszonej w utworach karbonu wzdłuż brzegu platformy wschodnioeuropejskiej Polski. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 413, 5-52.
• Hurtig E. (Editor-in-Chief), Cermak V., Haenel R. & Zui V.I. (Eds), 1992. Geothermal Atlas of Europe. Hermann Haack Verlagsgesellschaft mbH, Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha.
• Karwasiecka M., 1996. Atlas geotermiczny Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Wydawnictwo Kartograficzne Polskiej Agencji Ekologicznej S.A.
• Karwasiecka M., 1999a. Ewolucja historii termicznej w obszarze GZW. X Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Pola Cieplnego „Nowe Metody i Technologie w Geologii Naftowej, Wiertnictwie, Eksploatacji Otworowej i Gazownictwie", Kraków, Materiały konferencyjne, I, 327-333.
• Karwasiecka M., 1999b. Mapy geotermiczne. W: Zdanowski A. (red.), Atlas geologiczny Lubelskiego Zagłębia Węglowego, 1:500 000. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Karwasiecka M., 2001a. Nowe wyniki badań gęstości powierzchniowego strumienia cieplnego Ziemi w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. W: Plewa S. (red.), Rozpoznanie pola cieplnego Ziemi w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego dla potrzeb górnictwa i ciepłownictwa, Studia, Rozprawy, Monografie, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków, 90, 50-84
• Karwasiecka M., 2001b. Wyniki badań dojrzałości termicznej w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. W: Plewa S. (red.), Rozpoznanie pola cieplnego Ziemi w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego dla potrzeb górnictwa i ciepłownictwa, Studia, Rozprawy, Monografie, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków, 90, 85-102.
• Karwasiecka M., 2001c. Korelacja współczesnego pola cieplnego z polem uwęglenia w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Górnictwo, 249, 37-50.
• Karwasiecka M., 2001d. Wyniki badań właściwości termicznych skał w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Materiały XII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Nowe metody i technologie w geologii naftowej, wiertnictwie, eksploatacji otworowej i gazownictwie", Kraków, Materiały konferencyjne, l, 209-222.
• Karwasiecka M., 2002. Charakterystyka zdolności skał do przewodzenia energii cieplnej w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. 5th Czech and Polish Conference „Geology of the Upper Silesian Basin", Ostrava (Czechy), Documenta Geonica, 117-128.
• Karwasiecka M. & Rychlicki S., 1988. Ocena wpływu warunków pomiarów na wartość obserwowanych temperatur w odwiertach. Materiały 4 Krajowej Konferencji Geofizyki Wiertniczej „Kierunki modernizacji geofizyki wiertniczej w Polsce ".
• Karwasiecka M. & Wilk S., 2003. Wyniki badań gęstości strumienia cieplnego Ziemi w obszarze Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Wiertnictwo Nafta Gaz (rocznik AGH), 111-120.
• Kotas A., 1985. Structural evolution of the Upper Silesian Coal Basin (Poland). Congress International Stratigraphy Geological Carboniferous, Madrid 1983, Compt. Rend., 3, 459~69.
• Kotas A., 2001. Niektóre aspekty interpretacji gradientów dojrzałości termicznej osadów karbońskich. Materiały 24 Sympozjum „Geologia formacji węglonośnych Polski ", Kraków, 45-52.
• Królikowski C. & Stajniak J., 1994. Przypowierzchniowe zmiany temperatury Ziemi. Przegląd Geologiczny, 42, 10, 828-833.
• Kubik J. & Cermak V., 1986. Heat flow in the Upper-Silesian Coal Basin: re-evaluation of data with special attention to the lithology. Studia Geophysica et Geodaetica, Academy of Sciences of the Czech Republic, 30, 376-393.
• Majorowicz J., 1975. Warunki geotermiczne Lubelskiego Zagłębia Węglowego w rejonie Łęcznej. Przegląd Geologiczny, 23, 12, 614-620.
• Narkiewicz M., Poprawa P., Lipiec M., Matyja H. & Miłaczewski L., 1998. Pozycja paleogeograficzna i tektoniczna a rozwój subsydencji dewońsko-karbońskiej obszaru pomorskiego i radomsko-lubelskiego. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 165, 31~6.
• Narkiewicz M., 2003. Tektoniczne uwarunkowania rowu lubelskiego (późny dewon-karbon). Przegląd Geologiczny, 771-776.
• Plewa S., 1966. Regionalny obraz parametrów geotermicznych obszaru Polski. Prace Geofizyczne i Geologiczne, Kraków, 1-88.
• Plewa S., 1994. Rozkład parametrów geotermalnych na obszarze Polski. Wydawnictwo Centrum Podstawowych Problemów Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków, 1-138.
• Porzycki J., 1988. Charakterystyka litologiczno-sedymentologiczna karbonu. W: Dembowski Z., Porzycki J. (red.), Karbon Lubelskiego Zagłębia Węglowego, Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 122, 40-76.
• Ryncarz T., 1993. Zarys fizyki górotworu. Śląskie Wydawnictwo Techniczne, Katowice, 1-357
• Stajniak J., 1978. Badanie ziemskiego pola cieplnego w strefie jego okresowych zmian na obszarze Polski. Biuletyn Informacyjny Geofizyki Stosowanej, 2, Przedsiębiorstwo Badań Geofizycznych, Warszawa.
• Węsierska M., 1973. A study of Terrestrial Heat Flow Density in Poland. Publication of the Institute of Geophysics. Polish Academy Sciences, 60.
• Zdanowski (red.), 1999. Atlas geologiczny Lubelskiego Zagłębia Węglowego, 1: 500 000. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Żaba J., 1999. Ewolucja strukturalna utworów dolnopaleozoicznych w strefie granicznej bloków górnośląskiego i małopolskiego. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 166, 1-162.
• Żakowicz K., 1975. Analiza własności fizycznych karbonu okolicy Tyszowiec na tle ich rozwoju litologicznego. Archiwum Instytutu Geofizyki PAN, Warszawa (rozprawa doktorska).