Zagrożenia wodne północnej granicy OG KS Wieliczka w obrazie czasowych zmian anomalii siły ciężkości

• Autorzy: Madej J. , Porzucek S. , Jakiel K.

Warianty tytułu

EN

Water hazard of the northern border of the Wieliczka Salt Mine area in the light of temporal gravity changes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Szczegółowe badania grawimetryczne prowadzono od roku 1992 na powierzchni terenu w otoczeniu poprzeczni Mina. Rejon badań obejmuje północną granicę złoża. Interpretacja rozkładu anomalii siły ciężkości w redukcji Bouguera pozwoliła na uszczegółowienie budowy struktur geologicznych w rejonie północnej granicy złoża wokół poprzeczni Mina. Analiza rozkładów czasowych zmian anomalii siły ciężkości w obrębie północnego przedpola OG KS Wieliczka dostarczyła informacji o dynamice zjawisk zachodzących w latach 1992-2007 w górotworze wielickim w tym rejonie. Te zjawiska są związane z migracją wód podziemnych w kierunku złoża soli, która jest źródłem procesu sufozji i erozji podziemnej w znacznych partiach ośrodka skalnego. W sytuacji wielowiekowej eksploatacji centralnej partii złoża, zniszczenia północnej granicy złoża - czapy iłowo-gipsowej, przepływy wód powiększają degradację tego rejonu. W interpretowanych rozkładach różnicowych anomalii siły ciężkości zaznaczyły się strefy związane z procesami odwadniania i zagęszczania obszaru północnego przedpola złoża soli.

EN

Detailed gravity survey have been led on the land near Mina crosscut since 1992. Interpretation of Bouguer anomalies allowed to expand geological construction in this area. Analysis of temporary gravity changes within north outskirts OG KS Wieliczka provided the information about dynamic effects occurrences in Wieliczka's rockmass in 1992-2007. The migration of subsurface waters toward the salt deposits is a source of suffosion and underground erosion process in considerable parts of the rockmass. The centuries-old mining in the central part of the deposit, destroying its north border (gypstun-clay cap rock) and the flow of subsurface waters expand degradation in this area. In the area of the north border of the salt deposit there are noticeable zones connected with dehydration and condensation processes which can be seen in distribution of anomalies temporal gravity changes. It is often possible to observe zones of anomalies in the temporal gravity changes before decreases of the surface could be measurable.

Słowa kluczowe

PL

grawimetria; czasowe zmiany anomalii siły ciężkości; sufozja; erozja podziemna; migracja wód podziemnych; górotwór górniczy

EN

gravity method; temporal gravity changes; suffosion; underground erosion; subsurface water migration; mining rockmass

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2008
• Tom: T. 34, z. 2
• Strony: 321--334
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys.

Twórcy

autor

Madej J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska,Katedra Geofizyki; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Porzucek S.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska,Katedra Geofizyki; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Jakiel K.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska,Katedra Geofizyki; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• Alexandrowicz Z., 2000. Zarys budowy geologicznej wielickiego złoża soli. Studia Naturae, PAN IOP, Kraków, 11-18.
• Biel A., 1995. Odwzorowanie przestrzenne jako forma wspomagania prac koncepcyjnych związanych z zabezpieczeniem zabytkowej Kopalni Soli Wieliczka. Materiały z III Spotkania Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego, Wieliczka 18-19.09.1995, 80-90.
• Brudnik K., Fajklewicz Z. & Jakiel K., 1997. Grawimetryczny obraz zagrożeń wodnych w obszarze górniczym KS Wieliczka. Konferencja — Szkoła Eksploatacji Podziemnej'97, Szczyrk 24-28.02.1997, Materiały Szkoły Eksploatacji Podziemnej, 501-508.
• Brudnik K., Jakiel K., Madej J. & Porzucek S., 2001. Zagrożenie zabudowy miejskiej Wieliczki ze strony struktur antropogenicznych w świetle badań grawimetrycznych. Materiały z Sympozjum Warsztaty'2001 „Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym ", Wieliczka 29.05-1.06.2001, PAN IGSMiE, Kraków, 423-432.
• Brudnik K., Jakiel K. & Przybyło J., 1995. Charakterystyka hydrogeologiczna górotworu północnego przedpola poprzeczni Mina. Materiały z III Spotkania Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego, Wieliczka 18-19.09.1995, 107-108.
• Fajklewicz Z., Jakiel K. & Kucharska S., 1995: Przepływ wody w ośrodku przypowierzchniowym w centralnej części OG KS Wieliczka w świetle badań geoelektrycznych po wypływie w poprzeczni Mina w 1992 r. Materiały z III Spotkania Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego, Wieliczka 18-19.09.1995, 113.
• Fajklewicz Z., Jakiel K., Madej J., Porzucek S., 1996. Teoria informacji w grawimetrycznym prognozowaniu wystąpień deformacji nieciągłych powierzchni terenu. Konf. Nauk.-Techn. „Informatyka w geodezji górniczej ", Kraków 18-19.10.1996, 161-168.
• Gaweł A., 1962. Budowa geologiczna złoża solnego Wieliczki. Prace Instytutu Geologicznego, XXX, III, 305-327.
• Garlicki A. & Wiewiórka J., 1989. Miocen okolic Wieliczki. Przewodnik LX Zjazdu PTG, Kraków 14-16.09.1989, Wyd. AGH, Kraków, 97-102.
• Garlicki A. & Szybist A., 1995. Ogólne założenia dla zabezpieczenia Kopalni Soli Wieliczka oraz nowy obraz geologiczny złoża wielickiego. Materiały z III Spotkania Polskiego Stowarzyszenie Górnictwa Solnego, Wieliczka 18-19.09.1995, 15-30.
• Kortas G. red., 2004. Ruch górotworu i powierzchni w otoczeniu zabytkowych kopalni soli. Wyd. PAN IGSMiE, Kraków.
• Madej J., Jakiel K. & Porzucek S., 2000. Doświadczenia z badań grawimetrycznych nad zagrożeniem powierzchni w różnych warunkach geologiczno-górniczych. Materiały Sympozjum Warsztaty'2000 „Zagrożenia naturalne w górnictwie", Ustroń Śląski 29-31.05.2000, PAN IGSMiE, Kraków, 99-105.
• Poborski J. & Skoczylas-Ciszewska K., 1963. O miocenie w strefie nasunięcia karpackiego w okolicy Wieliczki i Bochni. Rocznik PTG, XXXIII, 3, 339-348.
• Skoczylas-Ciszewska K. & Kolasa M., 1959. O piaskach bogucickich. Rocznik PTG, XXVIII, 3, 285-309.
• Sękiewicz J. & Romański R., 1995. Charakterystyczne wycieki i dopływy do Kopalni Soli Wieliczka. Materiały z III Spotkania Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego, Wieliczka 18-19.09.1995, 138-143.
• Szewczyk J., 2001. Długookresowe zmiany ukształtowania powierzchni terenu Wieliczki pod wpływem procesów zachodzących w górotworze. Materiały z Sympozjum Warsztaty'2001 „Przywracanie wartości użytkowych terenom górniczym ", Wieliczka 29.05 — 1.06.2001, PAN IGSMiE, Kraków, 407~20.