Skład chemiczny badeńskich solanek z pierwotnych ciekłych inkluzji w halicie, basen zakarpacki (Ukraina)

• Autorzy: Galamay A. R. , Bukowski K.

Warianty tytułu

EN

Chemical composition of Badenian brines from primary fluid inclusions in halite (Transcarpathian Basin, Ukraine)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W strukturach wzrostowych halitu typu szewron w basenie zakarpackim (Ukraina) stwierdzono występowanie pierwotnych inkluzji, które mogą być pomocne przy określeniu składu chemicznego solanek badeńskiego basenu ewaporatowego. Ciekłe inkluzje występujące w sedymentacyjnym halicie badane były metodą analizy ultramikrochemicznej. Koncentracja solanek zakarpackiego basenu była wysoka - zbliżona do średniego etapu sedymentacji halitu. Zawartość jonów: K+ zawierała się w przedziale 10.6-17.6 g/l, Mg2+ w zakresie 31.4-58.3 g/l, a SO4 2- w przedziale 22.4-39.0 g/l. Na podstawie badań składu chemicznego głównych jonów stwierdzono, że solanki basenu zakarpackiego były nasycone względem halitu i podobne do solanek z innych badeńskich basenów.

EN

The primary fluid inclusions, which may be helpful in detemining the chemical composition of brines in the Badenian evaporite basin, were found in the chevron halite crystals from the Transcarpathian Basin (Ukraine). Fluid inclusions in sedimentary halite were examined with the use of ultra-microchemical analysis. Concentration of brines was high - close to the middle stage of halite sedimentation. The content of ions: K+ ranged from 10.6 g/l to 17.6 g/l, Mg2+ from 31.4 g/l to 58.3 g/l, and SO4 2- from 22.4 g/l to 39.0 g/l. Based on the chemical composition of major ions it was concluded that the brine from the Transcarpathian basin was saturated (to the stage of halite crystallization) and was similar to the Badenian brines from other basins.

Słowa kluczowe

PL

inkluzje ciekłe; halit; ewaporaty; baden; basen zakarpacki; Paratetyda

EN

fluid inclusions; halite; evaporites; Badenian; Transcarpathian Basin; Paratethys

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 37, z. 2
• Strony: 245--267
• Opis fizyczny: Bibliogr. [43], rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Galamay A. R.

• Instytut Geologii i Geochemii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy; ul. Naukowa 3a, 79-060 Lwów, Ukraina

autor

Bukowski K.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony OErodowiska; al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• Ayora C., Garcia-Veigas J. & Pueyo J.J., 1994. X-ray microanalysis of fluid inclusions and its application to the geochemical modeling of evaporite basins. Geochimica et Cosmochimica Acta, 58, 43–55.
• Bukowski K., Czapowski G., Karoli S. & Bąbel M., 2007. Sedimentology and geochemistry of the Middle Miocene (Badenian) salt-bearing succession from East Slovakian Basin (Zbudza Formation). W: Schreiber B.C., Lugli S. & Bąbel M. (Eds), Evaporites Through Space and Time, Geological Society Special Publication, 285, 247–264.
• Cendón D.I., Peryt T.M., Ayora C., Pueyo J.J. & Taberner C., 2004. The importance of recycling processes in the Middle Miocene Badenian evaporite basin (Carpathian foredeep): palaeoenvironmental implications. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 212, 141–158.
• Chruszczow D.P., 1980. Litologiya i gyeohimiya galogennyh formatsii Predkarpatskogo progiba. Naukova Dumka, Kiev.
• Czapowski G., Bukowski K. & Poborska-Młynarska K., 2009. Mioceńskie sole kamienne i potasowe Zachodniej Ukrainy: seminarium geologiczno-górnicze PSGS nt. Złoża soli na kresach wschodnich dawnej Rzeczpospolitej. Geologia (kwartalnik AGH), 35, 3, 479–490.
• Dellwig L.F., 1955. Origin of the Salina salt of Michigan. Journal of Sedimentary Petrology, 25, 2, 83–110.
• Eugster N.P., Harvie C.E. & Weare J.H., 1980. Mineral equilibria in the six-component seawoter system, Na-K-Mg-Ca-SO4-Cl-H2O, at 25 C. Geochimica et Cosmochimica Acta, 44, 1335–1347.
• Galamay A.R., 2001. Fiziko-chimichnii umovi formuvannya badenskih yevaporitovih vidkladiv Karpatskogo regionu. Avtoref. dis. kand. gyeol. nauk: 04.00.02 – gyeohimiya. IGGGK NAN Ukraini, Lviv.
• Galamay A.R., 2006. Vklyuchennya z naftovoyu fazoyu u galiti badenskih yevaporitiv Karpatskogo regionu yak gyeohimichnii indikator naftogazonosnosti pidstilayuchih osadovih tovshch. Problemi gyeologii ta naftogazonosnosti Karpat: Tezi dop. Mizhnar. nauk. konf., Lviv, 54–57.
• Galamay A.R., 2010. Fiziko-khimichni umovi osadzhennya ta postsedimentatsiinoii perekristalizatsii badenskih solyeii ukraiinskogo peredkarpattya na dilyantsi Grinivka (za ridkimi vklyuchennyami u galiti). Gyeologiya i gyeohimiya goryuchih kopalin, 2, 64–77.
• Galamay A.R., Bukowski K. & Przybyło J., 1997. Chemical composition and origin of brines in the Badenian evaporite basin of the Carpathian Fofedeep: fluid inclusion data from Wieliczka (Poland). Slovak Geological Magazine, 3, 165–171.
• Galamay A.R. & Karoli S., 1997. Geochemistry of the Badenian salts from the East Slovakian Basin, Slovakia. Slovak Geological Magazine, 3, 187–192.
• Galamay A.R., Bukowski K., Poberezhskyy A.V., Karoli S. & Kovalevich V.M., 2004. Origin of the Badenian salt from East Slovakłan basin indicated by based on the analysis of fluid inclusions. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 74, 267–276.
• Garlicki A., 1979. Sedymentacja soli mioceńskich w Polsce. Prace Geologiczne PAN, 119, 1–67.
• Hardie L.A., 1996. Secular variations in seawater chemistry: An explanation for the coupled secular variation in the mineralogies of marine limestones and potash evaporates over the past 600 m.y. Geology, 24, 279–283.
• Horita J., Zimmermann H. & Holland H.D., 2002. Chemical evolution of seawater during the Phanerozoic: Implications from the record of marine evaporates. Geochimica et Cosmochimica Acta, 66, 3733–3756.
• Kityk V.I., Bokun A.N., Panov G.M., Slivko Ye.P. & Shaidetskaya V.S., 1983. Galogennye formatsii Ukrainy: Zakarpatskii progib. Naukova Dumka, Kiev
• Kityk V.I. & Petrichenko O.I., 1978. Vikoristannya vklyuchen u mineralah dlya zyasuvannya umov formuvannya naftogazovih rodovishch. Visnik AN URSR, 1, 55–60
• Korenevskii S.M., Zaharova V.M. & Shamahov V.A., 1977. Miotsenovye galogennye formatsii predgorii Karpat. Nedra
• Kovalevich V.M., 1990. Galogenez i himicheskaya evolyutsiya okyeana v fanerozoe. Naukowa Dumka,
• Kovalevich V.M., Galamay A.R. & Vovnyuk S., 2002. Genetichni tipi vklyuchen u galiti solenosnih formatsii Ukraini. Mineralogichni Zbirnik, 52, 146–151
• Kovalevich V.M. & Petrichenko O. I., 1997. Chemical composition of brines in Miocene evaporite basins of Carpathian region. Slovak Geological Magazine, 3, 173–180.
• Kovalevich V.M., 1997. ˛Inkluzje fluidalne w soli kamiennej z Bochni. Przegląd Geologiczny, 45, 822–825.
• Kovalevych V.E. & Hauber L., 2000. Fluid inclusions in halite from the Middle Triassic salt deposits in northern Switzerland: evidence for seawater chemistry. 8th World Salt Symposium, 1, 143–148.
• Kovalevych V.M., Carmona V., Pueyo J.J. & Peryt T.M., 2005. Ultramicrochemical Analyses (UMCA) and Cryogenic Scanning Electron Microscopy (Cryo-SEM-EDS) of brines in halite-hosted fluid inclusions: a comparative study of analytical data. Geochemistry International, 43, 268–276.
• Lazar B. & Holland H., 1988. The analysis of fluid inclusions in halite. Geochimica et Cosmochimica Acta, 52, 485–490.
• Lowenstein T.K. & Hardie L.A., 1985. Criteria for the recognition of salt-pan evaporites. Sedimentology, 32, 627–644.
• Lowenstein T.K., Timofeeff M.N., Brennan S.T., Hardie L.A. & Demicco R.V., 2001. Oscillations in Phanerozoic seawater chemistry: Evidence from fluid inclusions. Science, 294, 1086–1088.
• Lowenstein T.K., Hardie L.A., Timofeeff M.N. & Demicco R.V., 2003. Secular variation in seawater chemistry and the origin of calcium chloride basinal brines. Geology, 31, 857–860.
• McCaffrey M.A., Lazar B. & Holland H.D., 1987. The evaporation path of seawater and the coprecipitatin of Br and K with halite. Journal of Sedimentary Petrology, 57, 928–937.
• Peryt T.M., 2006. The beginning, development and termination of the Middle Miocene Badenian salinity crisis in Central Paratethys. Sedimentary Geology, 188–189, 379–396,
• Petrichenko O.I., 1973. Metodi doslidzhennya vklyuchen u mineralah galogennih porid. Naukova Dumka, Kiev
• Petrichenko O.I., 1988. Fiziko-himicheskie usloviya osadkoobrazovaniya v drevnih solerodnyh bassyeiinah. Naukova Dumka, Kiev
• Petrichenko O.I., 1989. Epigenez ewaporitow. Naukova Dumka, Kiev,
• Poberezhskiy A.V., 1991. Fiziko-himicheskie usloviya formirovaniya badensknh sulfatno- karbonatnyh otlozhenii Predkarpatya (v svyazi s ih seronosnostyu). Avtoref. dis. kand. gyeol.-min. nauk: 04.00.02 – gyeohimiya. IGGGI AN Ukrainy, Lvov
• Poberezhskiy A.V. & Kovalevich V.M., 2001. Khimichnii sklad morskoi vodi v kainozoi (za rezultatami doslidzhennya vklyuchen u sedimentaitsiinomu galiti). Gyeologiya i gyeohimiyagoryuchih kopalin, 2, 90–109
• Shaidetska V.S., 1997. The geochemistry of Neogene evaporites of Transcarpathian troughin Ukraine. Slovak Geological Magazine, 3, 193–200.
• Sonnenfeld P., 1997. The Environment of Miocene Salt Basins in Cis- and Transcarpathia. Slovak Geological Magazine, 3, 83–90.
• Timofeeff M.N., Lowenstein T.K. & Blackburn W.H., 2000. ESEM-EDS: an improved technique for major element chemical analyses of fluid inclusions. Chemical Geology, 164, 171–182.
• Valyashko M.G., 1952. Galit, osnovnye yego raznosti, vstrechaemye v solyanyh ozerah, i ih struktura. Trudy VNII Galurgii, 23, 25–32
• Valyashko M.G., 1962. Zakonomernosti formirovaniya mestorozhdenii solyei. Moskovskii Gosudarstvennyi Universitet, Moskva
• Veigas J.G., Rossel L. & Garlickł A., 1997. Petrology and geochemistry (fluid inclusion) of Miocene halite rock salts (Badenian, Poland). Slovak Geological Magazine, 3, 181–186.
• Zimmermann H., 2000. Tertiary seawater chemistry – implications from primary fluid inclusions in marine halite. American Journal of Science, 3000, 3–45.