Geochemia węglowodorów z pierwszego udokumentowanego wystąpienia dolomitu głównego (Ca2) w wysadzie solnym Kłodawy

• Autorzy: Czechowski F. , Burliga S. , Hojniak M.

Warianty tytułu

EN

Geochemistry of hydrocarbons from the first time documented occurrence of Main Dolomite (Ca2) in the Kłodawa Salt Dome

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca przedstawia wyniki analiz geochemicznych węglowodorów ze skał należących do ogniw dolomitu głównego (Ca2), łupku cuchnącego (T2) oraz bituminów z przecinających skały żył występujących w wysadzie solnym Kłodawy. Próby analizowano przy użyciu chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC-MS). Zawarte w nich węglowodory pochodzą z algowego II typu kerogenu. Dolomit reprezentuje skałę macierzystą dla zawartych w nim węglowodorów, jednak nie jest wykluczona ich częściowo migracyjna geneza. Węglowodory z prób pobranych z żył i z profilu łupku cuchnącego reprezentują fazę dojrzałości z zakresu maksimum okna ropnego. Pochodzą one ze wspólnego źródła macierzystości - morskich mułów występujących w obrębie serii osadowej łupku cuchnącego. Są to pierwsze badania geochemiczne węglowodorów ze skał dolomitu głównego z wysadu solnego Kłodawy, wskazujące utwory badanej serii ilasto-węglanowo-siarczanowej jako potencjalne źródło węglowodorów w wysadzie.

EN

This paper presents the results of geochemical analysis of hydrocarbons occurring in rock formations belonging to Main Dolomite cells (Ca2) Zechstein Stinking Shale (T2) as well as bitumen found in veins intersecting the rock formations of the Kłodawa Salt Dome (central Poland). Samples were analysed using gas chromatography-mass spectrometry (GC-MS). Hydrocarbons contained in the samples derive from algal type II kerogen. Main Dolomite represents the bedrock for entrapped hydrocarbons; however, their genesis through partial migration can not be excluded. Hydrocarbons collected from the solid bitumen samples and the Stinking Shale rock originated from the same marine or lacustrine organic-poor shales and they represent a maturity level around the peak oil window. These are the first geochemical studies of hydrocarbons from Kłodawa Salt Dome Main Dolomite, which indicate that shale-carbonate-sulphate deposits are a potential source of hydrocarbons in the dome.

Słowa kluczowe

PL

wysad solny Kłodawy; łupek cuchnący; dolomit główny; bituminy; biomarkery; macierzystość; dojrzałość węglowodorów

EN

Kłodawa Salt Dome; Stinking Shale; Main Dolomite; bitumen; biomarkers; source rock; hydrocarbons maturity

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 37, z. 2
• Strony: 231--244
• Opis fizyczny: Bibliogr. [33], rys., wykr.

Twórcy

autor

Czechowski F.

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych; pl. M. Borna 9, 50-204 Wrocław

autor

Burliga S.

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych; pl. M. Borna 9, 50-204 Wrocław

autor

Hojniak M.

• Uniwersytet Wrocławski, Wydział Chemii; ul. F. Joliot-Curie 14, 50-383 Wrocław

Bibliografia

• van Aarssen B.G.K., Bastow T.P., Alexander R. & Kagi R.I., 1999. Distributions of methylated naphthalenes in crude oils: indicators of maturity, biodegradation and mixing. Organic Geochemistry, 30, 1213–1227.
• Anderson R., Kates M., Baedecker M.J., Kaplan I.R. & Ackman R.G., 1977. The stereoisomeric composition of phytanyl chains in lipids of Dead Sea sediments. Geochimica et Cosmochimica Acta, 41, 1381–1390.
• Bąkowski J., 1986. Występowanie węglowodorów w strukturze solnej Kłodawy. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria Górnictwo, 140 (865), 15–25.
• Bąkowski J. & Tokarski A., 1966. Wschodnia ściana Kłodawy jako element naftowo-poszukiwawczy. Zeszyty Naukowe AGH, 139, 176–186.
• Blanc P. & Connan J., 1994. Preservation, degradation, and destruction of trapped oil. W: Magoon L.B., Dow W.G. (Eds), The petroleum system – from source to trap,60 AAPG Memoir, 237–247.
• Budzinski H., Garrigues P., Connan J., Devillers J., Domine D., Radke M. & Oudin J.L., 1995. Alkylated phenanthrene distributions as maturity and origin indicators in crude oils and rock extracts. Geochimica et Cosmochimica Acta, 59, 2043–2056.
• Burliga S., 1996. Kinematics within the Kłodawa salt diapir, central Poland. W: Alsop G.I. (Eds) et al., Salt Tectonics, Geological Society Special Publication, 100, 11–20.
• Burliga S., 1997. Ewolucja wysadu solnego Kłodawy. W: Burliga S. (red.) Tektonika solna regionu kujawskiego, Wyd. Wind, Wrocław, 66–76.
• Burliga S., Janiów S. & Sadowski A., 2005. Perspektywy eksploatacji soli w Kopalni Soli „Kłodawa” w aspekcie aktualnego stanu wiedzy o budowie tektonicznej wysadu Kłodawy. Technika Poszukiwań Geologicznych Geosynoptyka i Geotermia, 4–5, 17–25.
• Burliga S., Czechowski F. & Hojniak M., 2008. Zjawiska gazodynamiczne w wysadzie solnym Kłodawy jako narzędzie stratygraficzne cechsztynu. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 24, 69–81.
• Fowler M.G., Abolins P. & Douglas A.G., 1986. Monocyclic alkanes in Ordovician organic matter. Organic Geochemistry, 10, 815–823.
• Grantham P.J., 1986. The occurrence of unusual C27 and C29 sterane predominances in two types of Oman crude oil. Organic Geochemistry, 9, 1–10.
• Ho T.Y., Rogers, M.P., Drushel, H.V., Koons, C.B., 1974. Evolution of sulfur compounds in crude oils. AAPG Bulletin, 58, 2338–2348.
• Huang H.P. & Pearson, M.J., 1999. Source rock palaeoenvironments and controls on the distribution of dibenzothiophenes in lacustrine crude oils, Bohai Bay Basin, eastern China. Organic Geochemistry, 30, 1455–1470.
• Hughes W.B., Holba A.G. & Dyou L.I.P., 1995. The ratios of dibenzothiophene to phenanthrene and pristane to phytane as indicators of depositional environment and lithology of petroleum source rocks. Geochica Cosmochimica Acta, 59, 3581–3598.
• Kotarba M.J., Więcław W. & Stecko Z., 2000a. Skład, geneza i środowisko generowania gazu ziemnego w utworach dolomitu głównego zachodniej części obszaru przedsudeckiego. Przegląd Geologiczny, 48, 5, 429–435.
• Kotarba M.J., Więcław D. & Kowalski A., 2000b. Skład, geneza i środowisko generowania ropy naftowej w utworach dolomitu głównego zachodniej części obszaru przedsudeckiego. Przegląd Geologiczny, 48, 5, 436–442.
• Natkaniec-Nowak L., Heflik W., Pawlikowski M. & Sikora M., 2001. Petrochemia soli bitumicznych piętra PZ2 z kopalni soli w Kłodawie. Geologia, 27, 383–410.
• Obermajer M., Fowler M.G. & Snowdon L.R., 1999. Depositional Environment and Oil Generation in Ordovician Source Rocks from Southwestern Ontario, Canada: Organic Geochemical and Petrological Approach. AAPG Bulletin, 83, 1426–1453.
• Olewicz R., 1959. Baseny sedymentacyjne I strukturalne ziem polskich. Prace Instytutu Naftowego, 63, 1–44.
• Peters K.E. & Moldowan J.M., 1993. The Biomarker Guide: Interpreting Molecular Fossils in Petroleum and Ancient Sediments. Prentice Hall, Englewood Cliffs.
• Poborski J., 1955. Złoże solne w Kłodawie. Biuletyn Wewnętrzny IG, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Poborski J. & Werner Z., 1956. O wyciekach ropy naftowej w kopalniach soli na Kujawach. Przegląd Geologiczny, 12, 574.
• Radke M., Welte D.H. & Willsch H., 1986. Maturity parameters based on aromatic hydrocarbons: influence of the organic matter type. W: Leythaeuser D. & Rullkötter J. (Eds), Organic Advances in Geochemistry, 1985, Pergamon Press, London, 51–63.
• Radke M., 1988. Application of aromatic compounds as maturity indicators in source rocks and crude oils. Marine and Petroleum Geology, 5, 224–236.
• Requejo A.G., Sassen R., McDonald T., Denoux G., Kennicutt II M.C. & Brooks J.M., 1996. Polynuclear aromatic hydrocarbons (PAH) as indicators of the source and maturity of marine crude oils. Organic Geochemistry, 24, 1017–1033.
• Rowan M.G., 1995. Structural styles and evolution of allochthonous salt, Central Louisiana Outer Shelf and Upper Slope. W: Jackson M.P.A., Roberts D.G. & Snelson S. (Eds), Salt Tectonics, A Global Perspective, AAPG Memoir, 65, 199–228.
• Shanmugam G., 1985. Significance of coniferous rain forests and related organic matter in generating commercial quantities of oil, Gippsland Basin, Australia. AAPG Bulletin, 69, 1241–1254.
• Tissot B., Pelet R. & Roucache J., 1977. Alkanes as geochemical fossils indicators of geological environments. W: Campos R. & Goni J. (Eds), Advances in Organic Geochemistry, 1975, Enadimsa, Madrid, 117–154.
• Toboła T., 2010. Inkluzje w solach bitumicznych wysadu kłodawskiego. Geologia (kwartalnik AGH), 36, 345–365.
• Krevelen D.W. van, 1993. Coal. Typology-physics-chemistry-constitution. Elsevier, Amsterdam.
• Warren J.K., 2006. Evaporites: Sediments, Resources and Hydrocarbons. Springer, 1035.
• Werner Z., Poborski J., Orska J. & Bąkowski J., 1960. Złoże solne w Kłodawie w zarysie geologiczno-górniczym. Prace Instytutu Geologicznego, 30, 467–494.