Budowa petrograficzna lądowej materii organicznej we fliszu Karpat Zachodnich w Polsce

• Autorzy: Zielińska M.

Warianty tytułu

EN

Petrographic structure of terrestrial organic matter in Poland's Western Flysch Carpathians

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem niniejszego opracowania jest budowa petrograficzna uwęglonej lądowej materii organicznej w skałach fliszu Karpat Zachodnich. W trakcie analizy petrograficznej materię organiczną podzielono na odmiany, mając na uwadze rozmiar szczątków organicznych. Materia organiczna reprezentowana jest przez DOM (Dispersed Organic Matter) i uwęglony detrytus roślinny. Ustalono, że zarówno DOM, jak i detrytus nie występują w skałach grubookruchowych, takich jak piaskowce gruboziarniste i zlepieńce. We wszystkich próbkach zawierających materiał węglowy dominuje grupa witrynitu, stanowiąca od 70% do 100% materii organicznej, przy udziale grupy inertynitu w zakresie od 0 do 30%. W trakcie badań próbek w świetle ultrafioletowym w żadnej nie stwierdzono macerałów grupy liptynitu. Największy udział w próbce całkowitego węgla organicznego TOC (ang. Total Organic Carbon) od 1.09% do 8.2%, wykazały warstwy krośnieńskie, grybowskie, formacja szczawnicka, beloweska i wierzowska. Wartości średniej refleksyjności witrynitu w poszczególnych jednostkach są do siebie zbliżone, choć w obrębie jednostek są silnie zróżnicowane i wyniosły odpowiednio: 0.39-0.62% w jednostce śląskiej, 0.38-0.71% w jednostce magurskiej i 0.42-0.67% w jednostce grybowskiej. Najwyższe wartości odnotowano w oknie tektonicznym Mszany Dolnej (0.67%) oraz w południowych partiach jednostki magurskiej (0.65-0.71%).

EN

The objective of this study was a petrographic analysis of terrestrial organic matter in the Western Flysch Carpathians. During the petrographic analysis, organic matter was divided with respect to the size of organic remains into two types. Organic matter is represented by the acronym DOM (Dispersed Organic Matter) and coalified detritus. It was found that both DOM and detritus do not occur in coarse grained rocks, such as coarse sandstones and conglomerates. Vitrinite is the dominant component in all samples, it constitutes 70% to 100% of the organic matter content, whereas the inertinite group makes up the remaining 0% to 30%. No exinite group macerals were detected during fluorescence microscope analysis. Krosno beds, Grybów beds, Szczawnicka, Beloveza and Verovice formation revealed the greatest contribution of TOC (Total Organic Carbon) in the sample, which was from 1.09% to 8.2%. The random mean vitrinite reflectance values in the individual units are similar and vary from 0.39 to 0.62% in the Silesian unit, 0.38% to 0.71% in the Magura unit and 0.42% to 0.67% in the Grybów unit. The highest values were observed in the Mszana tectonic window (0.67%) and in the southern parts of the Magura unit (0.65-0.71%).

Słowa kluczowe

PL

Zewnętrzne Karpaty Zachodnie; rozproszona materia organiczna; uwęglony detrytus roślinny; zawartość TOC; Rock-Eval; średnia refleksyjność witrynitu

EN

Western Outer Carpathians; dispersed organic matter; coalified plant detritus; TOC content; Rock-Eval analysis; random mean vitrinite reflectance

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 36, z. 4
• Strony: 567--584
• Opis fizyczny: Bibliogr. [43] poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Zielińska M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Katedra Geologii Złożowej i Górniczej; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków,

Bibliografia

• Bąkowski J., 1967. Rośliny eoceńskie z Tatr i Podhala. Prace Muzeum Ziemi, 10, 169–213.
• Birkenmajer K., 1986 – Stages of structural evolution of the Pieniny Klippen Belt, Carpathians. Studia Geologica Polonica, 88, 7–32.
• Bouma A.H., 1962. Sedimentology of some flysch deposits: a graphic approach to facies interpretation. Amsterdam – New York, 1–168.
• Brzyski B., 1984. O pochodzeniu węgla brunatnego. Nauka dla Wszystkich, 381, Zakład Narodowy im Ossolińskich, 52–53.
• Dżułyński S. & Ślączka A., 1958. Sedymentacja i wskaźniki kierunkowe transportu w warstwach krośnieńskich. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 28, 205–260.
• Espitalie J., Deroo G. & Marqius F., 1985. La pyrolyse Rock Eval et ses applications. Revue de l’Institute Francais du Petrole, 40–41, 563–579.
• Frankiewicz J., 1974. Znaleziska eoceńskiej flory we fliszu podhalańskim grzbietu gubałowskiego. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 18, 173–175.
• Gołąb J., 1959. Zarys stosunków geologicznych fliszu zachodniego Podhala. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 149, 225–239.
• Gucwa I. & Wieser T., 1980. Geochemia i mineralogia skał osadowych fliszu karpackiego zasobnych w materię organiczną. Prace Mineralogiczne, 69, 1–43.
• Horowitz L. & Doktorowicz-Hrebnicki S., 1932. O węglu w Szczawnicy i okolicach. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 33, 65–68.
• Horsefield B. & Rullkotter J., 1994. Diagenesis, catagenesis and metagenesis of organic matter. The Pelroleum System – From Source to Trap. American Association of Petroleum Geologists Special Volumes, 60, 189–199.
• Hurai V., Tokarski A.K., Świerczewska A., Kotulova J., Biron A., Sotak J., Hrusecky I. & Marko F., 2004. Methane deggasing and exhumation of the Tertiary accretionary complex and for-arc basin of the Western Carpathians. Geolines, 21, 42–45.
• Kotlarczyk J., 1979. Węgiel we fliszu karpackim – kilka spostrzeżeń sedymentologicznych. Rocznik Państwowego Instytutu Geologicznego, 18, 37–150.
• Książkiewicz M., 1972. Budowa geologiczna Polski. Tektonika, t. 4, cz. 3. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Kwiecińska B., 2005. Klasyfikacja materii organicznej rozproszonej w świetle ustaleń ICCP. Przegląd Geologiczny, 53, 3, 262.
• Kwiecińska B. & Wagner M., 1997. Typizacja cech jakościowych węgla z krajowych złóż według kryteriów petrograficznych i chemiczno-technologicznych do celów dokumentacji geologicznej złóż oraz obsługi kopalń. Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków.
• Leśniak T. & Słomka T., 2000. Środowisko sedymentacji warstw istebniańskich dolnych (górny senon) rejonu Dobczyc. Geologia (kwartalnik AGH), 26/1, 51–65.
• Lipiarski I. & Peszat C., 1984. Charakterystyka petrograficzna wystąpień węgla w piaskowcach otryckich kamieniołomu Sękowiec (oligocen pasma Otrytu). Materiały konferencyjne VII Sympozjum Geologia Formacji Węglonośnych Polski, 12–17.
• Mattern F., 2005. Ancient sand-rich submarine fans: depositional systems models. Identification and analysis. Earth Science Reviews, 7, 167–202.
• Mutti E. & Ricci Lucchi F., 1975. Turbidite facies and facies associations from selected formations of the Northern Apennines. Field trip A11, IX International Sedimentological Congres, Nice, France, 21–36.
• Nemcok M., Nemcok J., Wojtaszek M., Ludhova L., Klecker R.A., Sercombe W.J., Cieszkowski M., Paul Z., Coward M.P. & Ślączka A., 2001. Reconstruction of Cretaceous rifts incorporated in the Outer West Carpathian wedge by balancing. Marine and Petroleum Geology, 18, 39–64.
• Oszczypko N., 1992. Rozwój basenu magurskiego w górnej kredzie i paleogenie. Przegląd Geologiczny, 7, 397–404.
• Oszczypko N. & Ślączka A., 1991. Evolution of Late Tertiary Baisn in the Northern Carpathians and their foreland. Abstracts of International Conference „Male Karpat Mts. Geology of the Alpinie-Carpathian Junction”, Smolenice, 668–669.
• Pliński M., 1992. Hydrobiologia ogólna. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Poprawa T., Narkiewicz K., Swadowska E. & Bruszewska B., 2001. Analiza dojrzałości oraz jednowymiarowe modelowanie historii termicznej utworów potencjalnie macierzystych dla węglowodorów w rejonie Lipas – Tarnawa. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 174, 173–204.
• Poprawa T., Malata T. & Oszczypko N., 2002. Ewolucja tektoniczna basenów sedymentacyjnych polskiej części Karpat w świetle analizy subsydencji. Przegląd Geologiczny, 50, 1092–1108. Budowa petrograficzna lądowej materii organicznej we fliszu Karpat... 581
• Schanmugam G., 2000. 50 years of the turbidite paradigm (1950s–1990s): deep water processes and facies models – a critical perspective. Marine and Petroleum Geology, 17, 285–342.
• Schanmugam G. & Moiola R.J., 1985. Submarine fans models: problems and solutions. W: Bouma A.H., Normark W.R. & Barnes N.E. (Eds), Submarine fans and related turbidite systems, Springer-Verlag, New York, 29–34.
• Schanmugam G. & Moiola R.J., 1988. Submarine fans: characteristics, models, classifications and reservoir potential. Earth Science Review, 24, 383–428.
• Stow D.A.V., Reading H.G. & Collinson J.D., 1998. Deep seas. W: Reading H.G. (Eds), Sedimentary environments: processes, facies and stratigraphy, Blackwell Science, Oxford, 395–453.
• Syrek M., 2009a. Stopień uwęglenia rozproszonego materiału organicznego w jednostce magurskiej i strefie okiennej (Karpaty Zewnętrzne). Materiały IV Krakowskiej Konferencji Młodych Uczonych, Kraków 17–19 września 2009, 195–202.
• Syrek M., 2009b. Stopień uwęglenia materiału organicznego w utworach jednostki śląskiej w zachodnich Karpatach fliszowych w Polsce. Geologia formacji węglonośnych Polski XXXI Sympozjum, Kraków 22–23 kwietnia 2009, 89–92.
• Ślączka A., 1996. Oil and gas in the northern Carpathians. W: Wessely G. & Liebl W. (Eds), Oil and gas in Alpidic thrustbelts and basins of Central and Eastern Europe, Special Publications of the European Association of Geoscientists and Engineers, Geological Society of London, 5, 187–195.
• Świerczewska A., 2005. The interplay of the thermal and structural histories of the Magura nappe (Outer Carpathians) in Poland and Slovakia. Mineralogia Polonica, 36/2, 91–144.
• Tobolski K., 2000. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Unrug R., 1979. Przewodnik geologiczny po Zachodnich Karpatach fliszowych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Wagner M., 1980. Utwory węglonośne jednostki magurskiej okolic Jordanowa i Nowego Sącza. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 50, 99–117.
• Wagner M., 1992. Studium petrologiczne węgla karpackiego równowiekowego z utworami fliszowymi, jako Źródła generowania gazu ziemnego. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 8, 3–4, 803–817.
• Wagner M., 1996. Petrologic studies of terrestrial organic matter in Carpathians flysch sediments southern Poland. International Journal of Coal Geology, 29, 259–272.
• Walenczak Z., 1987. Geochemia organiczna. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Walker R.G., 1978. Deep-marine sandstone facies and ancient submarine fans: models for exploration for stratigraphic traps. American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 62, 6, 932–966.
• Watycha L., 1963. Flisz magurski południowej części Gorców. Przegląd Geologiczny, 8, 371–378.
• Zatoń M., Rakociński M. & Marynowski L., 2008. Framboidy pirytowe jako wskaźniki paleośrodowiska. Przegląd Geologiczny, 56, 158–164.