Malakofauna osadów jeziornych torfowiska Gajlik na Pojezierzu Sejneńskim (północno-wschodnia Polska)

• Autorzy: Alexandrowicz W. P. , Żurek S.

Warianty tytułu

EN

Malacofauna of Gajlik mire's lake deposits in the Sejny Lake District (North-Eastern Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Analizie malakologicznej poddano skorupki ślimaków i małży występujące w gytiach wapiennych i kredach jeziornych wypełniających torfowisko Gajlik na Pojezierzu Sejneńskim. W sześciu analizowanych próbkach stwierdzono występowanie 13 gatunków mięczaków wodnych. Obserwowane zmiany składu i struktury zespołu mięczaków uzupełnione wynikami analiz palinologicznych i radiometrycznych pozwoliły na rekonstrukcję ewolucji torfowiska Gajlik w okresie późnego glacjału i dolnego holocenu. Skorupki mięczaków występowały wyłącznie w osadach związanych z cieplejszym i okresami (interfaza alleröd oraz preborealna i borealna faza holocenu). Nie pojawiały się one natomiast w osadach zimnych okresów późnego glacjału.

EN

Malacological analysis was conducted on snails and bivalve shells present in calcareous gytia and lacustrine chalk of the Gajlik mire in the Sejny Lake District. Thirteen species of water molluscs were identified within six analyzed samples. Changes observed in the structure and composition of molluscs, supplemented by palynological data, and the results of radiocarbon datings allowed for the reconstruction of the mire's evolution during Late Glacial and Early Holocene period. Molluscs' shells occurred solely in sediments associated with warmer periods (interphase Alleröd and Preboreal-Boreal phases of Holocene). Additionally, they were not present in sediments associated with cold Late Glacial periods.

Słowa kluczowe

PL

malakofauna; kreda jeziorna; gytia wapienna; torf; późny glacjał; wczesny holocen; Pojezierze Sejneńskie; północno-wschodnia Polska

EN

malacofauna; calcareous gyttia; lacustrine chalk; peat; Late Glacial; Early Holocene; Sejny Lake District; north-eastern Poland

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 36, z. 4
• Strony: 491--504
• Opis fizyczny: Bibliogr. [37] poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Alexandrowicz W. P.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska; al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Żurek S.

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy, Instytut Geografii; ul. Świętokrzyska 15, 25-406 Kielce

Bibliografia

• Alexandrowicz S.W., 1983. Malacofauna of the Holocene calcareous sediments of the Cracow Upland. Acta Geologica Polonica, 33, 1–4, 117–158.
• Alexandrowicz S.W., 1987. Analiza malakologiczna w badaniach osadów czwartorzędowych, Geologia (kwartalnik AGH), 12, 1–2, 3–240.
• Alexandrowicz S.W., 1989. Zespoły mięczaków w późnoczwartorzędowych osadach jeziornych północnej Polski. Studia i Materiały Oceanologiczne, 56, 267–276.
• Alexandrowicz S.W., 1991. The malacofauna of the Holocene lacustrine sediments of Dąbki near Darłowo. Przegląd Archeologiczny, 28, 19–24.
• Alexandrowicz S.W., 1995. Malacofauna of the Vistulian loess in Cracow Region (S Poland). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sec. B, 50, 1, 1–28.
• Alexandrowicz S.W., 1999. Bithynia tentaculata (Linnaeus, 1758) as an indicator of age and deposition environment of Quaternary deposits. Folia Malacologica, 7, 2, 79–88.
• Alexandrowicz S.W., Alexandrowicz W.P., 2010. Molluscs of the Eemian Interglacial in Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 80, 69–87.
• Alexandrowicz S.W. & Tchórzewska D., 1981. Kreda jeziorna w osadach czwartorzędowych Środkowego Pomorza. Geologia (kwartalnik AGH), 7, 4, 59–71.
• Alexandrowicz W.P. 1999. Evolution of the malacological assemblages in North Poland during the Late Glacial and Early Holocene. Folia Quaternaria, 70, 39–69.
• Alexandrowicz W.P., 2004. Molluscan assemblages of Late Glacial and Holocene calcareous tufa in Southern Poland. Folia Quaternaria, 75, 3–309.
• Alexandrowicz W.P. 2007. Malakofauna późnoglacjalnych i holoceńskich węglanowych osadów jeziornych północnej Polski. Geologia (kwartalnik AGH), 33, 395–420.
• Alexandrowicz W.P., 2009. Zmiany środowiska naturalnego w jeziorze Wigry w czasie późnego glacjału i holocenu w świetle badań mięczaków. W: Rutkowski J. & Krzysztofiak L. (red.), Jezioro Wigry. Historia jeziora w świetle badań geologicznych i paleoekologicznych, Suwałki, 227–240.
• Ber A., 2000a. Plejstocen Polski północno-wschodniej w nawiązaniu do głębszego podłoża i obszarów sąsiednich. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 170, 1–80.
• Ber A., 2000b. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000, arkusz Krasnopol. PIG, Warszawa.
• Galon R., 1947. Podział Polski północnej na krainy naturalne. Czasopismo Geograficzne, 18, 1–4, 113–122.
• Jabłońska E., 2005. Flora roślin naczyniowych i mszaków torfowiska nad jeziorem Gajlik na Pojezierzu Sejneńskim. Fragmenta Floristica et Geobotanica, Polonica, 12, 1, 67–81.
• Jańczak J., 1999. Atlas jezior Polski. Vol. 3. Jeziora Pojezierza Mazurskiego Polski południowej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Keilhack K., 1888. Die Gastropodenfauna einiger Kalkhaltiger Alluvialbildungen Norddeutschlands. Jahrbuch der Koniglich Preussischen Geologischen Landesanstalt und Bergakademie zu Berlin, 8, 134–149.
• Kondracki J. & Pietkiewicz S., 1967. Czwartorzęd północno-wschodniej Polski. W: Galon R. & Dylik J. (red.), Czwartorzęd Polski, PWN, Warszawa, 206–258.
• Lencewicz S. & Kondracki J., 1959. Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa.
• Lisicki S., 1990. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000, arkusz Sejny. PIG, Warszawa.
• Lisicki S., 2003. Litotypy i litostratygrafia glin lodowcowych plejstocenu dorzecza Wisły. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 177, 1–105.
• Lozek V., 1964. Quartarmollusken der Tschechoslovakei. Rozpravy Ustredniho Ustavu Geologickeho, 31, 3–374.
• Markowski S., 1980. Struktura i własności podtorfowych osadów jeziornych rozprzestrzenionych na Pojezierzu Zachodnim jako podstawa ich rozpoznawania i klasyfikacji. Materiały Konferencji „Kreda jeziorna i gytie”, Gorzów Wielkopolski, 2, 44–55.
• Menzel H., 1911. Die Binnenmollusken als Leitfossilen der deutschen Quartarbildungen. Wochenschrift, Neue Folge, 10, 1–14.
• Nowaczyk B. & Tobolski K., 1980. W sprawie późnoglacjalnych osadów wapiennych akumulowanych w środowisku wodnym. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, 33A, 65–78.
• Piechocki A., 1979. Mięczaki (Mollusca). Ślimaki (Gastropoda). Fauna Słodkowodna Polski, 7, 7–187.
• Pietkiewicz S., 1947. Podział morfologiczny Polski północnej i środkowej. Czasopismo Geograficzne, 18, 1–4, 123–169
• Rzepecki P., 1983. Klasyfikacja i główne typy osadów jeziornych. Geologia (kwartalnik AGH), 9, 1, 73–94.
• Rutkowski J., Król K., Krzysztofiak L. & Prosowicz D., 2002. Recent sediments of the Wigry Lake (Bryzgiel Basin). Limnological Review, 2, 353–362.
• Rutkowski J., Prosowicz D., Aleksander-Kwaterczak U. & Krzysztofiak L., 2009. Osady Jeziora Wigry. W: Rutkowski J. & Krzysztofiak L. (red.), Jezioro Wigry. Historia jeziora w świetle badań geologicznych i paleoekologicznych, 83–109.
• Rzepecki P., 1983. Klasyfikacja i główne typy osadów jeziornych. Geologia (kwartalnik AGH), 9, 1, 73–94.
• Skompski S., 1996. Wzorcowe zespoły malakofauny w różnych ogniwach stratygraficznych czwartorzędu. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 151, 5–47.
• Stasiak J., 1963. Historia jeziora Kruklin w świetle osadów strefy litoralnej. Prace Geograficzne PAN, 32, 1–96.
• Wojciechowski A., 2000. Zmiany paleohydrologiczne w środkowej Wielkopolsce w ciągu ostatnich 12 000 lat w świetle badań osadów jeziornych rynny kórnicko-zaniemyskiej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
• Żurek S., Bińka K., Szańkowski M. & Kłosowski S., 2006. Overgrowing of lakes exemplified by Gajlik and Malona Mires (Sejny Lake District). Limnological Review, 6, 295–304.
• Żurek S. & Dzięczkowski A., 1971. Próba rekonstrukcji rozwoju jezior kopalnych na torfowisku „Biebrza”. Przegląd Geograficzny, 43, 3, 405–425.