Przyczyny przeklasyfikowywania zasobów przemysłowych węgla w kopalniach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW)

• Autorzy: Probierz K. , Borówka B.

Warianty tytułu

EN

Reasons for reclassification of hard coal reserves in the Upper Silesian Coal Basin (USCB)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Transformacja ustrojowo-gospodarcza, związana z wprowadzaniem gospodarki rynkowej, spowodowała w polskim górnictwie obok niewątpliwego wzrostu efektywności gospodarowania, w tym znaczącego wzrostu wydajności pracy, również negatywne i niepożądane skutki uboczne, do których należy zaliczyć przede wszystkim znaczący ubytek zasobów węgla kamiennego. W latach 1989-2006 ubyło m.in. ponad 23,655 mld Mg zasobów geologicznych, co przy wydobyciu w tym okresie łącznie 2,103 mld Mg węgla oznacza ubytek ponad 11 t zasobów na każdą tonę wydobytego węgla. Przyczyny ubytku poszczególnych rodzajów zasobów w GZW nie były jednoznacznie podawane oraz ewidencjonowane, wobec czego podjęto próbę retrospektywnej ich weryfikacji. Weryfikację przeprowadzono dla zasobów przemysłowych występujących w trzech pokładach różnych kopalń, na podstawie danych o zasobach z lat 1989-2003. Analizowano pokłady występujące w różnych warunkach geologiczno-górniczych, przy czym kopalnie różniły się także wielkością bazy zasobowej i jakością węgla. Ubytki zasobów przemysłowych w rozpatrywanych kopalniach GZW wynikały najczęściej z ich przeklasyfikowywania do zasobów pozabilansowych gr. "b" albo ze skreślania ich z ewidencji, co powodowane było zazwyczaj tymi samymi przyczynami. Najczęstszym podawanym powodem był brak lub utrudnienie udostępnienia od istniejących wyrobisk oraz skomplikowane zaburzenia tektoniczne, czyli przyczyny subiektywne. W przypadku skomplikowanych zaburzeń tektonicznych, których charakter, niestety, nie jest bliżej opisywany (np. wysokość zrzutu uskoku, gęstość zuskokowania itp.), nie ma możliwości weryfikacji podjętych decyzji. Tzw. inne niekorzystne warunki geologiczno--górnicze nie miały znaczącego udziału w przeklasyfikowaniach i skreśleniach z ewidencji. W zestawie przyczyn zwraca uwagę brak takich, które mogłyby zostać uznane za "ekonomiczne". W przeklasyfikowywanych parcelach nie stwierdzono przewagi cech niekorzystnych z uwagi na warunki geologiczno-górnicze.

EN

A transformation in government system and economy, connected with the introduction of free market economy, resulted in evident increase in management process effectiveness (including an increase in labour productivity). However, there are also some negative and unwanted side effects e.g. a remarkable decrease in hard coal resources. A decrease of over 23.655 billion t in geological reserves was noted throughout 1989-2006. In other words, for total coal production of 2.103 billion t at that period, the decrease was over 11 t of the reserves per each ton of the produced coal. The reasons for such decrease in all kinds of reserves or resources were not clearly reported or recorded in USCB. Therefore, an attempt was made to verify them retrospectively. The verification referred to industrial reserves in three coal beds of various mines basing on respective data from 1989-2003. The beds were taken for analysis from various geological or mining conditions, and the mines were different in amount or quality of coal. A decrease in the industrial reserves was usually a consequence of "classification to "b" out-of-balance of group or cancellations in the records (most often for the same reason). In a majority of cases the reasons seem to be subjective, including no or difficult access to excavations and complicated tectonic disturbances. As no details were given about complicated tectonic disturbances (e.g. the magnitude of fault displacement, density of faulting etc.), it was unfortunately impossible to verify the decisions. The so-called other unfavourable mining or geological conditions had little connection with reclassification or cancellations. It is important to note that none of the reasons could be considered as "economic". Unfavourable features, resulting from geological and mining conditions, did not predominate among the reclassified plots.

Słowa kluczowe

PL

zasoby węgla; przyczyny ubytków zasobów; warunki geologiczno-górnicze; Górnośląskie Zagłębie Węglowe; GZW

EN

hard coal resources/reserves; reasons for decrease of the resources/reserves; mining and geological conditions; Upper Silesian Coal Basin; USCB

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2008
• Tom: nr 429
• Strony: 153--156
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., tab.

Twórcy

autor

Probierz K.

• Wydział Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej, ul. Akademicka 2, 44-100 Gliwice

autor

Borówka B.

• Wydział Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej, ul. Akademicka 2, 44-100 Gliwice

Bibliografia

• BILANS zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce, 1988-2006. Państw. Inst. Geol. Warszawa, 2006.
• BORÓWKA B., 2006 - Weryfikacja ilościowa i jakościowa zasobów węgla kamiennego w wytypowanych kopalniach GZW. Arch. Wydz. Górnictwa i Geologii PŚl. Gliwice.
• JURECZKA J., GALOS K., KRIEGER W., SZLUGAJ J., 2007 - Ranking złóż węgla kamiennego kopalń zlikwidowanych w procesie restrukturyzacji górnictwa po 1989 r., w aspekcie możliwości ich ponownego zagospodarowania. Mat. XVII Konf. „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi". Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków.
• JURECZKA J., KRIEGER W., KWARCIŃSKI J., GALOS K., SZLUGAJ J., 2006 - Wstępna ocena możliwości ponownego zagospodarowania zasobów węgla kamiennego kopalń zlikwidowanych w procesie restrukturyzacji górnictwa w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Mat. XVI Konf. „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi". Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków.
• LISOWSKI A., 2006 - Górnictwo węgla kamiennego w Polsce. Ku następnej generacji kopalń i sektora (1996-2005). Wyd. Głównego Instytutu Górnictwa, Katowice.
• NIEĆ M., 1994 - Dokumentacja geologiczna i projekt zagospodarowania złoża jako podstawy racjonalnego wykorzystania złóż w warunkach rynkowych w Polsce. Mat. IV Konf. „Wykorzystanie zasobów złóż kopalin użytecznych" pt. „Techniczne, ekonomiczne i prawne aspekty gospodarki zasobami złóż. Sympozja i Konferencje, 12: 17-34.
• NIEĆ M., 1996 - Analiza bilansu zasobów węgla kamiennego w nawiązaniu do programu restrukturyzacji górnictwa węglowego. Gosp. Surowe. Miner., 13, 1: 5-28.
• NIEĆ M., 2003 - Weryfikacja zasobów kopalin. Prz. Geol. 51, 10: 862-869.
• NIEĆ M., 2007 - Zasoby węgla kamiennego i ich dokumentowanie. Fakty, mity, niedorzeczności. Pr. Nauk. GIG, Górn. i Środow., 3: 347-360. Katowice.
• PROBIERZ K., 2006 - Wydobycie kopalin energetycznych i wystarczalność ich zasobów w Polsce na tle trendów światowych. Polskie Forum Akademicko-Gospodarcze „Bezpieczeństwo energetyczne kraju": 14-27. Warszawa.
• PROBIERZ K., BORÓWKA B.. 2006 - Ubytek zasobów węgla kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w latach 1989-2003, niepożądany skutek reform. Pol Energ., 9, Zesz. Specj: 171-191.
• PROBIERZ K., BORÓWKA B., 2007 - Prognozy stanu zasobów węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym do roku 2020, na podstawie analizy trendu liniowego. Pr. Nauk. GIG, Górn. i Środow., 3: 347-360.
• PROBIERZK., GABZDYL W., BORÓWKA B. 2005 - Zasoby węgla kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w latach 1989-2003. Zesz. Nauk. PŚl, Górn., 269: 13-32.
• PROJEKT Foresight, 2006 - Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobywczego węgla kamiennego. Temat: Analiza zmian struktury zasobów węgla kamiennego w GZW w latach 1989-2005. Wykonawcy: konsorcjum Akademia Górniczo-Hutnicza Kraków, Centrum Elektryfikacji i Automatyzacji Górnictwa EMAG, Katowice, Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG Gliwice, Główny Instytut Górnictwa Katowice, IGSMiE PAN Kraków, Politechnika Śląska Gliwice.