Refleksyjność materii witrynitopodobnej jako wskaźnik dojrzałości termicznej Cechsztyńskiego łupku miedzionośnego

• Autorzy: Nowak G. J. , Speczik S. , Oszczepalski S.

Warianty tytułu

EN

Reflectance of vitrinite-like matter as a thermal maturity index for the Zechstein Kupferschiefer

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cechsztyński łupek miedzionośny jest znacząco wzbogacony w materię organiczną. Najliczniej występują tu macerały grupy liptynitu, wśród których dominującą rolę odgrywa bituminit. W łupku wtórnie utlenionym (ze strefy przejściowej i utlenionej) został on zastąpiony przez materię witrynitopodobną (wtp). Witrynit i inertynit należą do mniej licznych komponentów organicznych tego horyzontu. Absencja bądź sporadyczne występowanie witrynitu w termicznie przeobrażonym łupku miedzionośnym spowodowały potrzebę zastosowania refleksyjności materii witrynitodobnej, jako parametru dojrzałości termicznej i dokonania porównań z powszechnie do tego celu używanym Ro witrynitu. Materia witrynitopodobna zachowuje się podobnie jak witrynit podczas uwęglania. Jej refleksyjnośc jest nieco niższa (0,21-0,13% ) od Ro witrynitu. Stwierdzono, że różnice pomiędzy Ro witrynitu i refleksyjnością wtp maleją w stronę coraz bardziej utlenionym, spągowym partiom łupku miedzionośnego. Pozwala to, uwzględniając pewne ograniczenia, na użycie Ro materii witrynitopodobnej jako parametru dojrzałości termicznej.

EN

The Zechstein Kupferschiefer is significantly enriched in organic matter. Liptinite macerals are the most abundant organic components, in which bituminite prevails. However, vitrinite-like matter is noteworthy in both transitional and oxidized facies, replacing bituminite there. Vitrinite and inertinite are rather minor organic constituents of this horizon. Because of the scarce occurrence of vitrinite in the thermally altered Kupferschiefer, the reflectance was measured on the vitrinite-like matter. The relationships between the reflectance parameters of different macerals with inereasing coalification were studied. Vitrinite-like matter evolves in a similar way to vitrinite during coalification. Its reflectance is lower (0.21-0.13%) than vitrinite Ro. Taking certain limitations into account, reflectance of vitrinite-like matter may be applied as a maturity parameter.

Słowa kluczowe

PL

łupek miedzionośny; dojrzałość termiczna; refleksyjność; macerały; witrynit; materia witrynitopodobna; cechsztyn

EN

Kupferschiefer; thermal maturity; reflectance; macerals; vitrinite; vitrinite-like matter; Zechstein

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2008
• Tom: nr 429
• Strony: 125--129
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Nowak G. J.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Dolnośląski, al. Jaworowa 19, 53-122 Wrocław

autor

Speczik S.

• Uniwersytet Warszawski

autor

Oszczepalski S.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• BURCHARDT B.,LEWAN M.D., 1990-Reflectance of vittrinite-like macerals as a thermal maturity index for Cambrian-Or-dovician Alum Shale, Southern Scandinavia. Am. Ass. Petrol. Geol. Bull., 74: 394-406.
• GLIKSON M., 2001 - The application of electron microscopy and microanalysis in conjunction with organic petrology to further the understanding of organic-mineral association; examples from Mount Isa and McArthur Basins, Australia. Int. J. Coal Geol, 47: 139-159.
• GLIKSON M., TAYLOR D., MORRIS D., 1992 - Lower Palaeozoic and Precambrian petroleum source and the coalification path of alginite. Org. Geochem., 18: 881-897.
• JACOB H., 1989 - Classification, structure, genesis and practical importance of natural solid bitumen („migrabitumen"). Int. J. Coal Geol., 11:61-79.
• JACOB H., HILTMANN W., 1985 - Disperse, feste Erdölbitumina als Migrations- und Maturitätsindikatoren im Rahmen der Erdöl-/Erdgas-Prospektion. Eine Modellstudie in Nordwestdeutschland. DT Wiss. Ges. Erdöl, Erdgas u. Kohle, Forsch., 267: 1-54.
• KISCH H. J., 1980 - Incipient metamorphism of Cambro-Silurian clastic rocks from the Jaamtland Supergroup, Central Scandinavian Caledonides, western Sweden: illite crystllinity and „vitrinite" reflectance. J. Geol. Soc. London, 137: 271-288.
• KOCH J., 1997 - Organic petrographic investigations of the Kupferschiefer in nothern Germany. Int. J. Coal Geol., 33: 301-316.
• NOWAK G.J., 2000 - Wstępne dane nt. składu materii organicznej cechsztyńskiego łupka miedzionośnego z obszaru monokliny przedsudeckiej. W: Górnictwo zrównoważonego rozwoju. I Konf, Rozpoznanie złóż. Zesz. Nauk. PŚl. nr 1480, seria Górnictwo, 246; 373-381.
• NOWAK G.J., 2003 - Petrologia materii organicznej rozproszonej w późnopaleozoicznych skałach osadowych południowo-zachodniej Polski. Cuprum, 4, 29.
• NOWAK G.J., 2007 - Comparative studies of organic matter petrography of the Late Palaeozoic black shales from the SW area of Poland. Int. J. .Coal Geol., 71: 568-585.
• NOWAK G.J., SPECZIK S., OSZCZEPALSKI S., 2001 -Petrographic composition of organic matter in the Kupferschiefer horizon of Poland. W: Mineral deposits at the beginning of the 21st century (red. A. Piestrzyński i in.): 67-70. A.A. Balkema. Tokyo.
• NOWAK G.J., SPECZIK S., OSZCZEPALSKI S., GROTEK I., 2004 - Petrological recognition of secondary altered organic matter in the Zechstein Kupferschiefer from Poland. Abstract Book. 56th Annual Meeting of the International Committee for Coal and Organic Petrology. Symposium on Environmental management implications of organic facies studies: 30-31. Geological Institute of Hungary. Budapest.
• OSZCZEPALSKI S., NOWAK G.J., BECHTEL A., ZAK K., 2001 - Oxidation of the Kupferschiefer in the Lubin-Sieroszowice deposit, SW Poland: evidence from petrographic and geochemical studies. W: Mineral deposits at the beginning of the 21st century (red. A. Piestrzyński i in.): 239-242. A.A. Balkema. Tokyo.
• OSZCZEPALSKI S., NOWAK G.J., BECHTEL A., ZAK K., 2002 Evidence for oxidation of the Kupferschiefer in the Lubin-Sieroszowice deposit, Poland: implication for Cu-Ag and Au-Pt-Pd mineralization. Geol. Quart., 46, 1: 1-23.
• SPECZIK. S., 1994 - Kupferschiefer mineralization in the light of organic geochemistry and coal petrology studies. Kwart. Geol., 38, 4: 639-650.
• SPECZIK S., OSZCZEPALSKI S., KARWASIECKA M, NOWAK G.J., 2007a - Kupferschiefer - a hunt for new reserves. W: Digging deeper ( red. J.A. Colin i in.). Proceeding of the Ninth Biennial SGA Meeting: 237-240. Dublin.
• SPECZIK S., OSZCZEPALSKI S., NOWAK G.J., GROTEK I., NICZYPORUK K., 2003 - Organic matter alteration trends in the Polish Kupferschiefer: ore genetic implications. W: Mineral exploration and sustainable development (red. Eliopoulos i in.): 853-856. Millpress, Rotterdam.
• SPECZIK S., OSZCZEPALSKI S., NOWAK G.J., GROTEK I., STRENGEL-MARTINEZ M., 2005 - Alteration of organic matter as a new exploration guide for Kupferschiefer-type Cu-Ag and Au-Pt-Pd deposits. W: Mineral deposit research: meeting the global challenge(red. Jingwen Mao & Frank P. Bierlein): 1065-1068. Springer.
• SPECZIK S., OSZCZEPALSKI S., NOWAK G.J., KARWASIECKA M., 2007b - Cechsztyński łupek miedzionośny - poszukiwania nowych rezerw. Biul. Państw. Inst. Geol., 423: 173-188.
• SPECZIK S., PÜTTMANN W., 1987 - Origin of Kupferschiefer mineralization as suggested by coal petrology and organic geochemical studies. Acta Geol. Pol., 37: 167-187.
• SUN Y., PÜTTMANN W., SPECZIK S., 1995 - Differences in the depositional environment of basal Zechstein in southwest Poland: implication for base metal mineralization. Org. Geochem., 23: 819-835.
• SWADOWSKA E., SIKORSKA M., 1998 - Historia pogrzebania skał kambru na podstawie refleksyjności macerałów witrynito-podobnych w polskiej części platformy wschodnioeuropejskiej. Prz. Geol., 46, 8/1: 699-705.
• WILSON N.S.F., 2000 - Organic petrology, chemical composition, and reflectance of pyrobitumen from the El Soldado Cu deposit, Chile. Int. J. Coal Geol., 43: 53-82.
• WOLF M., DAVID P., ECKHADT C.B., HAGEMANN H.W., PÜTTMANN W., 1989 - Facies and rank of Permian Kupferschiefer from the lower Rhine Basin and NW Germany. Int. J. Coal Geol.,U: 119-136.
• XIANMING X., WILKINS R.W.T., DEHAN L., ZUFA L., JIAMU F., 2000 - Investigation of thermal maturity of lower Palaeozoic hydrocarbon source rocks by means of vitrinite-like maceral reflectance - a Tarim Basin case study. Org. Geochem., 31, 10: 1041-1052.