Łużycko-lubuski masyw złóż węgla brunatnego i jego znaczenie gospodarcze

• Autorzy: Kasiński J. R. , Saternus A. , Urbański P.

Warianty tytułu

EN

Lusatia-lebus lignite massif and its economic importance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na obszarze Dolnych Łużyc i Ziemi Lubuskiej, w granicach Polski, Saksonii i Brandenburgii, na znacznej powierzchni rozciąga się obszar występowania węglonośnych utworów mioceńskiej asocjacji brunatnowęglowej. W granicach Polski najważniejszym rejonem tego obszaru jest masyw złóż gubińskich, w skład którego wchodzą złoża Gubin, Gubin-Zasieki-Brody i Lubsko. Zasoby bilansowe złóż gubińskich wynoszą łącznie ponad 3 mld Mg. Węgiel ze złóż gubińskich jest w całości węglem energetycznym bardzo dobrej i dobrej jakości, a znaczna część jego zasobów spełnia także kryteria dla węgla brykietowego i wytlewnego. Złoża kompleksu gubińskiego są złożami wielopokładowymi, przy czym znaczenie gospodarcze mają jedynie II pokład łużycki i IV pokład dąbrowski. Pokłady węgla zapadają łagodnie ku wschodowi, a głębokość stropu bilansowych pokładów węgla zmienia się od około 80 m w zachodniej części złoża Gubin do ponad 95 m w złożu Gubin-Zasieki-Brody. W tym samym kierunku rośnie też miąższość obu pokładów węgla, dlatego też najkorzystniejsze warunki geologiczno-górnicze panują w centralnej części kompleksu. W tym samym obszarze jest zarazem przewidywany najniższy poziom konfliktu potencjalnej eksploatacji ze środowiskiem i dlatego ta część kompleksu wydaje się najbardziej wartościowa z punktu widzenia ewentualnego podjęcia działalności eksploatacyjnej. Generalnie kompleks złóż gubińskich jest uznawany za najbardziej wartościowy w Polsce i z tego powodu powinien być objęty rzeczywistą ochroną złóż oraz - ze względów ekonomicznych - chroniony przed rozwojem innego rodzaju działalności inwestycyjnej.

EN

A large area covered with the Miocene lignite-bearing association is located in the Lower Lusatia and Lebus area in the territory of Poland, Saxony and Brandenburg. In Poland, the Gubin lignite complex is most important in this region, consisting of three large deposits: Gubin, Gubin-Zasieki-Brody and Lubsko. Economic resources/reserves of these deposits are extremely high. More than 3 billion Mg of lignite have been calculated there. The whole coal volume may be used as a fuel for heat power plants and its substantial part fulfils also coal criteria for briquetting and low-temperature distillation. The deposits consist of a few lignite seams, but only two of them: the 2nd Lusatia Seam and the 4th Dąbrowa Seam display real economic significance. The coal seams slightly incline eastward and the depth to the coal top surface increases from ca. 80 m in the western part of the Gubin Deposits to more than 95 m in the Gubin-Zasieki-Brody Deposit. However, thickness of the coal seam increases in the same direction, and, therefore, the best geological/mining conditions are in the central part of the lignite complex. The lowermost conflict level between the environment and mining activity has been forecasted in the same area and, therefore this part of the complex looks the most valuable from the potential exploitation viewpoint. Summarizing, the Gubin lignite complex is concerned as the most valuable one in Poland and it should be placed under special deposit protection, preventing from any development of other ways of investment activity.

Słowa kluczowe

PL

węgiel brunatny; złoże Gubin; złoża łużycko-lubuskie; miocen

EN

lignite; Gubin deposit; Lusatia-Lebus deposits; Miocene

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2008
• Tom: nr 429
• Strony: 59--68
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., rys., mapa, tab.

Twórcy

autor

Kasiński J. R.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Saternus A.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Urbański P.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• ARNIM H. graf von, BOELCKE W. A., 1978 - Muskauer Standeherrschaft zwischen Spree und Neisse.Ullstein, Frankfurt.
• AHRENS H., LOTSCH D., 1963 - Marines Miozan in Sudostbrandenburg. Zeitschr. angew. Geol. 9: 3: 135-137.
• CIUK E., 1974 - Schematy litostratygraficzne paleogenu Polski poza Karpatami i zapadliskiem przedkarpackim. Biul. Państw. Inst. Geol, 281: 7-48.
• CIUK E., PIWOCKI M„ 1990 - Map of brown coal deposits and prospect areas in Poland, scale 1:500 000. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• CIUK E., PORZYCKI J., WERNER Z., 1960 - Dokumentacja geologiczna złoża węgla brunatnego w okolicy Gubina, kategoria C2. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• DYJOR S., 1968 - Poziomy morskie w obrębie serii iłów poznańskich. Kwart. Geol., 12, 4: 941-957.
• DYLĄG J.K., 1993 - Dokumentacja geologiczna złoża węgla brunatnego Gubin-Zasieki-Brody w kategorii D1. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• GACEK K., 1965 - Orzeczenie z prac geologiczno-rozpoznawczych za węglem brunatnym w rejonie Marianka. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• GIENTKA M., MALON A., TYMIŃSKI M. (red.), 2007 - Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce według stanu na 31.12.2006. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• GRZYBOWSKA-HAC H., 1961 - Dokumentacja geologiczna zoża węgla brunatnego Gubin, kategoria C1. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• ILLNER F., jun. (red.), 1936 - Der schlesische Braunkohlenbergbau. W: Schlesien Bodenschatze und Industrie: 217-273. Amt fur Technik NSDAP, Verlag fur Wirtschaftspropagande Rythe, Breslau.
• JAROS J., 1985 - Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Śląski Inst. Nauk., Katowice.
• JĘDRZEJCZAK B., ENGEL W., PATRZYK J., CINCIO Z., GŁADYSZ R., KASZA H., 1969 - Kompleksowa dokumentacja geologiczna złoża węgla brunatnego Gubin w kategorii C2, C1 i B. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• KASIŃSKI J.R., 2005 - Zapis sedymentacyjny wpływów morskich w mioceńskiej asocjacji brunatnowęglowej w rejonie łuku Mużakowa. W: 28. Symp. Geologia formacji węglonośnych Polski (red. I. Lipiarski): 39-46. AGH. Kraków.
• KASIŃSKI J.R., 2006 - Złoża węgla brunatnego na obszarze łuku Mużakowa - budowa geologiczna, dawne górnictwo, stan obecny, przyszłość. W: 29. Symp. Geologia formacji węglonośnych Polski (red. I. Lipiarski): 43-56. AGH. Kraków.
• KASIŃSKI J.R., MAZUREK S.,PIWOCKI M.,2006- Waloryzacja i ranking złóż węgla brunatnego w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 187: 1-79.
• KASIŃSKI J.R., PIWOCKI M., 2003 - Dawne górnictwo węgla brunatnego na obszarze polskiej części łuku Mużakowa. W: Konf. Polsko-Niemiecka „Geopark Łuk Mużakowa - trangraniczny obszar ochrony georóżnorodności" (red. J. Kożma, M. Gawlikowska): 13-18. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• MAGALOWSKI G., 1988 - Ein Beitrag zum marinen Miozan der Niederlausitz. Zeitschr. angew. Geol., 34: 206.
• MARCINIAK B., PUDŁO A., 1986 - Sprawozdanie z prac geologiczno-poszukiwawczych za węglem brunatnym na obszarze województwa zielonogórskiego; rejony: Sulechów-Świebodzin, Stary Kisielin-Trzebiechów, Otyń-Siedlisko, Lubsko. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• NEY R. (red.), 1983 - Określenie kolejności udostępnienia i kompleksowego wykorzystania złóż węgla brunatnego w Polsce. Arch. Komit. Gosp. Sur. Miner. PAN, Kraków.
• NOWEL W., 1989. Geologische Ubersicht: Niederlausitzer Braunkohlenrevier. „Laubag" - Lausitzer Braunkohle AG, Senftenberg.
• OSIJUK D., 1979 - Cechy sedymentacji mioceńskich osadów węglonośnych na podstawie wybranych przykładów z obszarów zachodniej i środkowej Polski. Biul. Państw. Inst. Geol, 320: 56-131.
• PIWOCKI M., 1995 - Tertiary lignites of the Żary Pericline. Pr. Państw. Inst. Geol., 150: 77-95.
• PIWOCKI M., BADURA J., PRZYBYLSKI B., 2004a - Niż Polski i jego południowe obrzeżenie. Neogen W: Budowa geologiczna Polski. Stratygrafia. Kenozoik - Paleogen i neogen (red. T.M. Peryt, M. Piwocki): 71-133. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• PIWOCKI M., KASIŃSKI J.R., 1994 - Mapa waloryzacji ekonomiczno-środowiskowej złóż węgla brunatnego w Polsce, skala 1:750 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• PIWOCKI M„ KASIŃSKI J.R., SATERNUS A., DYLĄG J.K., GIENTKA M., WALENTEK I., 2004b - Aktualizacja bazy zasobów złóż węgla brunatnego w Polsce. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• PIWOCKI M., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M., 1995 - Litostratygrafia i poziomy sporowo-pyłkowe neogenu na Niżu Polskim. Prz. Geol, 43, 11: 916-927.
• PIWOCKI M., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M., 1997-Neogene of the Polish Lowlands - lithostratigraphy and pollen-spore zones. Kwart. Geol., 41, 1: 21-40.
• RÓŻYCKI Z., 1988 - Sprawozdanie z prac geologicznych za węglem brunatnym w rejonie na NE od Mostów. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• RÓŻYCKI Z., 1992 - Sprawozdanie z prac geologicznych w kategorii C1 na złożu węgla brunatnego Gubin. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• STANDKE G., 1996 - Stratygrafia i facje dolnołużyckiej serii trzeciorzędowej.Prz. Geol., 44, 12: 1223-1228.
• STANDKE G., RASCHER J., STRAUSS C, 1993 - Relative sea-level fluctuations and brown-coal formation around the Early/Middle Miocene boundary in the Lusatian Brown-Coal District. Geol Rundsch, 82, 2: 295-305.
• SUHR P., 1989 - Beitrage zur Ichnologie des Niederlausitzer Miozans. Freib. Forschungshf. C, 436: 93-101.
• SUHR P., SCHNEIDER W., LANGE J.-M., 1992 - Facies relationships and depositional environments of the Lausitzer (Lusatic) Tertiary. 13th Intern. Ass. Sediment. Reg. Meeting on Sedimentology - excursion guide-book: 229-260. Jena Univ. Jena.
• WOŹNY E., 1964 - Macrofaune du Paleogene de Pologne, non compris les Carpathes. Mem. BRGM, 28, 2: 555-563.
• ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M., WAŻYŃSKA H., 1981 –A palynological subdivision of the Neogene in Western Poland. Bull. Acad. Pol, Sc. Terre, 2, 1: 29-43.
• ŻABA J., 1977 - Historia eksploatacji węgla brunatnego na terenie środkowego Nadodrza. Pr. Nauk. UŚl, Geologia, 169, 1: 108-142.