Multidyscyplinarne badania osadów eemskich i wczesnovistuliańskich z profilu Rzecino (Wysoczyzna Łobeska, Pojezierze Zachodniopomorskie)

• Autorzy: Winter H. , Dobracka E. , Ciszek D.

Warianty tytułu

EN

Multiproxy studies of eemian and early vistulian sediments at Rzecino site (Łobez Upland, Western Pomerania Lakeland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Seria osadów jeziorno-rzecznych z profilu Rzecino (Wysoczyzna Łobeska, Pojezierze Zachodniopomorskie) została zbadana metodą analizy pyłkowej oraz analizy podatności magnetycznej i uziarnienia. Sukcesja pyłkowa wskazuje, że badane osady należą do interglacjału eemskiego i wczesnej części zlodowacenia wisły. Sekwencja eemska ma przebieg podobny do innych sukcesji tego wieku znanych z obszaru Polski. Inaczej jest wyrażona granica interglacjał eemski/zlodowacenie wisły, charakteryzująca się wysokim udziałem pyłku Calluna vulgaris i Ericaceae. Zmiany roślinności zapisane w diagramie pyłkowym związane ze zmianami klimatycznymi zostały potwierdzone przez zmiany podatności magnetycznej.

EN

A series of lacustrine-fluvial sediments from the Rzecino section (Łobez Upland, Western Pomerania Lakeland) were investigated by pollen studies and magnetic susceptibility and granulometric analyses. The pollen succession indicates Eemian and early Vistulian age of the sediments. The Eemian sequence shows a similar vegetational pattern characteristic of other sections from Poland. The Eem/Vistulian transition differs from a classic boundary between the Eemian Interglacial and the Vistulian Glaciation in Poland. The expansion of Calluna vulgaris associated with Ericaceae signals the beginning of the Vistulian Glaciation. The vegetation changes recorded in the pollen diagram, reflecting climatic fluctuations, have been confirmed by magnetic susceptibility variations.

Słowa kluczowe

PL

analiza pyłkowa; analiza podatności magnetycznej; interglacjał eemski; granica interglacjał eemski/zlodowacenie wisły; Pojezierze Zachodniopomorskie

EN

pollen analysis; magnetic susceptibility; Eemian Interglacial; Eemian Interglacial/Vistulian Glaciation boundary; Western Pomerania Lakeland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2008
• Tom: nr 428
• Strony: 93--109
• Opis fizyczny: Bibliogr. 73 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Winter H.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Dobracka E.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Pomorski, ul.Wieniwskiego 20, 71-130 Szczecin

autor

Ciszek D.

• Uniwersytet Wrocławski, ul. Przybyszewskiego 63, 50-147 Wrocław

Bibliografia

• AABY B., TAUBER H. 1995 — Eemian climate and pollen. Nature, 376: 27-28.
• ANKLIN M, BARNOLA J.M., BEER J., BLUNIER J., CHAPPELLAZ J., CLUSEN H.B., DAHL-JENSEN D., DANSGAARD W., de ANGELIS M, DELMAS R.J., DUVAL P., FRATTA M., FUCHS A., FUHRER K., GRUDENSTRUP N., HAMMER C, IVERSEN P., JOHANSEN S., JOUZEL J., KIPFSTUHL J., LEGRAND M., LORIUS C, MAGGI V., MILLER H., MOORE J.C, OESCHGER H., OROMBELLI G., PEEL D.A., RAIBECK G., RAYNAUD D., SCHOETT-HVDBERG C, SCWANDER J., SHOJI H., SOUCHEZ R., STAUFFER B., STEFFESEN J.P., STIEVENARD M., SVEINBJOERNSDOTTIR A.E., THORSTEINSSON T., WOLFF E.W, 1993 — Climate instability during the last interglacial period recorded in the GRIP ice core. Nature, 364: 203-207.
• AALBERSBERG G., LITT T., 1998 — Multiproxy climate reconstructions for the Eemian and Early Weichselian. J. Quatern. Sc, 13:367-390.
• BEHRE K.E., 1989 — Biostratygraphy of the last glacial period in Europe. Quatern. Sc. Rev., 8: 25-44.
• BEHRE K.E., LADE U., 1986 — Eine Folge von Eem und 4 Weichsel-Interstadial in Oerel/Niedersachsen und ihr Vegetationsablauf. Eiszeitalter und Gegenwart: 11-36.
• BIŃKA K., NITYCHORUK J., 2003 — The Late Saalian, Eemian and Early Vistulian pollen sequence at Dziewule, eastern Poland. Geol. Quart., 47, 2: 155-168.
• BORÓWKO-DŁUŻAKOWA Z., 1974 — Flora eemska z Klewinowa na Nizinie Podlaskiej. Biul. Inst. Geol., 269: 11-22.
• BORÓWKO-DŁUŻAKOWA Z., HALICKI B., 1957 — Interglacjały Suwalszczyzny i terenów sąsiednich. Acta Geol. Pol., 7: 361-401.
• CHEDDADI R., MAMAKOWA K., GUIOT J., de BEAULIEU J.L., REILLE M., ANDRIEU V, GRANOSZEWSKI W., PEYRON O., 1998 — Was the climate of the Eemian stable ? A quantitative climate reconstruction from seven European pollen records. Pa-laeogeogr. Palaeoclimatol. Palaeoecol, 143: 73-85.
• CISZEK D., 2002 — Analiza podatności magnetycznej osadów z profilu Rzecino. Arch. Państw. Inst. Geol. Oddz. Pomorski, Szczecin.
• CISZEK D., 2004 — Krótkotrwałe zmiany klimatyczne w czasie interglacjału eemskiego na podstawie badań podatności magnetycznej osadów jeziornych. [Pr. doktor.]. Arch. UW, Warszawa..
• DOBRACKA E., 2001 — Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Dobrowo, wraz z Objaśnieniami. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• DOBRACKA E., 2002 — Stanowisko osadów interglacjału eemskiego w profilu otworu Rzecino (Wysoczyzna Łobeska, województwo zachodniopomorskie). Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 58: 184.
• DOBRACKA E., LEWANDOWSKI J., 2002 — Strefa marginalna fazy pomorskiej lobu Parsęty (Pomorze Środkowe). W: Plejstocen Pomorza Środkowego i strefa marginalna lobu Parsęty. IX Konferencja „Stratygrafia plejstocenu Polski". Borne Sulinowo, 3-7 września 2002 r.: 109-120.
• DOBRACKA E., PIOTROWSKI A., 2002 — Budowa geologiczna i rzeźba powierzchni podczwartorzędowej. W: Plejstocen Pomorza Środkowego i strefa marginalna lobu Parsęty. IX Konferencja „Stratygrafia plejstocenu Polski". Borne Sulinowo, 3-7 września 2002 r.: 85-91.
• DOBRACKA E., WINTER H., 2001 — Stanowisko osadów interglacjału eemskiego w profilu otworu Rzecino (Wysoczyzna Łobeska). W: Serie rzeczne i lodowcowe południowej Opolszczyzny. VIII konferencja „Stratygrafia plejstocenu Polski". Jar-nołtówek, 3-7 września 2001 r.: 85.
• DOBRACKI R., LEWANDOWSKI J., 2002 — Plejstocen Pojezierza Drawskiego i Szczecineckiego. W: Plejstocen Pomorza Środkowego i strefa marginalna lobu Parsęty. IX Konferencja „Stratygrafia plejstocenu Polski". Borne Sulinowo, 3-7 września 2002 r.: 93-107.
• FIELD M.H., HUNTLEY B., MULLER H., 1994 — Eemian climate fluctuations observed in a European pollen record. Nature, 371: 779-783.
• FOLK R.L., WARD W.C., 1957 — Brazos River bar: a study in the significance of grain size parameters. J. Sedim. Petrol., 27: 3-26.
• GRANOSZEWSKI W., 2003 — Late Pleistocene vegetation history and climatic changes at Horoszki Duże Eastern Poland: a palaeobotanical study. Acta Palaeobot., 96.
• HEAD M.J., SEIDENKRANTZ M.-S., JANCZYK-KOPIKOWA Z., MARKS L., GIBBARD P.L., 2004 — Last Interglacial (Eemian) hydrographic conditions in the southern Baltic Sea, NE Europe, based on dinoflagellate cysts.
• IVERSEN J., 1944 — Viscum, Hedera and Ilex as climate indicators. A contribution to the study of the Post-Glacial temperature climate. Geol. Foren. Forhlandl., 666, 3: 464-483.
• JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1976 — Analiza pyłkowa osadów w Nowinach. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1991 a — Problemy palinostratygrafii glacjalnego plejstocenu Polski z uwzględnieniem wyników analizy pyłkowej osadów interglacjalnych z Besiekierza (środkowa Polska). Ann. Univ. MCS, Sec. B, 46, Supl. 1: 1-26.
• JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1991b — Analiza pyłkowa osadów z otworu wiertniczego Pagórki. Prz. Geol., 5/6: 269-271.
• JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1996 — Opracowanie osadów interglacjału eemskiego i wczesnego Vistulianu metodą analizy pyłkowej z profilu Obrzynowo, ark. Susz 1:50 000. Arch. Przeds. Geol. „Polgeol", Warszawa.
• JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1997 — Palinostratygrafia oraz zmiany roślinności i klimatu w profilu Licze, ark. Prabuty Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• JESSEN K., MILTHERS V., 1928 — Stratigraphical and paleonthological studies of interglacial fresh-water deposits in Jutland and Northwest Germany. Danm. Geol. Geogr., 85: 1-79.
• JOHANSEN S.J., CLAUSEN H.B., DANSGAARD W., GUNDENSTRUP N.S., HAMMER C.U., ANDERSEN U., ANDERSEN K.K., HVIDBERG C.S., DAHL-JENSEN D., STEFFENSEN J.P., SHOJI H., SVEINBJOERNSDOTTIR A.E., WHITE J., JOUZELJ., FISHER D., 1997 — The δ18O record along the Greenland Ice Core Project deep ice core and the problem of possible Eemian climatic instability. J. Geophys. Res., 112, C12: 26397-26410.
• KARCZEWSKI A., 1989 — Morfogeneza strefy marginalnej fazy pomorskiej na obszarze lobu Parsęty w Vistulianie (Pomorze Środkowe). Ser. Geografia, 44, Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
• KASZUBOWSKI L., 2002 — Przekrój sejsmiczny RZECINO P.T.P.N.oZ.-Oddział Zachodniopomorski. Arch. Państw. Inst. Geol. Oddz. Pomorski, Szczecin.
• KEIGVIN L, CURRY W.B., LEHMAN S.J., JOHANSEN S., 1994 — The role of the deep ocean in North Atlantic climate change between 70 and 130 kyr ago. Nature, 371: 323-329.
• KLOTZ S., GUIOT J., MOSBRUGGER V., 2003 — Continental European Eemian and early Wurmian climate evolution: comparing signals using different quantitative reconstruction approaches based on pollen. Global and Planetary Change, 36: 277-294.
• KŁYSZ P., 1990 — Mechanizm kształtowania się strefy marginalnej fazy pomorskiej na obszarze Pojezierza Drawskiego. Ser. Geografia, 47, Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
• KONDRACKIJ., 2000 — Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk PWN, Warszawa.
• KOPCZYŃSKA-ŻANDARSKA K., 1970 — Ukształtowanie i geneza powierzchni podłoża osadów czwartorzędu północno-zachodniego Pomorza. Acta Geol. Pol., 20, 3: 539-556.
• KRUPIŃSKI K.M., 1978 — Historia, dynamika rozwoju i zaniku zbiornika interglacjalnego w Żyrardowie. Biul. Inst. Geol., 300, 4: 153-178.
• KUPRYJANOWICZ M., CISZEK D., MIROSŁAW-GRABOWSKA J., MARCINIAK B., NISKA M., 2004 — Multi-proxy study of Eemian deposits from Solniki (north-eastern Poland) -preliminary results. W: Reconstruction of Quaternary palaeoclimate and palaeoenvironments and their abrupt changes. 29 September-2 October 2004. Abstract and field trip guide-book: 55-57.
• KUSZELL T., 1997 — Palinostratygrafia osadów interglacjału eemskiego i wczesnego vistulianu w południowej Wielkopolsce i na Dolnym Śląsku. Acta. Pr. Geol.-Min., 60: 1-69.
• KUSZELL T., MALKIEWICZ M., 2005 — Nowe wyniki badań palinologicznych osadów jeziornych i bagiennych profilu z Piły. W: II Polska Konferencja Paleobotaniki Czwartorzędu. Streszczenia i przewodnik wycieczek terenowych: 20-21.
• LITT T., 1990 — Pollenanalytische Untersunchugen zur vegetations-und Klimaentwicklung wahrend des Jungpleistozans in den Becken von Gróben und Grabschfltz. Altenburger.
• LITT T., JUNGE F.W., BOETTGER T., 1996 — Climate during the Eemian in north-central Europe - a critical review of the palaeobotanica and stable isotope data from central Germany. Vegetation History and Archeobotany, 5: 247-256.
• MAKOWSKA A., 1979 — Interglacjał eemski w Dolinie Dolnej Wisły. Stud. Geol. Pol., 63: 1-90.
• MAKOWSKA A., 1980 — Late Eemian with preglacial and glacial part of Vistulian Glaciation in the Lower Vistula Region. Quatern. Stud., 2: 609-628.
• MAKOWSKA A., 1991 — Profil geologiczny otworu Pagórki koło Elbląga oraz znaczenie wyników badań pyłkowych jego osadów dla stratygrafii młodszego plejstocenu w Polsce. Prz. Geol., 39, 5/6: 262-269.
• MAKOWSKA A., 1992 — Stratigraphy of the Younger Pleistocene in the Dolne Powiśle and the Elbląg Elewation based on mapping and boreholes. Kwart. Geol., 36, 1: 97-120.
• MALKIEWICZ M, 2002 — The history of vegetation of the Eemian Interglacial in the Great Polish Lowland. Acta Soc. Botan. Pol, 71,4: 311-321.
• MAMAKOWA K., 1986 — Lower boundary of the Vistulian and Early Vistulian pollen stratigraphy in continuous Eemian-Early Vistulian pollen sequences in Poland. Quatern. Stud, in Poland,7: 51-63.
• MAMAKOWA K., 1988 — Pollen stratigraphy of Eemian and the adjoining glacial deposits based on continuous sequences in Poland. Bull. Pol. Acad. Sc, Earth Sc, 36, 3/4: 299-307.
• MAMAKOWA K., 1989 — Late Middle Polish Glaciation, Eemian and Early Vistulian vegetation at Imbramowice near Wrocław and the pollen stratigraphy of this part of the Pleistocene in Poland. Acta Paleobot., 29, 1: 11-176.
• MARCINIAK B., KOWALSKI W.W., 1978 — Dominant diatoms, pollen, chemistry and minerology of the Eemian lacustrine sediments from Nidzica (northern Poland): a preliminary report. Pol. Arch. Hydrobiol, 25, 1/2: 269-281.
• MASŁOWSKA M., MICHAŁOWSKA M., 2001 — Badania litologiczno-petrograficzne osadów czwartorzędowych dla arkusza Dobrowo (120) SMGP w skali 1:50 000. Arch. Państw. Inst. Geol. Oddz. Pomorski, Szczecin.
• McMANUS J.F., BOND G.C., BROECKER W.S., JOHANSEN S., LABEYRIE L., HIGGINS S., 1994 — High resolution climate records from the North Atlantic during the last interglacial. Nature, 371: 326-329.
• MENKE B., TYNNI R, 1984 — Das Eeminterglazial und das Weichselfruhglazial von Rederstall/Dithmarschen und ihre Bedeutung fur die mitteleuropasche Jungpleistozan-Gliederung. Geol. Jahrbuch, A76, 120.
• MOJSKI J.E., 1974 — Sytuacja geologiczna utworów interglacjału eemskiego w Klewinowie na Nizinie Podlaskiej. Biul. Inst. Geol., 220: 115-173.
• NORYŚK1EWICZ B., 1978 — Interglacjał eemski w Nakle nad Notecią. Acta Palaeobot., 19, 1: 67-112.
• OPDYKE N.D., CHANNELL J.E.T., 1996 — Magnetic stratigraphy. Intern. Geoph. Ser., 64.
• POMIANOWSKI P., 1999 —Sprawozdanie z badań geofizycznych wykonanych metodą sondowań elektrooporowych dla SMGP ark. Dobrowo (120). Arch. Państw. Inst. Geol. Oddz. Pomorski, Szczecin.
• RANIECKA-BOBROWSKA J., 1954 — Analiza pyłkowa profili czwartorzędowych Woli i Żoliborza w Warszawie. Biul. Inst. Geol., 69: 107-140.
• RIOUL P., ANDRIEU-PONEL V., RIETTI-SHATI M., BATTARBEE R.W., de BEAULIEU J.L., CHEDDADI R., REILLE M., SVOBODA H., SHEMESH A., 2001 —Highresolution record of climate stability in France during the last interglacial period. Nature, 413: 293-296.
• RÓŻYCKI S.Z., 1978 — Od Mocht do syntezy stratygrafii plejstocenu Polski. Roczn. Pol. Tow. Geol., 48, 3/4: 445-478.
• SEIDENKRANTZ M.S., KRISTENSEN P., KNUDSEN K.L., 1995 — Marine evidence for climatic instability during the last interglacial in shel records from northwest Europe. J. Quatern. Sc, 10: 77-82.
• TOBOLSKI K., 1991 — Biostratygrafia i paleoekologia interglacjału eemskiego i zlodowacenia Wisły rejonu konińskiego. W: Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Tu-rek (red. W. Stankowski): 65-81. Wyd. Nauk. im. A. Mickiewicza, Poznań.
• TOBOLSKI K., 2000 — Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. PWN, Warszawa.
• THOUVENY N., de BEAULLEU J.L., BONIFAY E., CREER K.M., GUIOT J, ICOLE M., JOHNSEN S., JOUZEL J., REILLE M., WILLIAMS T., WILLIAMSON D., 1994 — Climate variations in Europe over the past 140 kyr deduced from rock magnetism. Nature, 371: 503-506.
• URBAN-KUTTEL B., 1993 — Role of heathland during Pleistocene climatic changes in NW Europe. Scripta Geobot., 21: 147-153.
• URBAŃSKI K., WINTER H., 2005 — Stanowisko interglacjału eemskiego w Radówku (Pojezierze Łagowskie, zachodnia Polska) i jego implikacje dla litostratygrafii glin zwałowych. Prz. Geol., 53, 5:418-424.
• WALDEN J., OLDFIELD F., SMITH J.P., 1999 — Environmental magnetism: a practical guide. Technical Guide, No. 6. Quaternary Research Association, London.
• WINTER H., 1990 — Flora pyłkowa eoplejstocenu na tle flor interglacjalnych. Centr. Arch. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• WINTER H., 2002 — Sukcesja pyłkowa interglacjału eemskiego i wczesnego vistulianu w profilu Rzecino (Wysoczyzna Łobeska-Pojezierze Pomorskie). W: Plejstocen Pomorza Środkowego i strefa marginalna lobu Parsęty. IX Konferencja: „Stratygrafia plejstocenu Polski". Borne Sulinowo, 3-7 września 2002 r.: 54-55.
• WINTER H., DOBRADZKA E., CISZEK D., 2005 — Osady i sukcesja interglacjału eemskiego i wczesnego zlodowacenia Wisły w profilu Rzecino (Wysoczyzna Łobeska - Pojezierze Zachodniopomorskie). W: II Polska Konferencja Paleobotaniki Czwartorzędu. Streszczenia i przewodnik wycieczek terenowych: 34-35.
• ZAGWIJN W.H., 1996 —An analysis of Eemian climate in Western and Central Europe. Quatern. Sc. Rev., 15: 451—469.