Pozycja geologiczna interglacjalnych osadów organicznych w Pruchnej (Kotlina Oświęcimska)

• Autorzy: Nita M. , Wójcik A.

Warianty tytułu

EN

Geological position of the interglacial organic sediments from Pruchna (Oświęcim Basin)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W południowej części Kotliny Oświęcimskiej, na terenie Wysoczyzny Kończyckiej występują osady organiczne z zachowanym fragmentem sukcesj i interglacjalnej. W profilu otworu badawczego położonego w Pruchnej na południe od drogi Pruchna-Zebrzydowice można wyróżnić trzy części. Górna część zawiera osady eoliczne wykształcone jako gliny lessowate z zachowanymi śladami gleb kopalnych. Ten ponad 4-metrowy zespół utworów osadził się w czasie zlodowaceń środkowopolskich i północnopolskiego. Środkowa część profilu to osady organiczne, które reprezentują fragment sukcesji interglacjalnej powiązanej z interglacjałem mazowieckim oraz podścielający je niewielki fragment osadów pylastych o genezie eolicznej. Dolna część profilu otworu w Pruchnej obejmuje 7-metrową serię osadów glacigenicznych. Najniższa część otworu reprezentuje osady mioceńskie. Omawiany profil jest położony w strefie, gdzie dotychczas przyjmowano możliwość dwukrotnego wkroczenia lądolodu skandynawskiego w czasie zlodowaceń południowopolskich i środkowopolskich. Uzyskane wyniki badań wykluczająmożliwość wkroczenia lądolodu w południową część Kotliny Oświęcimskiej w czasie zlodowaceń środkowopolskich. W nawiązaniu do profilu w Kończycach można stwierdzić, że pod osadami pylastymi, a nad osadami glacigenicznymi związanymi z maksymalnym rozprzestrzenieniem się lądolodu skandynawskiego, mogą znajdować się osady organiczne z różnych ciepłych pięter plejstocenu od kompleksu południowopolskiego lub kompleksu kromerskiego po interglacjał eemski.

EN

Biogenic sediments with fragments of an interglacial succession have been found in the southern part of the Oświęcim Basin (Kończyce Plateau). This tripartite section is situated in a village of Pruchna, to the south of the Pruchna-Zebrzydowice road. The upper part of the section is of aeolian origin and contains loess-like loams with traces of palaeosoils. This sedimentary complex, exceeding 4 m in thickness, was deposited during the Middle Polish and North Polish glaciations. The middle part of the section is built of organic sediments, which represent a part of the Mazovian Interglacial succession. They rest on a thin layer of loess-like sediments. The lower portion of the section from Pruchna covers a 7-m thick series of glacigenic sediments. Deposits from the bottom of the section are of Miocene age. The section is situated in the area where two Scandinavian ice-sheet transgressions, i.e. the South Polish and Middle Polish glaciations, are supposed to have occurred. The results of our studies rule out the possibility of the presence of Middle Polish Glaciations ice-sheet in the southern part of the Oświęcim Basin. Taking into consideration the pollen succession from the Kończyce section, it may be expected that organic sediments of various interglacial ages (from the South Polish Complex or the Cromerian Complex up to the Eemian) may occur between the loess-like and glacigenic sediments related to the maximum extent of the Scandinavian ice-sheet.

Słowa kluczowe

PL

analiza pyłkowa; interglacjał mazowiecki (holsztyński); Wysoczyzna Kończycka; Kotlina Oświęcimska

EN

pollen analysis; Mazovian Integracial (Holstenian); Kończyce Plateau; Oświęcim Basin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2008
• Tom: nr 428
• Strony: 65--75
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., rys.

Twórcy

autor

Nita M.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemii, Zakład Kartografii Geologicznej, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Wójcik A.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560

Bibliografia

• BER A., LINDNER L., MARKS L., 2007 — Propozycja podziału stratygraficznego czwartorzędu Polski. Prz. Geol., 55, 2: 115-118.
• BIŃKA K., NITYCHORUK J., 1995 — Organogeniczne osady interglacjału mazowieckiego w Woskrzenicach k. Białej Podlaskiej. Geol. Quart., 39, 1: 109-120.
• BRIZOVA E., 1994 — Vegetation of the Holsteinian interglacial in Stonava-Horni Sucha (Ostrava region). Sbor. geol. Ved., Antropozoikum, 21: 29-56.
• BUDEK A., DREWNIK M., KACPRZAK A., 2003 — Mikromorfologia utworów pyłowych w profilu Kończyce (Kotlina Oświęcimska). Biul. Państw. Inst. Geol., 409: 63-74.
• DREWNIK M., KACPRZAK A., WÓJCIK A., ŻYŁA M., SZELIGA W., 2003 — Charakterystyka utworów pyłowych w profilu Kończyce (Kotlina Oświęcimska). Biul. Państw. Inst. Geol., 409: 51-62.
• GRANOSZEWSKI W., 1993 — Results of paleobotanical studies of interglacial sediments from Golasowice (Rybnik Plateu, S. Poland). Acta Paleobot., 32, 2.
• JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1981 —Analiza pyłkowa plejstoceńskich osadów z Kaznowa i Krępca. Biul. Państw. Inst. Geol., 321, 23: 249-258.
• JANCZYK-KOPIKOWA Z., 1991 — Problemy palinostratygrafii glacjalnego plejstocenu Polski z uwzględnieniem wyników analizy pyłkowej osadów interglacjalnych z Besiekierza (środkowa Polska). Ann. UMCS, Sec. B, 46, supl. I: 1-26.
• JERSAK J., 1983 — Osady w Kończycach Małych - formacja glin lessowych. W: Przewodnik konf: „Późnowistuliańskie i holoceńskie zmiany środowiska geograficznego na obszarach lessowych Wyżyny Miechowskiej i Opatowsko-Sandomierskiej". Komitet Badań Czwartorzędu PAN, UŚ, Katowice.
• KACPRZAK A., DREWNIK M., BUDEK A., 2004 — Właściwości i mikromorfologia utworów pyłowych w profilu Kończyce (Kotlina Oświęcimska). W: Zmiany klimatu zapisane w sekwencjach lessowych. IV Seminarium Lessowe. Strzelin 13-16 października: 53-56.
• KNEBLOVA-VODICKOVA V., 1959 — Entwiclung der Vegetation im Elster (Saale Interglazial im Sucha-Stonava Cebiet). Antropozoicum, 9: 125-167.
• KRUPIŃSKI K.M., 1995 — Stratygrafia pyłkowa i sukcesja roślinności interglacjału mazowieckiego. Acta Geogr. Lodź., 70.
• KRUPIŃSKI K.M., 2000 — Korelacja palinostratygraficzna osadów interglacjału mazowieckiego z obszaru Polski. Pr. Państw. Inst. Geol., 169.
• LINDNER L. (red.), 1992 — Czwartorzęd, osady, metody badań, stratygrafia. PAE, Warszawa.
• LINDNER L., 2001 — Problem wieku i zasięgu lądolodów skandynawskich u brzegu polskich Karpat. Prz. Geol, 49,9: 819-821.
• MACOUN J., 1980 — Paleogeografickiy vyvoj Opavske pahorkatiny v pleistocenu I i II. Cas. Slez. Muz. Opava (A), 29, 2/3: 113-132, 193-222.
• MACOUN J., SIBRAVA V., TYRAĆEK J., KNEBLOWA-VODIĆKOWA V., 1965 — Kvater Ostravska a Moravske Bramy. Nakladatelstvi Ceskoslovensky Akadem Ved, Praha.
• MAMAKOWA K., 1989 — Late Middle Polish Glaciation, Eemian and Early Vistulian vegetation at Imbramowice near Wroclaw and the pollen stratigraphy of this part of the Pleistocene in Poland. ActaPalaeobot, 29, 1: 11-176.
• MARUSZCZAK H., 2001 — Schemat stratygrafii lessów i gleb śródlessowych w Polsce. Podstawowe profile lessowe w Polsce. II : 17-29. UMCS, Lublin.
• MOJSKI J., 1993 — Europa w plejstocenie, ewolucja środowiska przyrodniczego. PAE, Warszawa.
• MOJSKI J., 2005 — Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• SOBOLEWSKA M., 1977—Roślinność interglacjalna ze Stanowić koło Rybnika na Górnym Śląsku. Acta Palaeobot., 18,2:3-16.
• STUPNICKA W., 1960 — Geneza glin lessowatych Pogórza Cieszyńkiego i Beskidów Śląskich. Acta Geol. Pol., 10, 2: 247-264.
• STUPNICKA E., 1963 — Utwory czwartorzędowe w dolinach górnej Wisły i Soły (Karpaty). Biul. Geol. Wydz. Geol. UW, 3: 184-262.
• ŚRODOŃ A., 1957 — Flora interglacjalna z Gościęcina koło Koźla. Biul. Inst. Geol., 118: 7-60.
• TOBOLSKI K., 1991 — Biostratygrafia i paleoekologia interglacjału eemskiego i zlodowacenia Wisły regionu konińskiego. W: Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Turek: 46-87. Wyd. UAM, Poznań.
• WAGA M., 1992 — Profil osadów plejstoceńskich w Golasowicach (Brama Bąkowska). Geogr. Stud. Dissert. UŚl, 16.
• WALANUS A., NALEPKA D., 1999 — POLPAL. Program for counting pollen grains, diagrams plotting and numerical analysis. Ada Palaeobot., Suppl., 2: 659-661.
• WOJTAN0W1CZ J., 1997 — Późnowistuliańskie osady pylaste Płaskowyżu Kolbuszowskiego okolic Leżajska w profilu Grodzisko Dolne. W: Glacjał i preglacjał Kotliny Sandomierskiej Przedgórza Karpat w okolicy Przemyśla. Krasiczyn 22-24 września. Lublin: 110-112.
• WÓJC1K A., 2006 — Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Zebrzydowice. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• WÓJCIK A., NITA M., 2000 — Osady środkowego plejstocenu w profilu Kończyce. VII Konferencja „Stratygrafia Plejstocenu Polski". Łączyno.
• WÓJCIK A., NAWROCKI J., NITA M., 2004 — Plejstocen w profilu Kończyce (Kotlina Oświęcimska - analiza genezy i wieku na tle schematów podziału stratygraficznego czwartorzędu. Biul. Państw. Inst. Geol., 409: 5-50.
• ZAGWIJN W.H., 1996 — The Cromerian Complex Stage of the Netherlands and correlation with other areas in Europe. W: The Early Middle Pleistocene in Europe (red. Ch. Turner): 145-172. Balkema, Rotterdam.