Odwrócenie hydrauliczne jako czynnik odpowiedzialny za rozwój koryta potoku górskiego

• Autorzy: Radecki-Pawlik A.

Warianty tytułu

EN

The velocity-reversal hypothesis and its hydrological implications for a mountainous stream

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań nad zjawiskiem odwrócenia hydraulicznego w korycie potoku górskiego będącego w stanie naturalnym. Odcinek objęty pomiarami o długości ok. 1,1 km leży w górnym odcinku Potoku Jałowieckiego (cieku o zmiennych przepływach i aluwialnym dnie) w miejscowości Zawoja, tuż poniżej granicy Babiogórskiego Parku Narodowego. W pracy szczegółowo omówiono: zmiany prędkości ścinających, naprężeń stycznych, mocy strumienia oraz jednostkowej mocy strumienia na dnie dwu układów przegłębień i bystrzyków leżących w bezpośrednim sąsiedztwie. Zjawisko odwrócenia hydraulicznego zaobserwowano podczas wezbrania wiosennego dla przepływu Q = 1,03 m3s-1.

EN

This paper presents results of a study of reversal hypothesis phenomena observed within riffles and pool sequences on 1.1 km long reach of the Jałowiecki Stream. The Jałowiecki is a flashy mountain stream with alluvial bed, transporting sediment during frequent floods. The study reach is situated just below the border of the Babiogórski National Park in Polish Carpathians, which provides a good, not disturbed place for study. To two sequences of pools and riffles was given a special attention. It was found that during spring flood Q = 1,03 m3s-1 velocities and shear stresses in pools and on riffles were nearly equal. Unit stream power calculated above pools was bigger than this found in riffles.

Słowa kluczowe

PL

odwrócenie hydrauliczne; potok górski; potok Jałowiecki; Babiogórski Park Narodowy

EN

velocity-reversal (hydrological); mountainous stream; Jałowiecki stream; Babiogórski National Park

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2001
• Tom: T. 6, z. 2
• Strony: 375--383
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Radecki-Pawlik A.

• Akademia Rolnicza, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Katedra Inżynierii Wodnej

Bibliografia

• [1] Andrews E.D.: Bank stability and channel width adjustment, East Fork River, Wyomming. Wat.Res.Res., 18,1982,1184-1192
• [2] Bergeron N.E., Abrahams A.D.: Estimating shear velocity and roughness length from velocity profiles. Water Resources Research, seria 28, 8, 2155-2158,1992
• [3] Briggs L., Middleton G.: Hydromechanical principles of sediment structure formation. SEPM, Spec. Public, 12,1965, 23-45
• [4] Carling P.A.: An appraisal of the velocity-reversal hypothesis for stable pool-riffle sequences in the River Severn. England. Earth Surface Processes and Landforms, 16,1990,19-31
• [5] Gordon D.N., McMahon T.A., Finlayson B.L.: Stream Hydrology - an Introduction for Ecologysts. London, Wiley and Sons 1992
• [6] Henderson F.M.: Open channel flow. London, Mac Milian Publ., New York, Collier Publ. 1966
• [7] Hook J.M.: The significance of mid channel bars in an active meandering river. Sedimentology, 33, 1986, 839-850
• [8] Keller E.A.: Areal sorting of bedload material, the hypothesis of velocity reversal. Geol. Soc. Am. Bull., 82,1971, 279-280
• [9] Keller E.A., Melhorn W.N.: Form and fluvial process in alluvial stream channels. Purdue Univ. Water Resources Research Centre Tech. Rept., 47, 1978,124
• [10] Książkiewicz M.: Zarys geologii Babiej Góry. [w:] Park Narodowy na Babiej Górze, Zabierowski K. (red.), Kraków, Zak. Ochr. Przyrody PAN, 29, 1983
• [11] Radecki-Pawlik A.: Point bars development and sediment structure in the Skawica Creek in Polish Carpathians. 10th International Conference on Transport and Sedimentation of Solid Particles (T&S), Wroclaw, Zesz. Nauk. AR 320, 2000,113-120
• [12] Richards K.S.: The morphology of riffle-pool sequences. Earth Surf. Proc., 1, 1976, 71-88
• [13] Sidle R.C.: Bed load transport regime of small forest stream. Water Res. Res., 24, 1988, 207-218
• [14] Teisseyre A.K.: The River Bóbr in the Błażkowa study reach (central Sudetes): a study in fluvial process and fluvial sedimentology. Geologia Sudetica, vol. XIX, 1, 1984, 8-65