Porównanie atmosfer ciał typu ziemskiego w Układzie Słonecznym dla celów inżynierii środowiska planetarnego

Dworak, T. Z.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Porównanie atmosfer ciał typu ziemskiego w Układzie Słonecznym dla celów inżynierii środowiska planetarnego

Autorzy

Dworak T. Z.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://journals.bg.agh.edu.pl/INZYNIERIA/

Identyfikatory

Warianty tytułu

A comparison of atmospheres of terrestrial type bodies in the Solar System for the aims of planetary engineering of environment

Języki publikacji

Abstrakty

Publikacja zawiera opisy charakterystyk otoczek gazowych ciał typu ziemskiego w Układzie Słonecznym. Dane o tych atmosferach zostały uzyskane dzięki licznym międzyplanetarnym misjom astronautycznym, a dla Ziemi - zarówno dzięki obserwacjom geofizycznym, meteorologicznym i środowiskowym in situ, jak i dzięki prowadzonym z przestrzeni kosmicznej. Porównano skład chemiczny, warunki fizyczne, stan i ewolucję środowiska atmosferycznego Wenus, Ziemi i Marsa (ze szczególnym uwzględnieniem problemu aerozolu), a także innych ciał: Io, Europy, Ganimedesa, Tytana, Trytona i Plutona. Została również przedstawiona metoda interpretacji wielospektralnych zobrazowań satelitarnych oraz ich zastosowanie dla oceny zawartości, rozmieszczenia i rozprzestrzeniania się aerozolu atmosferycznego pochodzenia naturalnego i - w przypadku Ziemi - także pochodzenia antropogenicznego. Podano przykłady zastosowań teledetekcji kosmicznej do określania stanu atmosfer planetarnych, warunków meteorologicznych i implikacji klimatycznych dla Ziemi. W XXI wieku badania naszego układu planetarnego przemieszczą się zapewne z dziedziny astronomii oraz astrofizyki do dziedziny szeroko pojętych "nauk o Ziemiach", zwłaszcza wobec planów zorganizowania lotów załogowych. W tej sytuacji przedstawiono również pewne rozważania odnośnie możliwości istnienia życia poza Ziemią oraz przyszłościowe projekty tzw. terraformowania planet typu ziemskiego. Zwrócono ponadto uwagę na konieczność uwzględniania kosmoekologii w ochronie i inżynierii środowiska. Nowe astronautyczne misje międzyplanetarne powinny się wybitnie przyczynić do dalszego rozwoju kosmoekologii, meteorologii i sozologii porównawczej, dzięki czemu zostaną poznane wspólne mechanizmy procesów zachodzących w atmosferach i środowiskach planet typu ziemskiego.

The paper contains descriptions of characteristics of gaseous envelopes of terrestrial type bodies in the Solar System. Data concerning these atmospheres have been obtained thanks to many interplanetary space missions whereas, the Earth, from geophysics, meteorological and environmental observations in situ as well as from those carried out from the space. Chemical composition, physical conditions, state and evolution of atmospheric environment of Venus, the Earth and Mars (together with the consideration of aerosol problem in particular) - and also other bodies: Io Europa, Ganymede, Titan, Triton and Pluto - were compared. Methods of interpretation multispectral satellite images have also been presented as well as their application of the content, configuration and propagation of atmospheric aerosols of natural origin and - in the case of the Earth - the antropogenic one, too. Some examples of the application of space romte sensing for the determina tion of the state of atmosphere, meteoconditions and climatic implica tions for the Earth are given in the paper. In the XXI century investigations of our planetary system will remove, of course, from the astronomy and astrophysics to the widely treated "sciences of Earths", especially according to plans of crew flights to other planets. In such a situation some considerations concerning a possibility of the existence of extraterrestrial life and future projects of so-called terraforming of terrestrial type planets are presented in the paper. It is also pointed out that a cosmoecology in the protection and environment engineering must be taken into account. New space interplanetary missions will be especially important for the farther development of cosmoecology and comparative meteorology and sozology and thanks to them, common mechanism of processes in atmospheres and environments of terrestrial type planets have been recognized.

Słowa kluczowe

otoczki gazowe atmosfera ciała typu ziemskiego Układ Słoneczny wielospektralne zobrazowania satelitarne aerozol atmosferyczny naturalny aerozol atmosferyczny antropogeniczny teledetekcja kosmiczna terraformowanie planet typu ziemskiego kosmoekologia meteorologia porównawcza sozologia porównawcza inżynieria środowiska planetarnego ochrona środowiska planetarnego

gaseous envelopes atmosphere terrestrial type bodies solar system multispectral satellite images atmospheric aerosol of natural origin atmospheric aerosol the antropogenic space remote sensing terraforming of terrestrial type bodies cosmoecology comparative meteorology comparative sozology planetary engineering of environment planetary protection engineering

Wydawca

Wydawnictwa AGH

Czasopismo

Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie

Rocznik

2002

Tom

T. 7, z. 2

Strony

155--175

Opis fizyczny

Bibliogr. 56 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Dworak T. Z.

Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

Bibliografia

[1] Artymowicz P.: Astrofizyka układów planetarnych. Seria „Astrofizyka", Warszawa, PWN 1995
[2] Beatty J.K.: Venus: A mistery continuos. Sky and Tel., 63, No. 2,1982,134-138
[3] Beebe R.: Planetary atmospheres. Rev. Geophys. Space Phys., 21,1983,143-151
[4] Boyarchuk K.A., Karelin A.V., Shemotovivh V.l.: On a possible mechanism for the formation of oxygen atmospheres on Jupiter's icy satellites. Sol. Syst. Res., 34, No. 1, 2000,12-19
[5] Ciołkosz A., Kęsik A.: Teledetekcja satelitarna. Warszawa, PWN 1989
[6] Clarke A.C.: Śniegi Olimpu. Ogród na Marsie. Ilustrowana historia kolonizacji Marsa. Warszawa, Wyd. Prószyński i S-ka 1997
[7] Coustenis A.: Titan's atmosphere and surface: parallels and differences with the primitive Earth. Ears, Monn and Planets, 67,1995, 95-100
[8] Dworak T.Z.: Some Remarks on Determination of Aerosol Content in the Lower Atmosphere Using Satellite Images. Postępy Astronautyki, 16, nr 1, 1983, 7-18
[9] Dworak T.Z.: Porównanie charakterystyk atmosfer planet typu ziemskiego. Postępy Astronautyki, 19, nr 1-2,1986, 81-92
[10] Dworak T.Z.: Metodyka teledetekcyjnych badań zapylenia atmosfery. ZN AGH nr 1339, seria Sozologia i Sozotechnika, 1990, z. 29
[11] Dworak T.Z.: Optyczne i astrofizyczne badania zanieczyszczenia atmosfery. Aparatura Naukowa i Dydaktyczna, R. VI, nr 5-6 (75-76), 1990, 3-9
[12] Dworak T.Z.: Hipoteza kosmoekologiczna a środowisko i klimat Ziemi. Aura, nr 11,1991, 23-24
[13] Dworak T.Z.: Sozologia porównawcza środowiska planetarnego na podstawie danych teledetekcyjnych. Aura, nr 1,1992,14-15
[14] Dworak T.Z.: Osobliwości zmian pór roku i środowiska na Plutonie. Urania - Postępy Astronomii, t. LXIX, nr 1 (673), 1998, 32-34
[15] Dworak T.Z.: Zastosowanie metod teledetekcyjnych w ochronie powietrza, [w:] Materiały IV Konferencji „Problemy ochrony powietrza w aglomeracjach miejsko-przemysłowych", 55-65, Ustroń, wrzesień 2001, Gliwice, Wyd. Politechniki Śląskiej 2001
[16] Dworak T.Z., Majer M.: Katastroficzne wersje zmian klimatu Ziemi. Astronautyka, nr 3,1986, 7-10
[17] Dworak T.Z., Walczewski J.: Satelitarne metody wykrywania i badania aerozolu w atmosferze Ziemi. Postępy Astronautyki, 15, nr 3,1982, 7-19
[18] Dworak T.Z., Rubcow W.W., Sołtys Z.: Fizyka biosfery, supercywilizacje i milczenie Wszechświata. Aura, nr 1,1989, 6-7
[19] Dworak T.Z., Rubcow W.W., Sołtys Z.: Ekołogiczeskije problemy wnieziemnych cywilizacyj. [w:] Oswojenije Kosmosa i problemy ekołogii. Kiszyniów, Izd. „Sztiinca" 1990, 214-224
[20] English N.: Life on Europa. Ästron. Now., 14, No. 5,19, 2000
[21] Fontenelle В., de: Entretiens sur la pluralite des mondes. Amsterdam, 1687
[22] Hajduk A.R., Ibrahimow N.B., Kowal I.K.: Fotomietriczeskije charaktieristiki Marsa po dannym nabliudienij w pieriod wielkikogo protiwostojanija 1971 g. Kijew, Naukowa Dumka 1975
[23] Hamilton D.P., Kruger H.: Dust from the Galilean satellites. Bull. Am. Ästron. Soc., 31, No. 4,1999,1135
[24] Horowitz N.H.: To utopia and back: The search for life in the Solar System. New York, W.H. Freeman and Com. 1986
[25] Jakubiak В.: Atmosfera żyjącej planety Ziemi. Gazeta Obserwatora IMGW, R. XL, nr 1-6,1991, 3-7
[26] Johnson P.E.: Polar „caps" on Ganymede and Io revisited. Icarus, 128, No. 2, 1997, 469-171
[27] Kasting J.F.: The evolution of the prebiotic atmosphere. Origins of Life, 14,1984, 75-82
[28] Kondratyev K.Ya.: Mietieorołogija płaniet. Leningrad, Izd. Lenigrad. Univer. 1977
[29] Kondratyev K.Ya.: Płanieta Mars. Leningrad, Gidromietieoizdat 1990
[30] Kondratyev K.Ya., Galindo I.: Global climate change in the context of global ecodynamics. Geofisica Internacional, 33, 3,1994, 487-496
[31] Kondratyev K.Ya., Rigoriv A.A., Pokrovskiy O.M., Shalima Ye.V.: Kosmiczeskoje distancyjonnyje zondirowanije atmosfiernogo aerozola. Leningrad, Gidromietieoizdat 1983
[32] Kondratyev K.Ya., Krupienio N.N., Sieliwanow A.S.: Płanieta Wieniera. Leningrad, Gidromietieoizdat 1987
[33] Korpikiewicz H.: Kosmogeneza. Człowiek w Układzie Planetarnym Słońca. Poznań, Wyd. U AM 2000
[34] Kowal I.K.: Fizika Łuny i płaniet. Moskwa, Izd. Nauka 1972
[35] Kriwołuckij A.Je.: Gołubaja płanieta: Ziemlia sriedi płaniet. Gieograficzeskij aspiekt. Moskwa, Izd. Mysi 1985
[36] Ksanfomaliti L.V.: Płanieta Wieniera. Moskwa, Izd. Nauka 1985
[37] Kuźmin A.D.: Płanieta Wieniera. Moskwa, Izd. Nauka 1981
[38] Lasa J.: Globalne, kontynentalne i lokalne zanieczyszczenia atmosfery. Cykl: Problemy Ekologiczne Krakowa, z. 16, Kraków, Wyd. AGH 1993
[39] Lockwood J.G.: Procesy klimatotwórcze. Warszawa, PWN 1984
[40] Lovelock J.: The ages of Gaia. A biography of our living Earth. New York, 1988
[41] Murray В.: Journey into Space. The first Thirty Years of Space Exploration. New York - London, W.W. Norton and Com. 1989
[42] Owen Т.: The atmosphere of Titan. J. Mol. EvoL, 18,1982,150-156
[43] Petropoulos В.: Physical parameters of the Martian atmosphere. Earth, Moon and Planets, 46,1989,1-30
[44] Rüssel C., Kivelson M.G.: Detection ofS02in Io's exosphere. Science, 287, No. 5460, 2000,1998-1999
[45] Ryszkiewicz M.: Matka Ziemia w przyjaznym Kosmosie. Gaja i zasada antropiczna w dziejach myśli przyrodniczej. Warszawa, PWN 1994
[46] Sagan C. (red.): Communication with extraterrestrial intelligence (CETI). MIT, Cambridge, Mass. 1973
[47] Sagan С.: Kosmiczne związki. Spojrzenie na Ziemię z kosmicznej perspek¬tywy. Warszawa, Wyd. Prószyński i S-ka 2000
[48] Sagan C., Wallace D.: A search of Life on Earth at 100 m resolution. Icarus, 15, No. 3,1971/72,515-554
[49] Showman A.P., Malhotra R.: The Galilean satellites. Science, 296, No. 5437, 1999, 77-84
[50] Spencer J.R., Jessup M.A., McGrath M.A., Ballester G.E., Yelle R.: Discovery of gaseous S02 in Io's Pele plume. Science, 288, No. 5469,2000,1208-1210
[51] Subotowicz M.: Atmosfera Ziemi a pochodzenie i ewolucja życia. Postępy Astronautyki, 21, nr 3-4,1988,15-32
[52] McSween H.Y.Jr.: Od gwiezdnego pyłu do planet. Geologiczna podróż przez Układ Słoneczny. Warszawa, Wyd. Prószyński i S-ka 1996
[53] Walker J.C.G.: Evolution of the atmosphere. New York, MacMillan 1977
[54] Weissman P.R. (ed.): Encyclopaedia of the Solar System. San Diego, Academic Press 1999
[55] Winogradow B.W.: Prieobrazowannaja Ziemia. Moskwa, Izd. Mysi 1981
[56] http://tes.la.asu.edu

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-AGHD-0001-0010