Kompleks węglanowy - źródło kamieni łamanych i blocznych w rejonie Dębnika k.Krzeszowic (wschodnie obrzeżenie GZW)

Tomaś, A.; Tomaś, A.; Zdanowski, A.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Kompleks węglanowy - źródło kamieni łamanych i blocznych w rejonie Dębnika k.Krzeszowic (wschodnie obrzeżenie GZW)

Autorzy

Tomaś A. , Tomaś A. , Zdanowski A.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://sitg.pl/przeglad-gorniczy/

Identyfikatory

Warianty tytułu

Carbonate complex - the source of broken and block stones in the region of Dębnik near Krzeszowice (eastern periphery of the Upper Silesian Coal Basin)

Języki publikacji

Abstrakty

W obszarze zawartym między miejscowościami: Dębnik, Racławice, Szklary i Dubie w rejonie Krzeszowic i Jerzmanowic już w połowie XV wieku rozpoczęto eksploatację wapieni dewońskich i karbońskich. Początkowo były one wykorzystywane jako kamień budowlany, a po oszlifowaniu jako kamień ozdobny. Wartość ozdobną wapieni wykorzystali budowniczowie wielu obiektów sakralnych głównie w Krakowie, ale także w okolicach Krakowa i Częstochowie. W latach 70. ubiegłego wieku przeprowadzono inwentaryzację 32 kamieniołomów. Zebrany materiał skalny został opracowany pod względem mikrofaunistycznym w płytkach cienkich. Występujące w wapieniach struktury biogeniczne decydują o ozdobnych walorach tych skał węglanowych. Zespół mikroorganizmów wskazuje na późnodewoński i wczesnokarboński wiek tych osadów. Aktualnie skały te są eksploatowane w kilku miejscach, a urobek wykorzystywany jako kamienie łamane i bloczne, m.in. do produkcji betonów, mas bitumicznych, budowli drogowych, kolejowych, a najdrobniejsze frakcje mogą być stosowane jako wapniowo- magnezowe nawozy mineralne.

In the area comprised between the localities: Dębnik, Racławice, Szklary, and Dubie in the region of Krzeszowice and Jerzmanowice already in the half of the 15th century exploitation of Devonian and Carboniferous limestones was started. Initially they were used as building stones, and after polishing as decorative stones. Of the decorative value of limestones took advantage the builders of many sacral objects, mainly in Cracow, but also in the neighbourhood of Cracow and Częstochowa. In the seventies of the past century inventorying of 32 quarries was carried out. The collected rock material was elaborated in the microfaunistic respect in thin plates. The biogenic structures occurring in the limestones decide about the decorative advantages of these carbonate rocks. The complex of microorganisms indicates the Late Devonian and Early Carboniferous period age of these deposits. Currently these rocks are exploited in several places and the mined rock is used as broken and block stones, among others for the production of concretes and bituminous masses, for road and railway structures, and the finest fractions can be used as calcium-magnesium mineral fertilizers.

Słowa kluczowe

Dębnik k.Krzeszowic dewon karbon wapienie struktury biogeniczne kamień ozdobny kamień łamany kamień bloczny

Dębnik near Krzeszowice Devonian-Carboniferous systems carbonates biogenic structures decorative stone broken stone block stone

Wydawca

Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa

Czasopismo

Przegląd Górniczy

Rocznik

2011

Tom

T. 67, nr 3-4

Strony

84--89

Opis fizyczny

Bibliogr. 34 poz., rys.

Twórcy

autor

Tomaś A.

Państwowy Instytut Geologiczny, Kraków

autor

Tomaś A.

Państwowy Instytut Geologiczny, Kraków

autor

Zdanowski A.

Państwowy Instytut Geologiczny, Sosnowiec

Bibliografia

1. Alexandrowicz S. W., Mamet B. L.: Microfacies du Carbonifere inferieur du Dome de Dębnik (Pologne Meridionale). Revista Espanola de Micropaleontologia, 5, 447÷466. Madrid, 1973.
2. Appelt J.: Geology of the vicinity of Czatkowice near Cracow. M. Sc. Thesis 1÷115. Warsaw University, 1995.
3. Appelt J.: Tournaisian conodonts from the basinal carbonates of the Krzeszowice area, southern Poland. Acta Geol. Pol., 48, 2, 135÷140. Warszawa, 1998.
4. Baliński A.: Brachiopods and Conodonts from the Frasnian of the Dębnik anticline, Southern Poland. Palaeont.. Pol., 39, 1÷95. Warszawa, 1979.
5. Berchenko O. I.: Atlas izvestkovych vodoroslej pozdnego devona Ukrainy. Kiev, „Naukowa Dumka”, 2003, p. 101.
6. Bogacz K.: Budowa geologiczna paleozoiku Dębnickiego. Problemy tektoniki północno-wschodniego obrzeżenia górnośląskiego zagłębia węglowego. Mat. Konf. Teren., Czatkowice 15-16 pażdziernika 1977, 8÷29. Kraków.
7. Bogacz K.: Budowa geologiczna paleozoiku dębnickiego. Roczn. Pol. Tow. Geol.,L, 2, 183÷208. Kraków, 1980.
8. Bogush O. I., Ivanova R. M., Luchnina V. A.: Izvestkovyie vodorosli verkhnego famena i nizhnego karbona Urala i Sibiri. Trudy Inst. Geol. Geofiz., 745, 1÷180. Novosibirsk, 1990.
9. Conil R., Longerstaey P. J., Ramsbottom W. H. C.: Materiaux pour l’etude micropaleontologique du Dinantien de Grande-Bretagne. Mem. Inst. Geol. Univ. Louvain, 30, 1979, 1÷187.
10. Gaweł A.: Ksenolit głębinowy skały magmowej w porfirze z Siedlca koło Krzeszowic. Inst. Geol. Biul, 97, 1955, 103÷107.
11. Gromczakiewicz-Łomnicka A.: Conodont stratigraphy of the Uppermost Devonian and Lower Carboniferous rocks in the Racławka and Szklarka valleys west of Cracow. Acta Geol. Polon., 29, 4, 1979, 489÷497. Warszawa.
12. Hance L.: Eoparastaffella, its evolutionary pattern and biostratigraphic potential. Newsletter on Carboniferous Stratigraphy, 15, 1997, p.59÷62.
13. Hance L., Muchez P.: Study of the Tournaisian-Visean transitional strata in South China (Guangxi). In: XIII International Congress on Carboniferous-Permian, Kraków, Poland, 28 August 1995. Abstracts, 51. Kraków.
14. Jarosz J.: Obecny stan badań nad stratygrafią dewonu i karbonu w okręgu krakowskim. Ann. Soc.Geol. Pologne, 3, 1926, 115÷185. Warszawa.
15. Kalvoda J.: Foraminiferal zonation of the Upper Devonian and Lower Carboniferous in Moravia (Czechoslovakia). Acta Mus. Moraviae, Sci. nat., 75, 1990, 71÷93.
16. Kalvoda J.: Late Devinian-Early Carboniferous Foraminiferal Fauna: Zonations, Evolutionary Events, Paleobiogeography and Tectonic Implcations. Folia Fac. Sci. Nat. Univ. Masarykianae Brunensis, Geologia 39, 2002, 1÷213.
17. Klimek S., Koszarski L.: Stratygrafia Dębnika w porównaniu z dewonem obszarów sąsiednich. Przegl. Geol., 8, 1955, s. 388.
18. Kozłowski S.: Intruzje porfirowe w grzbiecie dębnickim. Inst. Geol. Biul, 97, 39÷86, 1955.
19. Liszka S.: Stratygraficzne znaczenie otwornic karbonu polskiego. Zesz. Nauk. AGH 63, Rozpr. z. 13. Kraków, 1962.
20. Łaptaś A.: Sedymentacja utworów węglanowych dewonu środkowego rejonu Dębnika. Stud. Geol. Pol., 75, 1983, s. 59÷100.
21. Narkiewicz M.: Seria węglanowa dewonu i karbonu w południowej części bloku górnośląskiego. Prace Państw. Inst. Geol., 182, 2005, s. 46.
22. Narkiewicz M., Racki G.: Stratygrafia dewonu antykliny Dębnika. Kwart. Geol., 28, 3/4, 513÷546. Warszawa, 1984.
23. Paszkowski M.: Basen Dinantu w okolicach Krakowa – próba syntezy. Przegl. Geol., 4, 200÷207, 1988.
24. Paszkowski M.: Description of stops – Cracow region. In: M. Szulczewski & J. Dvorak (Eds), Evolution of the Polish-Moravian Carbonate Platform in the Late Devonian and Early Carboniferous, Holy Cross Mountains, Cracow Upland, Moravian Karst. XIII International Congress on Carboniferous-Permian – Cracow 1995. Exc. B-4, 23÷28. Kraków, 1995.
25. Poty E., Devuyst F.-X., Hance L.: Upper Devonian and Mississippian foraminiferal and rugosa coral zonations of Belgium and northern France: a tool for Eurasian correlations. Geol. Mag. 143 (6), 2006 p. 829÷857.
26. Rajchel J.: Kamienny Kraków. Uczelniane wydawnictwa naukowo-dydaktyczne, Kraków, 2005.
27. Ryłko W., Tomaś A.: Model budowy tektonicznej skonsolidowanego podłoża regionu krakowskiego. W: Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego (red. M. Jachowicz-Zdanowska, Z. Buła). Konfer. Nauk., Kraków, 19 listopada 2010, 93÷104. Kraków.
28. Simakov K. V., Bless M. J. M. et al.: Upper Famennian and Tournaisian deposits of the Omolon Region (NE-USSR). Ann. Soc. geol. Belg., 106, 1983, p. 335÷339.
29. Soboń-Podgórka J.: Otwornice z odsłonięć wizenu w Czernej koło Krzeszowic. Biul. Inst. Geol., 233, 1972, 209÷230. Warszawa.
30. Soboń-Podgórka J.: Stratygrafia karbonu dolnego w Czernej koło Krzeszowic. Biul. Inst. Geol., 282, XIII, 1975, 249÷269. Warszawa.
31. Vachard D.: Tethys et Gondwana au Paleozoique superieur; les donnees afghans: biostratigraphie, micropaleontologie, paleogeographie. Docum. And Trav. IGAL Paris, 2, 1980, s.1÷463.
32. Vachard D.: Calcareous microfossils (Algae, Pseudo-algae and Foraminifera) from La Serre, Montagne Noire, France. Cour. Forsch.- Inst. Senckenberg, 100, 1988 139÷147. Frankfurt a. M.
33. Vdovenko M. V., Aisenverg D. Y., Nemirovskaya T. I., Poletaev V. I.: An overview of Lower Carboniferous Biozones of the Russian Platform. Journ. Foramin. Research, 20, 3, 1990 184÷194.
34. Zajączkowski W. A.: Stratygrafia i litologia wapieni dinantu w Czernej koło Krzszowic. Biul. Inst. Geol., 282, XIII, 1975 273÷320. Warszawa.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-AGH8-0010-0100