Uskoki oraz ich rola w formowaniu pułapek i złóż ropy i gazu w platformowym podłożu przedgórza i Karpat

• Autorzy: Jawor E. , Baran U.

Warianty tytułu

EN

Faults and their function in forming traps and oil and gas deposits in the platform foundation of the foreland and the Carpathians

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W oparciu o dane geologiczne z głębokich otworów i badania geofizyczne wyznaczono szereg ciągów strukturalnych typu blokowo-fałdowego o przebiegu NW-SE, porozrywanych uskokami. Dominują dwa główne kierunki uskoków: starsze o przebiegu NW-SE oraz młodsze o kierunku NE-SW. Scharakteryzowano warunki geologiczno-złożowe rozpoznanych akumulacji ropy i gazu w utworach paleozoicznych i mezozoicznych. Złoża uszczelnione są niezgodnie zalegającymi osadami miocenu, co świadczy o młodym wieku formowania akumulacji. Na tle rozpoznania złożowego omówiono ważną rolę dyslokacji w procesach szczelinowania i dolomityzacji skał węglanowych (skały zbiornikowe wielu złóż), formowania pułapek złożowych, migracji węglowodorów oraz powstaniu złóż. Dla dalszego postępu w metodyce poszukiwań należy podjąć programowe analizy obszarów, głównie w bezpośrednim sąsiedztwie prześledzonych stref uskokowych. Złoża odkryte na przedpolu i szczególnie pod nasunięciem karpackim są dobrą prognozą dla dalszych poszukiwań pod Karpatami, głównie w utworach jury oraz górnej kredy (piaskowce cenomanu) i paleozoiku. Warunkiem poprawy efektywności konieczne jest jednak uzyskanie znacznego podwyższenia stopnia wiarygodności wyników w metodyce rozpoznawania i dokumentowania potencjalnych pułapek pod wiercenia w skomplikowanych warunkach geologicznych, a to zapewnić mogą nowoczesne badania sejsmiczne 2D i 3D oraz złożone procedury procesingowo-interpretacyjne.

EN

Based on geological data of deep holes and geophysical examination, a series of NW-SE structural stretches of the block-fold type were outlined, broken by faults. Two main directions in the faults are dominating; the older one of NW-SE direction and the younger running along NE-SW. Geological deposit conditions have been characterized if recognized accumulations of oil and gas in the Paleozoic and Mezozoic deposits. The deposits are sealed with irregular residues of Miocene, which speaks in favour of the young age of the accumulation. Against the background of the deposit identification, the importance of dislocation in the process of fissure-filling and dolomitization of carbonic rock (reservoir rocks of many deposits) was discussed, the role of forming deposit traps, hydrocarbon migration and deposit formation. For further progress in the methods of prospecting, regular analysis should be undertaken of areas, mainly in direct vicinity of observed fault zones. The deposits discovered in the foreground and particularly under the Carpathian thrust denote good prospects for further prospecting under the Carpathians, mainly in the Jurassic deposits and those of the Upper Cretaceous (Cenomanian sandstone) and Paleozoic. However, the essential condition for improvement in the effectiveness is the necessity to obtain considerably higher degree of credibility of the results in the methods of identification and documentation of potential traps for drilling in complicated geological conditions, and this can be provided by modern seismic 2D and 3D exploration and complex processing and interpretative procedures.

Słowa kluczowe

PL

uskoki; złoża ropy naftowej; złoża gazu ziemnego; zapadlisko przedkarpackie; Karpaty; utwory paleozoiczne; utwory mezozoiczne; pułapki złożowe; dyslokacja

EN

faults; oil deposits; gas deposits; Carpathian Foreland; Carpathians; Paleozoic deposits; Mezozoic deposits; deposit traps; dislocation

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2008
• Tom: R. 64, nr 2
• Strony: 71--83
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Jawor E.

autor

Baran U.

• PGNiG S.A. Geonafta w Krakowie

Bibliografia

• [1] Baran U., Jawor E., Jawor W.: Rozpoznanie geologiczne i wyniki prac poszukiwawczych za węglowodorami w zachodniej części polskich Karpat. Przegląd Geologiczny Nr 45, 1, s. 66-75, 1997.
• [2] Czernicki J., Moryc W.: Złoże ropy naftowej Nosówka koło Rzeszowa. Nafta Nr 4-6, s. 49-53, 1990.
• [3] Dudek J.: Warunki geologiczno-strukturalne pułapek i parametry złożowe górnej jury w zapadlisku przedkarpackim. Prace Instytutu Górnictwa Naftowego i Gazownictwa Nr 37, s. 5-117, 1980.
• [4] Florek R., Gliniak P., Zacharski J.: Nowe spojrzenie na strefę nasuwczą Łąkty w rejonie Łapanów - Tymowa. Nafta-Gaz Nr 12, s. 647-654, 2006.
• [5] Florek R., Pieniążek I., Zacharski J.: Szczegółowa analiza geologiczno-złożowa utworów paleozoicznego podłoża Karpat Zachodnich w rejonie Kraków - Cieszyn. Archiwum OR Geonafta Kraków, 1999.
• [6] Jawor E.: Wgłębna budowa geologiczna na wschód od Krakowa. Acta Geologica Polonica Nr 4, s. 709-769, 1970.
• [7] Jawor E.: Warunki złożowe strefy Grobla - Pławowice na tle tektoniki wgłębnej obszaru na wschód od Krakowa. Prace Geologiczne PAN, Oddział w Krakowie, s. 7-68, 1973.
• [8] Jawor E.: Utwory miocenu między Krakowem a Dębicą. Przegląd Geologiczny Nr 12, s. 635-641, 1983.
• [9] Jawor E., Baran U.: Piaskowce cenomanu - rozpoznanie i perspektywy poszukiwawcze. Nafta-Gaz Nr 2, s. 79-97, 2001.
• [10] Jawor E., Baran U.: Charakterystyka geologiczna utworów karbonu południowej części bloku małopolskiego. W: Kotarba M.J. (red.) Możliwości generowania węglowodorów w skałach karbonu południowej części bloku górnośląskiego i małopolskiego. Wydawnictwo Naukowe „Akapit", Kraków, Rozdz. 3, s. 25-48, 2004.
• [11] Jawor E., Jawor W., Kruczek J.: Aktualne rozpoznanie warunków nagromadzenia gazu ziemnego pod Karpatami na południe od Bochni. Przegląd Geologiczny Nr 12, s. 554-562, 1972.
• [12] Karnkowski P.: Formowanie się złóż ropy naftowej i gazu ziemnego na tle geologii przedgórza Karpat. Wydawnictwo Instytutu Geologicznego, Warszawa, s. 1-116. 1969.
• [13] Karnkowski P.: Złoża ropy naftowej i gazu ziemnego w Polsce. T. 2, Karpaty i zapadlisko przedkarpackie. Wydawnictwo Geosynoptyków „Geos", Kraków, s. 1-256, 1993.
• [14] Kotarba M.J., Burzewski W., Jawor E., Baran U., Kosakowski P., Buła Z.: Generacyjny podsystem naftowy i ocena możliwości akumulacji węglowodorów utworów karbonu południowej części bloku górnośląskiego i małopolskiego. W: Kotarba M.J. (red.) Możliwości generowania węglowodorów w skałach karbonu południowej części bloku górnośląskiego i małopolskiego. Wydawnictwo Naukowe „Akapit", Kraków, Rozdz. 7, s. 117-141, 2004.
• [15] Kruczek J.: Pierwsze rozpoznanie prawideł rozmieszczenia złóż ropno-gazowych w obrębie przedgórza Karpat Zachodnich. Nafta Nr 4, s. 100-109, 1968.
• [16] Kruczek J., Sas-Korczyński S.: Warunki nagromadzenia gazu ziemnego w utworach jury górnej i miocenu w rejonie Tarnowa. Geofizyka i Geologia Naftowa Nr 3-4, s. 73-82, 1972.
• [17] Matyja H., Tomaś A., Lipiec M., Turnau E.: Stratygrafia dewońsko-karbońskiej serii węglanowej w rejonie Rajbrotu -Tarnawy. W: H. Matyja (red.) Paleozoik podłoża centralnej części polskich Karpat zewnętrznych (rejon Liplas - Tarnawa). Prace Państwowego Instytutu Geologicznego Nr 174, s. 33-60, 2001.
• [18] Moryc W.: Budowa geologiczna utworów podłoża miocenu w rejonie Sędziszów Mlp. - Rzeszów i ich perspektywiczność. Nafta-Gaz Nr 9-10, s. 205-223, 1992.
• [19] Moryc W.: Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Pilzno - Dębica - Sędziszów Małopolski. Nafta-Gaz Nr 12, s. 521-550, 1996.
• [20] Moryc, W.: Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Kraków - Pilzno. Część 1. Prekambr i paleozoik (bez permu). Nafta-Gaz Nr 5, s. 197-216, 2006.
• [21] Moryc, W.: Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Kraków - Pilzno. Część. 2. Perm i mezozoik. Nafta-Gaz, Nr 6, s. 263-282, 2006.
• [22] Narkiewicz M., Jarosiński M., Krysiak Z., Aleksandrowski P., Mastalerz K.: Badania sedymentologiczne, stratygraficzne, tektoniczne i geodynamiczne w otworze Lachowice 7. Archiwum OR Geonafta Kraków, 1995.
• [23] Obuchowicz Z.: Budowa geologiczna przedgórza Karpat Środkowych. Prace Instytutu Geologicznego Nr 4, s. 321-354, 1963.
• [24] Obuchowicz Z.: Złoża ropy i gazu w Zapadlisku Przedkarpackim. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego Nr 3, s. 397-410, 1963.
• [25] Poborski J., Jawor E.: Z Tektoniki Podkarpacia w okolicach Krakowa. Przegląd Geologiczny Nr 6, s. 308-312, 1989.
• [26] Tokarski A.: Struktura Niwisk. Prace Geologicznej Komisji Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk, Oddział w Krakowie Nr 13, s. 1-61, 1962.