Nowelizacja stratygrafii syluru w wybranych profilach wiertniczych obniżenia bałtyckiego (Polska północna)

Szymański, B.; Modliński, Z.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Nowelizacja stratygrafii syluru w wybranych profilach wiertniczych obniżenia bałtyckiego (Polska północna)

Autorzy

Szymański B. , Modliński Z.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Revision of the Silurian stratigraphy in selected boreholes from the Polish sector of the Baltic Depression (northern Poland)

Języki publikacji

Abstrakty

Zaprezentowano wyniki rewizji podziału graptolitowego serii sylurskiej w wybranych profilach wiertniczych polskiej części obniżenia bałtyckiego. Dotychczasowy podział był oparty na autorskim schemacie E. i H. Tomczyków (1962-1990), który zawiera szereg błędnych rozwiązań. Zakres proponowanych korekt obejmuje m.in.: ujednolicenie granic systemu, dolnej - ordowik/sylur i górnej - sylur/dewon, eliminację jednostek rangi oddziału określanych jako siedlce i podlasie, zdefiniowanie granic i zasięgów standardowych oddziałów systemu (landower, wenlok, ludlow, pridoli) oraz pięter (gorst i ludford), wreszcie rezygnację z szeregu wyróżnianych dotychczas regionalnych poziomów graptolitowych. Niektóre z nich nie mają wszystkich cech umożliwiających ich identyfikację na obszarze całego basenu. Dla innych niemożliwe jest udokumentowanie ich granic i zasięgów. Jeszcze inne są niedostatecznie udokumentowane, co uniemożliwia jednoznaczne korelacje ze standardowymi poziomami graptolitowymi skali globalnej. Zmodyfikowany schemat podziału serii sylurskiej ilustrują profile otworów wiertniczych: Słupsk IG 1, Lębork IG 1, Kościerzyna IG 1, Żarnowiec IG 1, Gdańsk IG 1, Hel IG 1, Pasłęk IG 1 i Bartoszyce IG 1.

This study revises the graptolite zonation of the Silurian System in selected boreholes from the Polish sector of the Baltic Depression. The previous zonation was based on the scheme by Tomczykowa & Tomczyk (1962-1990) and contained many errors. The revision resulted in, among others, unification of the basal and top boundaries of the Silurian System, elimination of the Siedlce series and Podlasie series, determination of limits and ranges of the standard Series (Llandovery, Wenlock, Ludlow and Pridoli) and Stages (Gorstian and Ludfordian), and relinquishment of several regional graptolite zones. Some of the zones do not posses enough attributes to allow their identification across the entire basin. For others it is impossible to dating their limits and ranges. Yet others are insufficiently documented, that makes them impossible to correlate with the standard graptolite zones. The modified stratigraphic scheme of the Silurian System is illustrated by borehole sections: Słupsk IG 1, Lębork IG 1, Kościerzyna IG 1, Żarnowiec IG 1, Gdańsk IG 1, Hel IG 1, Pasłęk IG 1 and Bartoszyce IG 1.

Słowa kluczowe

stratygrafia graptolity sylur obniżenie bałtyckie Polska Północna

graptolites stratigraphy Silurian Baltic Depression northern Poland

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2003

Tom

nr 405

Strony

109--138

Opis fizyczny

Bibliogr. [94] poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Szymański B.

bszy@pgi.waw.pl

Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Modliński Z.

zmod@pgi.waw.pl

Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

BARRANDE J., 1850 - Graptolites de Boheme. Prague.
BASSETT M.G., COCKS L.R.M., HOLLAND C.H., RICARDS R.B., WARREN P.T., 1975 - The type Wenlock Series. Rep. Inst. Geol. Soc., 75, 13: 132-143.
BOUCEK B., 1931- Predbezna zprawa o niekterych nowych druz ich graptolitu z ceskeho gotlandu. Vest. Stat. Ustred. Ustavu Geol., 7: 293-306.
BOUCEK B., 1953 - Biostratigraphy, development and correlation of the Zelkovice and Motol beds of the Silurian of Bohemia. Sbornik ustredniho ustawu geologickeho, 20: 473--484.
BULMAN O.M.B., 1970 - Graptolithina. In: Treatise on invertebrate paleontology (R.C. Moore, ed.): 32-163. Geol. Soc. of America and University of Kansas Press, Lawrence, Kansas.
COCKS L.R.M., HOLLAND C.H., RICARDS R.B., STRACHAN I.,1971- Silurian. Geol. Soc. Spec. Rep., 1, 127: 52--65.
COCKS L.R.M., NOWLAN G.S., 1993 - New left hand side for correlation diagrams. Silurian Times, 1: 6-8.
CHEN Xu, RONG J., MITCHELL Ch., HARPER D., 2000 - Late Ordovician to earliest Silurian graptolite and brachiopod biozonation from the Yangtze region, South China, with a global correlation. Geol. Mag., 137, 6: 623--650.
DADLEZ R., 1995 - Dolny paleozoik. W: Atlas geologiczny południowego Bałtyku 1:500000: 9-12. Państw. Inst. GeoI., Warszawa.
DAHLGRON F., SEITZ 0.,1944 - Die Bohrung Leba im Pommoren. Jb. Reichsamt fur Bodenforsch., 63: 82-94.
ELLES G.L., 1900 - The zonal classification of the Wenlock Shales of the Welsh Borderland. Q. J Geol. Soc., 56: 415-432.
ELLES G.L., 1925 - The characteristic assemblages of the graptolites zones the British Isles. Geol. Mag. , 56: 337-347.
ELLE S G.L., WOOD E.R.M., 1901-1918 - A monograph of British Graptolites. Palaeontolographical Soc. Parts I-X. London.
FORTEY R.A., BASSETT M.G., HARPER D.A.T., HUGHES R.A., INGHAM J.K., MOLYNEUX S.G., OWEN A. W., RUSHTON A. W .A., SHELDON P .R., 1991 - Progress and problem s in the selection of stratotypes for the bases of series in the Ordovician System of the historical type area in the U.K. In: Advaces in Ordovician geology (Ch.R. Barnes, S.R. Williams, eds.). Geol. Survey of Canada, 90, 9: 5-25.
GRADSTEIN F .M., OGG J., 1996 - A Phanerozoic time scale. Episodes. Intern. Geosc. Newsmagazine, 19, 1-2: 3-5.
HARLAND W.B., AMSTRONG R.L.,COX A.V., CRAIG L.W.,SMITH A.G., SMITH D.G., 1989 - A geologic time scale. Cambridge Univ. Press, Cambridge.
HOLLAND C.R., 1989 - Principles, history and classification. In: A global standard for the Silurian System (C.H. Rolland., M.G. Bassett, eds.). National Museum of Wales, Geological Series 9: 7-26. Cardiff.
HOLLAND C.H., BASSETT M.G (eds.), 1989 - A global standard for the Silurian System. National Museum of Wales, Geological Series 9, Cardiff.
HOLLAND C.H., LAWSON J.D., WALMSLEY V.G., 1963 - The Silurian rocks of the Ludlow district Shropshire. Bull. Brit. Mus. Nat. Hist. Geol., 8, 3: 161-175.
HUGHES R.A., 1995 - The durations of Silurian graptolite zones. Geol. Mag., 132, 1: 113-115.
JAEGER H., 1986 - Graptolithina. In: Pridoli - the Fourth Subdivision of the Silurian (J. Kriz, H. Jaeger, F. Paris, P. Schonlaub, eds.). Jb. Geol. Bundesanstalt Sonderband, 129: 291-360.
JAEGER H., 1991 - Neue Standard Graptolithen zonen folge nach der "Grossen Krise" and der Wenlock/Ludlow Grenze (SiIur). Neues Jahrbuch Geologische-Palaontologische Abhandlungen, 182, 3: 303-354.
JAWOROWSKI K., 1965 - Strop warstw pasłęckich w obniżeniu litewskim a granica wenlok-Iudlow. Kwart. Geol., 9, 3: 511-526.
JAWOROWSKI K., 2000 - Facies analysis of the Silurian shale-siltstone succession in Pomerania (northem Poland). Geol. Quart., 44, 3: 297-315.
JAWOROWSKI K., MODLIŃSKI Z., 1968 - Dolnosylurskie wapienie gruzłowe w północno-wschodniej Polsce. Kwart. Geol., 12,3: 493-506.
KSIĄŻKIEWICZM., SAMSONOWICZ J., 1952-Zarys geologii Polski. Państw. Wyd. Nauk., Warszawa.
KOREN T.N., 1989 - The graptolite Ludlow and Pridoli Series in Kazahstan. In: Global standard for the Silurian System (C.H. Rolland, M.G. Bassett, eds.). National Museum of Wales, Geol. Series 9: 149-157. Cardiff.
KOREN T.N., 1991 - Evolutionary crisis of the Ashgill graptolites. In: Advaces in Ordovician geology (Ch.R. Bames, S.H. Williams, eds.). Geol. Survey of Canada, 90, 9: 157-164.
LANGIER-KUŹNIAROWA A., 1967 - Petrografia ordowiku i syluru na Niżu Polskim. Biul. Inst. Geol., 197: 115-327.
LANGIER-KUŹNIAROWAA., 1974 - Nowe dane do petrografii ordowiku i syluru na Niżu Polskim. Biul. Inst. Geol., 245: 253-341.
LENZ A.C., 1982 - Llandoverian graptoloites of the Northern Canadian Cordillera: Petalograptus, Cephalograptus, Rhapidograptus, Dimorphograptus, Retiolitidae and Monograptidae. Life Sc. Contrib., Royal Ontario Museum, 130: 1-154.
LENZ A.C., JACKSON A.C., 1971 - Latest Silurian (Pridolian) and Early Devonian Monograptus of Northwestem Canada. Contrib. Canad. Paleont. Bull. 192: 1-25.
LOYDELL D.K., 1993 - Worldwide correlation ofTelychian (Upper Llandovery) strata using graptolites. In: High resolution stratigraphy (E.K. Hailwood, R.E. Kidd, eds.). Geol. Soc. Spec. Publ. 70: 323-340.
MELCHIN M.J., 2001 - The GSSP for the Base of the Silurian System. Silurian Times 9.
MELCHIN M.J., WILLIAMS S.H.A., 2000 - A restudy of the akidograptine graptolites from Dob's Linn and a proposed redefined zonation of the Silurian Stratotype. Palaeontology Down Under 2000. Geol. Soc. of Australia, Abstracts: 61-63.
NORTH American Stratigraphic Code, 1983. Am. Ass. Petrol. Geol. Bull., 67, 5: 847-873.
NEHRING-LEFELD M., 1988 - Biostratygrafia piętra podlaskiego (górny sylur) w polskim akwenie Bałtyku na podstawie małżoraczków. Kwart. Geol., 32, 3-4: 577-604.
NOWLAN G.S., 1995 - Left hand column for correlation charts. Silurian Times, 3: s.8.
PETTIJOHN F.J., POTTER P.E., SIEVER R., 1972 - Sand and sandstone. Springer Verlag. Berlin- Heidelberg- New York.
PRIBYL A., 1941- Graptolitova fauna ceskeho stredniho ludlovu. Zpr. Geol. Ustavu, 16, 2- 3: 63-73.
PRIBYL A., 1983 - Graptolite biozones of the Kopanina and Pridoli Formations in the Upper Silurian of Central Bohemia. Casopis pro mineralogii a geologii, 28, 2: 149- 167.
RlCARDS R.B., 1976 - The sequences of Silurian zones in the British Isles. Geol. J., 11: 153-188.
RONG J.-Y., CHEN X., HARPER D.A.T., MITCHELL C.E., 1999 - Proposal of a GSSP candidate section in the Yangtze Platform region, S China, for a new Hirnantian boundary stratotype. Acta Univ. Carolinae, Geologica, 43, 1-2: 77-80. .
STORCH P., 1988 – Earliest Monograptidae (Graptolithina) in the Lower Llandovery seqence of the Prague Basin (Bohemia). Sb. Geol. Ved , Paleont., 29: 9-48.
STRATIGRAPHIE Nomenclature of the Netherlandes, 1980. Geol. Mijnb. Gen., 32: 16-20.
SZYMAŃSKI B., MODLIŃSKI Z., 1999 - Kodyfikacja stratygrafii syluru w profilach syneklizy perybałtyckiej (NE Polska). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
SZYMAŃSKI B., TELLER L., 1998 - The Silurian stratigraphy of the Zawiercie Żarki area (NE margin of the Upper Silesian Coal Basin). Geol. Quart., 42, 2: 183- 200.
SZULCZEWSKI M., 1986 - Koncepcje i rzeczywistość klasyfikacji stratygraficznej. Prz. Geol. , 34, 5: 233-237.
TELLER L., 1976 - Morphology of some Upper Wenlockian Cyrtograptinae from Zawada 1 profile (NE Poland). Acta Geol. Pol., 26, 4: 469-484.
TELLER L., 1986 - Morphology of selected monograptidae from the Wenlock of NE Poland. Palaeontographica Abt. A. 192: 51- 73.
TELLER L., 1996 - Stopień rozpoznania systemu sylurskiego w obszarze nidziańsko-świętokrzysko-radomskim. W: Paleozoik na tle budowy skorupy ziemskiej w Górach Świętokrzyskich (red. Z. Kowalczewski). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
TELLER L., 1997a - The subsurface silurian in the East European Platform. Palaeont. Pol., 56: 7-21.
TELLER L., 1997b - Graptolites and stratigraphy of the Pridoli Series in the Rast European Platform. Palaeont. Pol., 56: 59-70.
TELLER L., 1997c - Revision of selected monograptids from the Chelm 1 key section (EEP). Palaeont. Pol., 56: 71-85.
TOMCZYK H., 1962a- Stratigraphic problems of the Ordovician and Silurian in Poland in the light of recent studies. Pr. Inst. Geol.,35: 1- 134.
TOMCZYK H., 1962b - Uwagi o sedymentacji warstw wydryszowskich w regionie łysogórskim i warstw siedleckich w otworze Lębork. Prz. Geol., 10, 8: 407-410.
TOMCZYK H., 1964 - Stratygrafia syluru w północno-wschodniej Polsce. Kwart. Geol., 8, 3: 506-520.
TOMCZYK H., 1968a - Sylur. W: Budowa geologiczna Polski. T. l, Stratygrafia. Cz. 1, Prekambr i paleozoik: 237-312. Wyd. Geol., Warszawa.
TOMCZYK H., 1968b - Stratygrafia syluru na obszarze nadbałtyckim Polski na podstawie wierceń. Kwart. Geol., 12, l: 15-34.
TOMCZYK H., 1973 - Sylur. Pasłęk IG l . Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 9: 57-65, 85-95.
TOMCZYK H., 1974a - Sylur. Bartoszyce IG 1, Gołdap IG 1. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 14: 53-59, 93-100, 122-137.
TOMCZYK H., 1974b - Szczegółowy profil litologiczno-stratygraficzny. Sylur. Dokumentacja wynikowa otworu badawczego (parametryczno-strukturalnego) Słupsk IG 1. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
TOMCZYK H., 1975a - Sylur. Krowie Bagno IG 1. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Insf. Geol., 25: 44-47, 100-106.
TOMCZYK H., 1975b - Sylur. Prabuty IG l. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 27: 39-47, 69-76.
TOMCZYK H.; 1976a - Sylur. Strzelce IG l, Strzelce IG 2. Profile Głęb. Otw. Wżertn. Inst. Geol., 31: 29-31,50-59.
TOMCZYK H., 1976b - Sylur. Żarnowiec IG l. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 32: 20-28, 56-68.
TOMCZYK H., 1976c - Rozwój litofacjalny syluru w zachodniej części syneklizy perybałtyckiej . Biul. Inst. Geol., 270: 109-130.
TOMCZYK H., 1977a - Sylur. Bytów IG 1. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 40: 42-62.
TOMCZYK H., 1977b - Profil syluru otworu Lębork IG 1 (maszynopis). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
TOMCZYK H., 1982 - Sylur. Kościerzyna IG 1. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 54: 37-55, 84-116.
TOMCZYK H., 1986 - Sylur. Hel IG l. Profile Głęb. Otw. Wiertn.Inst. Geol., 63: 21-37, 63- 85.
TOMCZYK H., 1989 - Sylur. Gdańsk IG l. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 67: 27-40, 76-93 .
TOMCZYK H., 1990 - Sylur. W: Budowa geologiczna Polski. T. 3 Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, cz. 1 a Paleozoik starszy (z proterozoikiem górnym): 272-279. Państw . Inst. Geol., Warszawa.
TOMCZYKOWA E., 1974 - Charakterystyka faunistyczna i stratygrafia żedynu oraz zigenu górnego. Ciepielów lG l. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 20: 90-95.
TOMCZYKOWA E., 1975 - Najniższy dewon. Krowie Bagno IG l. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 25: 106-109.
TOMCZYKOW A E., 1988 - Silurian and Lower Devonian biostratigraphy and palaeoecology in Poland. Biul. Inst. Geol., 359: 21-41.
TOMCZYKOWA E., 1990 - Gromada Trilobita. W: Budowa geologiczna Polski. T. 3 Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, cz. 1a Paleozoik (z proterozoikiem górnym): s. 62. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
TOMCZYKOWA E., 1991 - Upper Silurian and Lower Dewonian trilobites of Poland. Pr. Państw. Inst. Geol., 134: 78 ss.
TOMCZYKOWA E., TOMCZYK H., 1976 - Podstawy biostratygraficzne granicy sylur-dewon w otworach Strzelce IG l i Strzelce IG 2. Profile Głęb. Otw. Wiertn. Inst. Geol., 31: 59-62.
TOMCZYKOWA E., TOMCZYK H., 1979 - Stratigraphy of the Polish Silurian and Lower Devonian and development of the Proto-Tethis. Acta Palaeont. Pol., 24, l : 165-183.
TOMCZYKOWA E., WITWICKA E., 1972 -Z badań stratygrafii górnego syluru w obszarze nadbałtyckim Polski. Kwart. Geol., 16,4: 1006-1008.
TOMCZYKOWA E., WITWICKA E., 1974 - Stratigraphic correlation of Podlasian deposits on the basis of ostracodes and trilobites in the Peri-Baltic Area of Poland (Upper Silurian). Biul. Inst. Geol., 276: 55- 86.
URBANEK A., 1970 - Neocucullograptinae n. subfam. (Graptolithina) - their evolutionary and stratigraphic bearing. Acta Palaeont. Pol., 15,2-3: 163-388.
URBANEK A., 1997 - Late Ludfordian and early Pridoli monograptids from the Polish Lowland. Palaeont. Pol., 56: 87-231.
URBANEK A., TELLER L., 1997 - Graptolites and stratigraphy of the Wenlock and Ludlow Series in the East European Platform. Palaeont. Pol., 56: 23-57.
WALLISER O.H., 1964 - Conodonten des Silurs. Abh. Hess. Land. Bodenforsch., 41: 1-106.
WALLISER O.H., 1971 - Conodont biostratigraohy of the Silurian of Europe. In: Symposium on conodont biostratigraphy (W.C. Sweet, S.M. Bergstrom, eds.). Geol. Soc. Amer. Mem., 127: 195-206.
WOOD E.R.M., 1900 - The Lower Ludlow Formation and its graptolite fauna. Q. J. Geol. Soc. London, 56: 415-496.
WITWICKA E., 1967 - Małżoraczki z górnego syluru Polski. Kwart. Geol., 11, l: 39-56.
ZALASIEWICZ J., 1990 - Silurian graptolite biostratigraphy in the Welsh Basin. J. Geol. Soc. 147: 619-622.
ZALASIEWICZ l, 1994 - Middle to Late Telychian (Silurian: Llandovery) graptolite assemblages of the Central Wales. Palaeont., 37: 375-396.
ZASADY polskiej klasyfikacji, terminologii i nomenklatury stratygraficznej, 1975. Instrukcje i metody badań geologicznych, z. 33. Inst. Geol., Warszawa.
ŻBIKOWSKA B., 1973 - Małżoraczki gómosylurskie z wyniesienia Łeby (NE Polska). Acta Geol. Pol., 23: 607-638.
ŻBIKOWSKA B., 1974 - Upper Silurian Ostracod Zones in the Chojnice area (NW Poland). Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. Sc. Terre, 22, l: 45-48.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-AGH5-0023-0045