Chemizm i jakość wód podziemnych w województwie świętokrzyskim

• Autorzy: Prażak J.

Warianty tytułu

EN

Chemistry and quality of groundwater in the Świętokrzyskie province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy opisano aktualny chemizm i jakość zwykłych wód podziemnych w województwie świętokrzyskim (stan na 1999 r.) i jego zmienność w latach 1992-1999, ustalone na podstawie wyników monitoringu krajowego i regionalnego. Przestrzenna analiza wykazała znaczne zróżnicowanie regionalne składu jonowego badanych wód. W zakresie typów wody wydzielonych według klasyfikacji Altowskiego-Szwieca występowanie typów HCO3-Ca i HCO3-Ca-Mg ma charakter naturalny. Wody typu HCO3-Ca-Mg występują głównie w północnej i północno-wschodniej części województwa, natomiast wody typu HCO3-Ca - w części centralnej i południowej. Wyjątek stanowią również naturalne typy wód HCO3-SO4-Ca i HCO3-SO4-Ca-Mg w rejonie Pińczowa i Buska Zdroju, gdzie jon SO/4/2- jest pochodzenia geogenicznego z lokalnych skał siarczanowych (gipsy) zapadliska przedkarpackiego. W wielu punktach monitoringu stwierdzono jednak typy wód odbiegające od naturalnych, co jest spowodowane antropogenicznym zanieczyszczeniem wody. Wśród jonów decydujących o typie wody obecne są również jony pochodzące z zanieczyszczeń. Obszarowe zanieczyszczenie antropogeniczne obserwuje się tylko w przypadku jonu SO/4/2- ; występuje ono w rejonach Końskie-Skarżysko Kamienna, Kielce i Staszów. W dwóch pierwszych rejonach ogniskiem zanieczyszczeń są głównie kominowe emisje siarki ze zgrupowanych tam zakładów przemysłowych, a w rejonie Staszowa jon SO/4/2- pochodzi z migracji wód złożowych z kopalń siarki, gdzie eksploatowano ją metodą podziemnego wytopu. Pozostałe jony: Cl-, Na/3/-, Na+ i K+ występują tylko punktowo i są związane z lokalnymi ogniskami zanieczyszczeń. Skład chemiczny wód podziemnych w latach 1992-1999 ulegał zmianom, które najczęściej są nieregularne. Stały trend wzrostu zawartości któregoś z jonów głównych wody stwierdzono tylko w nielicznych punktach.

EN

This paper describes the actual chemical and quality state of groundwater in the Świętokrzyskie province (1999 ) and the variability during the years 1992-1999, determined on the basis of regional and state monitoring research. The spatial analysis of the groundwater displays a marked regional variation in ionic composition. As far as to the type of water classified according to Altowski and Szwiec, the occurrence of water types HCO3-Ca and HCO3-Ca-Mg show the differentiation and this is of a natural character. Waters of type HCO3-Ca-Mg occur mainly in the northern and north eastern part of the province, while waters of type HCO3-Ca occur in the central and southern parts. An exception is formed with the occurrence of natural waters of type HCO3-SO4-Ca and HCO3-SO4-Ca-Mg in the region of Pińczów and Busko Zdrój, where the SO/2-/4 ion occurs geogenically from locally occurring sulphate rocks (gypsum) in the fore-Carpathian depression. In many monitoring points, water types differing to natural types were noted and these digressions are caused by anthropogenic contamination. Amongst the ions deciding the water type, ions from contaminant origins also feature. Large-scale anthropogenic contamination is observed in the case of the SO/4/2- ion and occurs in the region of Końskie-Skarżysko Kamienna, Kielce and Staszów. In the first two cases the contamination source is from chimney sulphur emissions of grouped industries while in the region of Staszów the SO/4/2- ion originates from the migration of mine ore waters from a sulphur mine there utilizing the ore-melting method. The remaining ions Cl-, Na/3/-, Na+ and K+ occur in point sources and are related to local contaminant plumes. The chemical composition of groundwater in the years 1992-1999 underwent changes, which frequently occurred irregularly. A constant growth trend of certain primary ions is stated only in certain points.

Słowa kluczowe

PL

chemizm wód podziemnych; jakość wód podziemnych; województwo Świętokrzyskie

EN

chemistry groundwater; quality groundwater; Świętokrzyskie Province

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2002
• Tom: nr 400
• Strony: 77--90
• Opis fizyczny: Bibliogr. 3 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Prażak J.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce

Bibliografia

• [1] MACIOSZCZYK A., 1987 — Hydrogeochemia. Wyd. Geol. Warszawa.
• [2] PIOŚ, 1995 — Wskazówki metodyczne dotyczące tworzenia regionalnych i lokalnych monitoringów wód podziemny Wyd. II zmienione. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa.
• [3] PRAŻAK J., JANECKA-STYRCZ K., KOWALCZEWSKA G., PACIURA W., 1996 — Raport o jakości zwykłych w podziemnych województwa kieleckiego na podstawie badań monitoringowych wykonanych w latach 1991-1995.Biblioteka Monitoringu Środowiska. Kielce.