Hydrologiczne konsekwencje eksploatacji złoża węgla kamiennego w rejonie Bogdanki (LZW)

• Autorzy: Michalczyk Z. , Chmiel S. , Chmielewski J. , Turczyński M.

Warianty tytułu

EN

Hydrological consequences of hard coal mining in the area of Bogdanka (LCB)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W konsekwencji robót górniczych, prowadzonych od 1975 r. w południowo-zachodniej części Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego (Polesie Lubelskie), nastąpiła zmiana rzeźby terenu i stosunków wodnych. Działalność górnicza powoduje przesunięcia działów wodnych oraz zmiany układu wód powierzchniowych i podziemnych, a także prowadzi do przekształcania ich jakości. Na obszarze górniczym, w wyniku eksploatacji złóż węgla "na zawał" oraz dużego obniżenia ciśnienia wód naporowych piętra jurajskiego i karbońskiego wytworzyły 4 niecki osiadań (dwie z nich są stale wypełnione wodą) oraz powstała hałda usypana ze skały płonnej. Zmieniają się kierunki przepływu płytkich wód podziemnych, następuje zwiększenie mineralizacji wód podziemnych i powierzchniowych oraz przyspieszenie ich odpływu. Największe zagrożenia dla środowiska wynikają ze zmian stosunków wodnych, zarówno w aspekcie ilościowym jak i jakościowym, zachodzących w sąsiedztwie cennych przyrodniczo ekosystemów Poleskiego Parku Narodowego. Dla ochrony tych obszarów pojezierza konieczne jest utrzymanie na obszarze górniczym zbiorników wodnych w nieckach osiadań, jak również zapobieganie rozprzestrzenianiu się wód nadmiernie zeutrofizowanych i zmineralizowanych.

EN

The mining work has been carried out in the south-western part of the Łęczna-Włodawa Lake District (Lublin Polesie) since 1975. It has caused changes in the ground surface relief and water relations. Mining activities cause shifting of watersheds and changes in the pattern of surface-and ground-waters, including their quality. Four subsidence basins - 2 of them permanently filled with water - and a mine tip of waste rock have formed in the mining area due to caving and a considerable decrease in the pressure of waters in the Jurassic and Carboniferous horizons. The flow directions of shallow-lying groundwater change, mineralization of ground- and surface waters increases and their run-off accelerates. Those quantitative and qualitative changes in the water conditions in the area of the valuable ecosystems of the Polesie National Park pose a serious threat to the environment. In order to protect this part of the Lake District, it is necessary to maintain the water reservoirs in the subsidence basins and to prevent the distribution of the increasingly eutrophic and mineralized waters.

Słowa kluczowe

PL

górnictwo węgla kamiennego; przekształcenia rzeźby; zmiany stosunków wodnych; zmiany hydrochemiczne wód; Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie

EN

hard coal mining; relief transformation; changes in water relations; hydrochemical changes of waters; Łęczna-Włodawa Lake District

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 422
• Strony: 113--125
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Michalczyk Z.

• Zakład Hydrografii UMCS, ul. Akademicka 19/409, 20-033 Lublin

autor

Chmiel S.

• Zakład Hydrografii UMCS, ul. Akademicka 19/409, 20-033 Lublin

autor

Chmielewski J.

• Lubelski Węgiel „Bogdanka“ Spółka Akcyjna, Bogdanka, 21-013 Puchaczów

autor

Turczyński M.

• Zakład Hydrografii UMCS, ul. Akademicka 19/409, 20-033 Lublin

Bibliografia

• BORCHULSKI Z., ŁYSZCZARZ L., 2000 -Zagrożenia i szanse zagospodarowania przestrzennego w obszarze KWK ,,Bogdanka’’. W. Problemy ochrony i użytkowania obszarów wiejskich o dużych walorach przyrodniczych: 279-285. Wyd. UMCS Lublin.
• CHMIEL S., MICHALCZYK Z., TURCZYŃSKI M., 2002 - Hydrological changes of waters in reservoirs formed and a result of mining deformations. Limnological Review, 2, 57-62.
• DAWIDEK J., PISZCZ J., 2001 - Wpływ skał płonnych z kopalni węgla kamiennego na hydrosferę dolnej Świnki. W: Współczesne problemy hydrogeologii: 163-170. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• GAZDA L., 1987 - Geologiczno-geochemiczne uwarunkowania zmian antropogenicznych środowiska naturalnego CRW LZW. W: Określenie dróg przenoszenia abiotycznego i ekologicznego polutantów w rejonie LZW. Tom I: 59-84. PLub., Lublin.
• HARASIMIUK M., MICHALCZYK Z., TURCZYŃSKI M., (red.) 1998 - Jeziora łęczyńsko-włodawskie. Monografia przyrodnicza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, UMCS, PIOS, Lublin.
• JANIEC B., 1987 - Wybrane problemy jakości wód powierzchniowych Centralnego Rejonu Lubelskiego Zagłębia Węglowego. W: Określenie dróg przenoszenia abiotycznego i ekologicznego polutantów w rejonie LZW. Tom I: 212-222. PLub., Lublin.
• JANIEC B., MICHALCZYK Z., WOJCIECHOWSKI K., 1988 - Stan i zagrożenia stosunków wodnych centralnego rejonu Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Ann. UMCS Sect. B, 39: 173-206. Lublin.
• KRAJEWSKI S., 1972 - Strefowość zawodnienia utworów górnej kredy na obszarze Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Prace Hydrogeol. IG. S. spec., 3: 1-66. Warszawa.
• KOPALNIA Węgla Kamiennego Bogdanka. www.bogdanka.lublin.pl
• KOSIARSKI T., ŁYSZCZARZ L., KAMIŃSKA-WAWRZYSIUK M., 1998 - Monitoring powierzchni terenu i pierwszego poziomu wodonośnego w obszarze górniczym ,,Puchaczów IV’’: 631-638. Ekoinżynieria. II forum inżynierii ekologicznej. Polskie Tow. Inżynierii Ekologicznej. Nałęczów.
• KRASSOWSKA A., NIEMCZYCKA T., 1984 - Pokrywa mezozoiczna Lubelskiego Zagłębia Węglowego. W: Przew. LVI Zjazdu PTG: 36-55. Wyd. Geol., Warszawa.
• KULESZA P., TURCZYŃSKI M., 2000 - Przeobrażenia hydrosfery w zlewniach jezior Nadrybie i Uściwierzek (Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie). W: Naturalne i antropogeniczne przemiany jezior: 105-116. Wyd. Uniw. War.-Maz., Olsztyn.
• ŁYSZCZARZ L., BORCHULSKI Z., 1995 - Oddziaływanie wydobycia węgla kamiennego w Lubelskim Zagłębiu Węglowym na środowisko wodne Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. Człowiek i Środowisko, 3, 19: 163-184. IGPiK, Warszawa.
• MAJKA-SMUSZKIEWICZ A, 1995 - Wpływ skał płonnych Kopalni Węgla Kamiennego ,,Bogdanka’’ na wody podziemne i powierzchniowe. Ekoinżynieria, 2, 3, 25-30.
• MICHALCZYK Z, BARTOSZEWSKI S., CHMIEL S., GŁOWACKI S., TURCZYŃSKI M.,1996 - Stosunki wodne rejonu jezior Rogóźno-Piaseczno-Nadrybie, ich przekształcenia i problemy renaturalizacji. W: Renaturalizacja ekosystemów wodno-torfowiskowych na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim:25-42. Wojewoda Lubelski, LFOSN, UMCS, Lublin.
• MICHALCZYK Z., BARTOSZEWSKI S., TURCZYŃSKI M., 2002 - Stosunki wodne Polesia. W: Środowisko przyrodnicze Polesia - stan aktualny i zmiany. Acta Agrophys., 66: 49-76. Lublin.
• MICHALCZYK Z, CHMIEL S., 2005 - Stan i zmiany stosunków wodnych w rejonie Kopalni Węgla Kamiennego ,,Bogdanka’’. W: Historia i współczesność górnictwa na terenie Lubelszczyzny, (red. Z. Krzowski): 89-96. Kazimierz Dolny n. Wisłą, 7-8 grudnia. Wyd. PLub., Lublin.
• MICHALCZYK Z, CHMIEL S., TURCZYŃSKI M., 2003 - Stosunki wodne w obszarze funkcjonalnym Poleskiego Parku Narodowego. Acta Agrophys, Rozprawy i monografie, 91: 26-67. Inst. Agrofizyki PAN, Lublin.
• MICHALCZYK Z., ZARĘBSKI K., 1995 - Wymiana wód podziemnych w południowo-zachodniej części Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego - w rejonie KWK ,,Bogdanka’’. W: Współczesne problemy hydrogeologii. T VII, cz. 2: 119-126. Wyd. AGH, Kraków-Krynica.
• MICHALCZYK Z., WILGAT T.,1998 - Stosunki wodne Lubelszczyzny: 1-167. Wyd. UMCS, Lublin.
• PORZYCKI J., 1984 - Zarys geologii Lubelskiego Zagłębia Węglowego. W: Przewodnik LVI Zjazdu PTG: 7-21. Wyd. Geol., Warszawa.
• RADWAN S. (red.), 2003 - Przyrodnicze postawy ochrony i odnowy ekosystemów wodno-torfowiskowych w obszarze funkcjonalnym Poleskiego Parku Narodowego na tle antropogenicznych przekształceń środowiska przyrodniczego. Acta Agrophis., 91, 247. Inst. Agrofizyki PAN, Lublin.
• RÓŻKOWSKI A., RUDZIŃSKA T., 1978 - Model hydrogeologiczny Centralnego i Północnego okręgu węglowego w Lubelskim Zagłębiu Węglowym. Kwart. Geol., 22, 2: 395-414.
• RÓŻKOWSKI A., WILK Z. (red.), 1989 - Warunki hydrogeologiczne Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Wyd. Geol., Warszawa.
• SIERPRACKI W., 2006 - Sprawozdanie nr 80 z pomiarów w otworach obserwacyjnych na obszarze Centralnego Rejonu Węglowego Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Maszynopis. PG POLGEOL Zakład w Lublinie.
• STACHOWICZ S., ŁYSZCZARZ L., KOŁODZIEJCZYK B.,1996 - Gospodarcze wykorzystanie odpadów pogórniczych z KWK ,,Bogdanka’’ S.A. Ekoinżynieria. I forum inżynierii ekologicznej: 441-446. Polskie Tow. Inżynierii Ekologicznej, Lublin-Nałęczów.
• WILGAT T.,1954 - Jeziora Łęczyńsko-Włodawskie, Ann. UMCS, Sect. B, 8: 37-122.
• WILGAT T., (red.) ,1963 - Polesie Lubelskie. Wyd. Lub., Lublin.
• WILGAT T., 1980 - Możliwości zmian stosunków wodnych pod wpływem robót górniczych w Centralnym Rejonie Węglowym Lubelskiego Zagłębia Węglowego. LXXXVIII Sesja Naukowa Inst. Geol.: 75-82. Wyd. Geol., Warszawa.
• WILGAT T., JANIEC B., MICHALCZYK Z., TURCZYŃSKI M., 1997 - Hydrological consequences of human action in the Łęczna-Włodawa Lake Region. Geogr. Pol., 68,117-147.
• WILGAT T, JANIEC B., MICHALCZYK Z., WOJCIECHOWSKI K., 1987 - Wpływ górnictwa na stosunki wodne w Lubelskim Zagłębiu Węglowym. W: Ekologiczno-gospodarcze problemy rozwoju górnictwa Lubelskiego Zagłębia Węglowego: 37-61. NOT, Lublin.
• WILGAT T., MICHALCZYK Z., TURCZYŃSKI M., WOJCIECHOWSKI K.,1991- Jeziora Łęczyńsko-Włodawskie. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej. T. XIX: 23-140, PAN O/Kraków.
• XXX LAT Kopalni Węgla Kamiennego ,,Bogdanka’’. www.teberia.pl
• ZARĘBSKI K., ZAWIŚLAK J., BERNAT A., SIEROŃ G., CZEMPIK H., PTAK E., SIEROŃ W., 2001- Ocena zmian warunków hydrodynamicznych i hydrogeochemicznych płytkich wód podziemnych na terenie obszaru górniczego ,,Puchaczów IV’’ w związku z prowadzoną eksploatacją. Maszynopis, Pomiar GIG, Lublin.
• ZARĘBSKI K., ZAWIŚLAK J., ŁYSZCZARZ L., 1998 - Jakość wód podziemnych w rejonie aktualnej rekultywacji wyrobiska odkrywkowego skałami karbońskimi w związku z cyklami hydrogeologicznymi. Ekoinżynieria, II forum inżynierii ekologicznej: 471-482. Nałęczów.