Miocen Roztocza

• Autorzy: Wysocka A. , Jasionowski M. , Peryt T. M.

Warianty tytułu

EN

Miocene of the Roztocze Hills

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono charakterystykę litologiczną utworów mioceńskich występujących na obszarze Roztocza. Utwory dolnobadeńskie, podewaporatowe występują jedynie we wschodniej części Roztocza i wykształcone są jako piaski i piaskowce kwarcowe, kwarcowo-glaukonitowe i kwarcowo-rodoidowe, rzadziej jako wapienie i margle litotamniowe. Ponad nimi leżą gipsy i wapienie ratyńskie zaliczane do utworów ewaporatowych. Powyżej nich występują górnobadeńskie, nadewaporatowe silnie zróżnicowane litologicznie utwory, m.in. wapienie organodetrytyczne i rodoidowe, wapienie glonowo-ślimakowe, podrzędnie piaski kwarcowe i iły. Przykryte są one przez dolnosarmackie skały węglanowe, m.in. wapienie organodterytyczne, organodetrytyczno-terygeniczne, wapienie serpulowo-mikrobialitowe. Analiza mikrofacji oraz struktur sedymentacyjnych badanych utworów wskazuje na płytkowodne wysokoenergetyczne morskie środowisko sedymentacji, o zmieniającym się jednak w czasie chemizmie wód.

EN

The lithological characteristic of the clastic Badenian deposits of the Roztocze Hills is presented, in the territories of Poland and Ukraine. Generally, the Miocene succession of the Roztocze Hills begins with transgressive quartz, quartz-glaukonite and quartz-rhodolithe sands and sandstones of Early Badenian age, possessing their greatest thickness and limits in Ukraine. Towards the top, the sands pass laterally into marls and coralline algal limestones. Those deposits are overlain by a continuous level of gypsum and/or Ratyń Limestones, included into the Evaporitic-Chemical Beds. Various shallow-water carbonate and terrigenous deposits of Late Badenian age overlie the Evaporitic-Chemical Beds. The terrigenous rocks are represented mainly by quartz sands and sandstones with an admixture of glauconite, siltstone and clay. The biogenic rocks are represented by various shell coquinas and reefal-type deposits. The Miocene succession of the Roztocze Hills is terminated by deposits of Sarmatian age. These are represented by serpulid-microbialite reefs, exposed in the westernmost part of the Roztocze Hills. The microfacies and sedimentary structures of studied rocks point to a high-energy, shallow-water, marine environment with changeable chemical conditions during sedimentation.

Słowa kluczowe

PL

sedymentacja klastyczna; sedymentacja węglanowa; struktury sedymentacyjne; mikrofacje; baden; sarmat; Roztocze

EN

Badenian; Sarmatian; clastic sedimentation; carbonate sedimentation; sedimentary structure; microfacies; Roztocze Hills

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 422
• Strony: 79--96
• Opis fizyczny: Bibliogr. 81 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Wysocka A.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, al. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

autor

Jasionowski M.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, al. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

autor

Peryt T. M.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• ALEXANDROWICZ S., GARLICKI A., RUTKOWSKI J.,1982- Podstawowe jednostki litostratygraficzne miocenu zapadliska przedkarpackiego. Kwart. Geol., 26: 470-471.
• ALTH A.,1887 - Sprawozdanie Dra Alojzego Altha, z podróży odbytej w r. 1875 w niektórych częściach Podola Galicyjskiego. Spraw. Kom. Fizyogr., 11: 198-218.
• AREŃ B., 1959 - Wyniki badań na odcinku Roztocza Lubelskiego w latach 1956-1957. Prz. Geol., 1: 10-14.
• AREŃ B., 1962 - Miocen Roztocza Lubelskiego między Sanną i Tanwią. Pr. Inst. Geol., 30 (cz. 3): 5-77.
• BIELECKA M., 1967 - Trzeciorzęd południowo-zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Biul. Inst. Geol., 206: 115-188.
• BOGUCKI A., GERASIMOW L., WOŁOSZYN P., WYSOCKA A, 1998a - Budowa geologiczna Roztocza Ukraińskiego. Przewodnik LXIX Zjazdu PTG: 245-256.
• BOGUCKI A., GERASIMOW L., WOŁOSZYN P., WYSOCKA A, 1998b- Roztocze Rawsko-Lwowskie. Problemy litologiczno- -stratygraficzne mastrychtu, warunki sedymentacji i przestrzenna zmienność cech litologicznych osadów miocenu. Przewodnik LXIX Zjazdu PTG: 257-265.
• BOSENCE D. W.J., 1983a- Description and classification of rhodoliths (rhodoids, rhodolites). W: Coated grains (red. T. Peryt): 217-224. Springer. Berlin–Heidelberg.
• BOSENCE D.W.J., 1983b - The occurrence and ecology of recent rhodoliths; a review. W: Coated grains (red. T. Peryt): 225-242: Springer, Berlin–Heidelberg.
• BRZEZIŃSKA M., 1957 - Szkic stratygraficzny miocenu środkowej części Roztocza Lubelskiego. Prz. Geol., 5, 9: 395-402.
• BRZEZIŃSKA M., 1961- Miocen z pogranicza Roztocza Zachodniego i Kotliny Sandomierskiej. Biul. Inst. Geol., 158: 5-113.
• BURACZYŃSKI J., 1997 - Roztocze: budowa–rzeźba–krajobraz. Lublin UMCS.
• BURACZYŃSKI J., red., 2002-Roztocze, środowisko przyrodnicze. Wydaw. Lubelskie, Lublin.
• CIEŚLIŃSKI S., KUBICA B., RZECHOWSKI J., 1995 - Mapa geologiczna Polski w skali 1: 200 000. Wyd. B– Mapa bez utworów powierzchniowych. Arkusz Tomaszów Lubelski. Dołhobyczów. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• CIEŚLIŃSKI S., RZECHOWSKI J., 1993 - Mapa geologiczna podłoża czwartorzędu Roztocza między Tomaszowem Lubelskim a Hrebennem. W: Tektonika Roztocza i jej aspekty sedymentologiczne, hydrogeologiczne i geomorfologiczno- -krajobrazowe (red. M. Harasimiuk, J. Krawczuk, J. Rzechowski): 39-47. Lublin.
• CZARNOCKI J., 1935 - O ważniejszych zagadnieniach stratygrafii i paleogeografii polskiego tortonu. Biul. Inst. Geol., 8: 99-178.
• DECIMA A., McKENZIE J.A., SCHREIBER B.C., 1988 - The origin of ‘’evaporative’’ limestones: an example from the Messinian of Sicily (Italy). J. Sed. Petrol., 58: 256-272.
• GORECKI V.O., 1962 - Biostratigraphy of Miocene deposits from Volyn–Podole region. Visnik Lviv. Universit., 1: 13-19.
• HARA U., 2003 - Early Sarmatian bryozoans of Medobory, Western Ukraine, Central Paratethys. First Austrian Reef Works- hop, 30-31 May 2003, Abstracts volume: 12-13, Wien.
• HARASIMIUK M., KRAWCZUK J., RZECHOWSKI J., 1993 - Tektonika Roztocza i jej aspekty sedymentologiczne, hydrogeologiczne i geomorfologiczno-krajobrazowe. Lublin.
• HARASIMIUK M., NOWAK J., 1998 - Historia badań geologicznych Roztocza. Przewodnik LXIX Zjazdu PTG: 9-37. Lublin.
• HEFLIK W., 1996 - Badania skamieniałych pni drzewnych z Roztocza. Pr. Muz. Ziemi, 44, 127-130.
• JAKUBOWSKI G., MUSIAŁ T., 1979-Middle Miocene sandy and carbonate deposits of Huta Lubycka and Huta Różaniecka (Roztocze Rawskie Region, South-eastern Poland). Pr. Muz. Ziemi, 32:71-100.
• JAROSZEWSKI W., 1977 - Sedymentacyjne przejawy mioceńskiej ruchliwości tektonicznej na Roztoczu Środkowym. Prz. Geol., 25, 8-9: 418-427.
• JASIONOWSKI M., 1996 - Budowle serpulowo-mikrobialitowe sarmatu na Roztoczu: niezwykłe joint-venture. Prz. Geol., 44: 1044-1048.
• JASIONOWSKI M., 1997 - Zarys litostratygrafii osadów mioceńskich wschodniej części zapadliska przedkarpackiego. Biul. Państw. Inst. Geol., 375: 43-61.
• JASIONOWSKI M., 2006 - Facje i geochemia dolnosarmackich raf z północnych obrzeży Paratetydy na Roztoczu (Polska) i Miodoborach (iTkraina): implikacje paleośrodowiskowe. Prz. Geol., 54: 445-455.
• JASIONOWSKI M., WYSOCKA A., 1997 - Middle Miocene algae and microbialites of Roztocze (south-eastern Poland). W: Guidebook of 3rd Regional Symposium of International Fossil Algae Association, 3rd International Meeting of IGCP 380, 23-31. Kraków.
• JASIONOWSKI M., GÓRKA M., STUDENCKA B, POBEREZHSKYY A., 2005 - Upper Badenian (Nliddle Miocene) corraline algal reefs of the Medobory (Paratethys, West Ukraine); preliminary results of palaeontological and sedimentological investigations. W: 12th Congress R.C.M.N.S. – 6-11 September 2005, Vienna. Patterns and Processes in the Neogene of the Mediterranean Region. Abstracts, p. 113-115.
• JASIONOWSKI M., GÓRKA M., STUDENCKA B, POBEREZHSKYY A., 2006 - Miocen Miodoborów (Podole, Zachodnia Ukraina). W: Materiały Konferencyjne II Polskiej Konferencji Sedymentologicznej: 53-65 (red. A. Wysocka, M. Jasionowski).
• JONES B., DESROCHERS A., 1992 - Shallow platform carbonates. W: Facies Models – Response to Sea Level Change (red. G.R. Walker, N.P. James): 277-301. Geol. Assoc. Canada.
• KOLTUN V.I., 1966 - O genezise sernykh mestorozhdeniy Predkarpatya po litologicheskim dannym. In: Geologia i geokhimia sernykh mestorozhdeniy Predkarpatya. Naukova Dumka, Kiev: 12-20.
• KOWALEWSKI K., 1929 - Stratygrafia iłów krakowieckich w Świniarach w stosunku do pozostałych obszarów miocenu południowego zbocza Gór Świętokrzyskich oraz ich analogie z utworami solonośnemi Wieliczki. Pos. Nauk PIG, 24: 46-50.
• KRACH W., 1962 - Stratygrafia i fauna miocenu okolic Zaklikowa i Modliborzyc (Wyżyna Lubelska). Pr. Inst. Geol., 30: 417-445.
• KRACH W., 1981- Badeńskie utwory rafowe na Roztoczu Lubelskim; ślimaki skrzydłonogi (Pteropoda) w miocenie Polski i ich znaczenie stratygraficzne. Pr. Geol. Komis. Nauk Geol. PAN, 121: 1-140.
• KUDRIN L.N., 1966 - Stratygrafija, facji i ekologiceskij analiz fauny paleogenowych i neogenowych otłożenij Predkarpatia. Izdav. Lvivsk. Universit. Lwów.
• LISZKOWSKI J., MUCHOWSKI J., 1969 - Morfologia, budowa wewnętrzna oraz geneza masywów wapieni biogenicznych dolnego sarmatu strefy progów zewnętrznych Wyżyny Lubelskiej. Biul. Geol. Wydz. Geol. UW, 11: 5-36.
• ŁAZARENKO E.K., 1958 - Putiewaditiel ekskursjii sezda Karpato-Balkanskoj Assocjacji. Lwów.
• LOMNICKI A.M., 1874 - Sprawozdanie z badań geologicznych dokonanych w roku 1873 w dolinach Złotej Lipy i Koropca. Spraw. Kom. Fizjogr., 8: 184-205.
• ŁOMNICKI A.M., 1881- Fomacyja gipsu na zachodniopołudniowej krawędzi płaskowzgórza Podolskiego. Kosmos, Ser. 6: n174-201.
• ŁOMNICKI A.M., 1897 - Atlas geologiczny Galicji. Tekst do zeszytu X. Część I. Geologia Lwowa i okolicy. Spółka Wydawnicza Polska. Kraków.
• ŁOMNICKI A.M., 1898 - Atlas Geologiczny Galicji. Tekst do zeszytu X. Spółka Wydawnicza Polska. Kraków.
• ŁOMNICKI A.M., 1900 - Atlas geologiczny Galicji. Tekst do zeszytu XII. Spółka Wydawnicza Polska. Kraków.
• ŁUCZKOWSKA-SCHILLER E., 1987 -Dyskusja nad granicą biostratygraficzną baden/sarmat na obszarze świętokrzyskim i Roztocza. Spraw. z Pos. Kom. Nauk PAN, 28,1-2: 304-306.
• MUSIAŁ T., 1987a - Miocen Roztocza (Polska południowo-wschodnia). Biul. Geol. Wydz. Geol., 31: 5-149.
• MUSIAŁ T., 1987b - Litologia i właściwości surowcowe wapieni miocenu Roztocza. Rozpr. UW, 265: 1-187.
• NELSON C.S, 1988 - An introductory perspective on non-tropical shelf carbonates. Sed. Geol., 60: 3-12.
• NEY R., 1969 - Miocen południowego Roztocza między Horyńcem a Łówczą i przyległego obszaru zapadliska przedkarpackiego. Pr. Geol. Kom. Nauk Geol. PAN, Oddział w Krakowie, 60: 1-93.
• NEY R., BURZEWSKI W., BACHLEDA T., GÓRECKI W., JAKÓBCZAK K., SŁUPCZYŃSKI K., 1974 - Zarys paleogeografii i rozwoju litologiczno-facjalnego utworów miocenu zapadliska przedkarpackiego. Pr. Geol. Kom. Nauk Geol. PAN, Oddział w Krakowie, 82: 1-59.
• OLSZEWSKA B., 1999 - Biostratigraphy of Neogene in the Carpathian Foredeep in the light of new micropalaeontological data. Pr. Państw. Inst. Geol. , 168; 9-28.
• OSZCZYPKO N., 1996 - Mioceńska dynamika polskiej części zapadliska przedkarpackiego. Prz. Geol., 44, 10: 1007-1018.
• OSZCZYPKO N.,1999-Przebiegmioceńskiej subsydencji w polskiej części zapadliska przedkarpackiego. Pr. Państw. Inst. Geol., 168: 209-230.
• OSZCZYPKO N., KRZYWIEC P., POPADYUK I., PERYT T., 2006 - Carpathian Foredeep Basin (Poland and Ukraine): Its Sedimentary, Structural and Geodynamic Evolution. W: The Carpathians and Their Foreland: Geology and Hydrocarbon Resources (red. J. Golonka, F. Picha). AAPG Mem., 84: 261-319.
• PERYT D., 1987 - Middle Miocene calcareous nannoplankton stratigraphy of the Roztocze region (SE Poland). Bull. Pol. Ac., Earth Sc. 35; 391-403.
• PERYT T.M. 1996 - Sedimentology of Badenian (middle Miocene) gypsum in eastern Galicia, Podolia and Bukovina (West Ukraine). Sedimentology, 43: 571-588.
• PERYT T.M., 2001 - Gypsum facies transitions in basin-marginal evaporites: middle Miocene (Badenian) of west Ukraine. Sedimentolology, 48: 1103-1119.
• PERYT T.M., 2004 - Roztocze. W: Budowa geologiczna Polski. Stratygrafia. Część 3a. Kenozoik, Paleogen, Neogen: 246-247. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• PERYT T.M., KASPRZYK A., 1992 - Carbonate-evaporite sedimentary transitions in the Badenian (middle Miocene) basin of southern Poland. Sed. Geol., 76: 257-271.
• PERYT T.M., PERYT D., 1994 - Badenian (Middle Miocene) Ratyń Limestone in Western Ukraine and Northern Moldavia: Microfacies, Calcareous Nannoplankton and Isotope Geochemistry. Bull. Pol. Acad. Earth 5c., 42: 127-136.
• PERYT T.M., POBEREZHSKYY A., PERYT D., 2004 –Izotopy kysnyu ta vugletsyu yak pokaznyky polygennogo pokhodzhennya ratyns'kykh vapnyakiv v Anadolakh bylya m. Khotyna. W: Mineralogiya: istoriya, teoriya i praktyka. Tezy dopovidey mizhnarodnoi naukovoi konferentsii: 52-53, Lviv.
• PISERA A., 1985 - Paleoecology and lithogenesis of the Middle Miocene (Badenian) algal-vermetid reefs from the Roztocze Hills, south-eastern Poland. Acta Geol. Pol., 35: 89-155.
• PISERA A., 1996 - Miocene reefs of the Paratethys: a review. W: Models for carbonate stratigraphy form Miocene reef complexes of Mediterranean regions (E.K. Franseen, M. Esteban, W.C. Ward, J-M Rochy). SEMP Concepts in Sediment. Paleont., 5: 97-104.
• RADWAŃSKI A., GÓRKA M., WYSOCKA A., 2006 - Coralgal facies at Maksymivka near Ternopil (Middle Miocene, Badenian; The Ukraine): A preliminary account. Acta Geol. Pol., 56, 1: 89-103.
• RADWAŃSKI A., WYSOCKA A., 2001 - Mass aggregation of Middle Miocene spine-coated echinoids Echinocardium and their integrated eco-taphonomy. Acta Geol. Pol., 51: 295-316.
• RONIEWICZ P., WYSOCKA A., 1997 - Przykłady cykliczności sedymentacji w utworach miocenu Roztocza. Prz. Geol., 45: 799-802.
• RONIEWICZ P., WYSOCKA A., 1999 - Charakterystyka sedymentologiczna utworów środkowo mioceńskich północno-wschodniej brzeżnej strefy zapadliska przedkarpackiego. Pr. Państw. Inst. Geol., 168: 83-97.
• ROUCHY J.M., TABERNER C., PERYT T.M., 2001- Sedimentary and diagenetic transitions between carbonates and evaporites. Sed. Geol., 140: 1-8.
• RZECHOWSKI J., KUBICA B., 1995 - Mapa geologiczna Polski w skali 1: 200 000. Wyd. A- Mapa utworów powierzchniowych. Arkusz Tomaszów Lubelski. Dołhobyczów. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• SIEMIRADZKI J., 1909 - Geologia Ziem Polskich. Formacje młodsze (kreda-dyluwium). Muzeum im. Dzieduszyckich. Lwów.
• SIENKOWSKIJ J.N., 1977 - Litogenez kremnistych tołszcz jugo-zapada SSSR: 1-128. Naukowa Dumka. Kijów.
• STUDENCKA B., GONTSHAROVA I.A., POPOPV S.V., 1998 - The bivalve faunas as a basis for reconstruction of the Middle Miocene history of the Paratethys. Acta Geol. Pol., 48: 285-343.
• SZCZECHURA J.,1982 - Middle Miocene foraminiferal biochronology and ecology of SE Poland. Acta Palaeont. Pol., 27; 3-45.
• TEISSEYRE W., 1900 - Atlas geologiczny Galicji. Zeszyt VIII. Spółka Wyd. Polska. Kraków.
• TREJDOSIEWICZ J., 1883 - O utworach trzeciorzędowych guberni lubelskiej. Pam. Fizjogr., 3: 85-113.
• UTROBIN V.N., 1958 - Osobiennosti tektoniczeskowo strojenia vnieszniej zony Priedkarpackowo progiba. Geol. Sbornik, 5/6: 25-41.
• VENGLINSKIY I.V., GORETSKIY V.A, 1966 - O tortonskikh khemogennykh otlozheniakh Predkarpatya i yugo-zapadnoy okrainy Russkoy platformy. W: Geologia i geokhimia sernykh mestorozhdeniy Predkarpatya; 44-49. Naukova Dumka, Kijów.
• WYSOCKA A., 2002 - Clastic Badenian deposits and sedimentary environments of the Roztocze Hills across the Polish-Ukrainian border. Acta Geol. Pol., 52: 535-563.
• WYSOCKA A., 2006 - Klastyczne utwory badeńskie Roztocza - przebieg sedymentacji w północnej marginalnej strefie basenu zapadliska przedkarpackiego. Prz. Geol., 54,5: 430-438.
• WYSOCKA A., JASIONOWSKI M, 2006 - Przebieg i zmienność sedymentacji w basenach przedgórskich. W: Materiały Konferencyjne II Polskiej Konferencji Sedymentologicznej (red. A. Wysocka, M. Jasionowski): 1-178.
• WYSOCKA A., KRZYWIEC P., MAKSYM A., 2006 - Stop IIL• Kamieniołom Józefów. W: Materiały Konferencyjne II Polskiej Konferencji Sedymentologicznej (red. A. Wysocka, M. Jasionowski): 19-25.
• ŻELICHOWSKI A.M., 1974 - Obszar radomsko-lubelski. W: Budowa geologiczna Polski, IV. Tektonika cz. 1: 113-128. Państw. Inst. Geol. Wyd. Geol., Warszawa.