Kreda w regionie lubelskim - sedymentacja i jej tektoniczne uwarunkowania

Świdrowska, J.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Kreda w regionie lubelskim - sedymentacja i jej tektoniczne uwarunkowania

Autorzy

Świdrowska J.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://geojournals.pgi.gov.pl/bp/

Identyfikatory

Warianty tytułu

Cretaceous in Lublin area - sedimentation and tectonic conditions

Języki publikacji

Abstrakty

Praca ma charakter przeglądowy; zawiera odniesienia do publikacji zajmujących się osadami kredy obszaru lubelskiego: ich pozycją strukturalną, litologią, warunkami sedymentacji i warunkami paleotektonicznymi. Ewolucja basenu została scharakteryzowana na podstawie map litofacji i tempa subsydencji 7 przedziałów czasowych. Podkreślono związki rozkładu litofacji i subsydencji ze strukturami paleozoicznego i prekambryjskiego podłoża. Ewolucję paleotektonicznych warunków, kształtujących przestrzeń depozycyjną, interpretowano na podstawie lokalizacji przypuszczalnych stref synsedymentacyjnych uskoków i fałdów. Przedstawiono przesłanki na rzecz początku inwersji lubelskiego odcinka bruzdy śródpolskiej we wczesnym mastrychcie.

The aim of the study is to give an overview of research dealing with Cretaceous deposits in the Lublin region, i.e. their structural position, lithology, sedimentary and palaeotectonic conditions. Reconstruction of the Cretaceous basin evolution is based on lithofacies maps and on maps of subsidence rates made for 7 time spans. Relations of lithofacies and subsidence patterns with Palaeozoic and Precambrian basement structures are emphasized. Interpretation of synsedimentary faults and folds enabled conclusions on palaeotectonic conditions that created the depositional space. Some remarks concerning Early Maastrichtian timing of the onset of inversion processes is also presented.

Słowa kluczowe

rozwój basenu subsydencja paleotektonika strefa Teisseyre'a-Tornquista bruzda śródpolska kreda

basin development subsidence palaeotectonics Teisseyre-Tornquist Zone Mid-Polish Trough Cretaceous

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2007

Tom

nr 422

Strony

63--77

Opis fizyczny

Bibliogr. 96 poz., rys.

Twórcy

autor

Świdrowska J.

Instytut Nauk Geologicznych PAN, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa

Bibliografia

BŁASZKIEWICZ A., 1980 - Stratigraphie du Campanien et du Maastrichtien de la vallee de la Vistule Moyenne a l'aide d'Ammonites et de Belemnites. W: Aspekte der Kreide Europas (red. J. Wiedmann). Int. Union Geol. Sci., Ser. A, 6: 473-485.
CHIŻNIAKOW A. W., ŻELICHOWSKI A., 1974 -Zarys tektoniki obszaru lubelsko-lwowskiego. Kwart. Geol.,18, 4: 707-719.
CIEŚLIŃSKI S., 1959a - Alb i cenoman północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Pr. Inst. Geol., 28: 7-95.
CIEŚLIŃSKI S., 1959b - Początek transgresji górnokredowej w Polsce, bez Karpat i Śląska. Kwart. Geol., 3, 4: 943-964.
CIEŚLIŃSKI S., 1960 - Biostratygrafia i fauna albu Polski. Pr. Inst. Geol., 30, 2: 5-25.
CIEŚLIŃSKI, S., 1965 - Stratygrafia i fauna cenomanu Polski, bez Karpat i Śląska. Biul. Inst. Geol., 186: 5-47.
CIEŚLIŃSKI S.,1976 - Rozwój bruzdy duńsko-polskiej na obszarze świętokrzyskim w albie, cenomanie i turonie dolnym. Biul. Inst. Geol., 295: 249-269.
CIEŚLIŃSKI S., POŻARYSKI W., 1970 - Kreda. W: Stratygrafia mezozoiku obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Pr. Inst. Geol., 56: 185-231.
DEMBOWSKI Z., PORZYCKI J., red.,1988 - Historia badań geologicznych i odkrycia Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Charakterystyka litologiczno-sedymentologiczna karbonu. W: Karbon Lubelskiego Zagłębia Węglowego (red. Z. Dembowski, J. Porzycki). Pr. Inst. Geol., 122: 9-17, 26-31, 40-76.
DZIADZIO P. S., GAŹDZICKA E., PLOCH I., SMOLEŃ J, 2004 -Biostratigraphy and sequence stratigraphy of the Lower Cretaceous in Central Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 74: 125-196.
GAWOR-BIEDOWA E., 1992 - Campanian and Maastrichtian Foraminifera from the Lublin Upland, Eastern Poland. Palaeont. Pol., 52: 3-187.
GAŹDZICKA E., PLOCH I., SMOLEŃ J., 2003 - Biostratygrafia kredy dolnej w środkowej i południowo-wschodniej Polsce. Prz. Geol., 51, 3: 249-250.
GRAD M., JANIK T., YLINIEMI J., GUTERCH A., LUOSTO U., TIIRA T., KOMMINAHO K., ŚRODA P., HOING K., MAKRIS J., LUND C.-E.,1999 - Crustal structure of the Mid-Polish Trough beneath the Teisseyre-Tornquist Zone seismic profile. Tectonophysics, 314: 145-160.
GUTERCH A., GRAD M., JANIK T., MATERZOK R., LUOSTO U., YLINIEMI J., LUCK E., SCHULZE A., FROSTE K., 1994 - Crustal structure of the transition zone between Precambrian and Variscan Europe from new seismic data along LT-7 profile (NW Poland and eastern Germany). C. R. Acad. Sci. Paris, 319, 2: 1489-1496.
GUTERCH A., GRAD M., THYBO H., KELLER G. R, THE POLONAISE WORKING GROUP, 1999 - POLONAISE '97 – an international seismic experiment between Precambrian and Variscan Europe in Poland. Tectonophysics, 314: 101-121.
GUTERCH A., GRAD M., 2000 -Nowa generacja programów badań głębokich struktur litosfery; eksperymenty sejsmiczne POLONAISE '97 i CELEBRATION 2000 w Europie Środkowej. Prz. Geol., 48, 12: 1085-1095.
GUTERCH A., GRAD M., 2006 - Lithospheric structure of the TESZ in Poland based on modern seismic experiments. Geol. Quart., 50, 1: 23-32.
HAKENBERG M., ŚWIDROWSKA J., 2001 - Cretaceous basin evolution in the Lublin area along the Teisseyre-Tornquist Zone (SE Poland). Ann. Soc. Geol. Pol., 71: 1-20.
HANCOCK J.M., 1989 - Sea level changes in the British region during the Late Cretaceous. Proc. Geol. Ass., 100: 565-594.
HARAPIŃSKA-DEPCIUCH M., 1972 - Petrografia osadów kredy górnej w północno-wschodniej części Niżu Polskiego. Biul. Inst. Geol., 261: 171-257.
HARASIMIUK M., 1975 - Rozwój rzeźby Pagórów Chełmskich w trzeciorzędzie i czwartorzędzie. Pr. Geogr. Inst. Geogr. Przestrz. Zagosp. PAN, 115: 101-108.
HARASIMIUK M., 1980 - Rzeźba strukturalna Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. UMCS. Lublin.
HARASIMIUK M.,1983 - Strop kredy. Osady paleocenu rejonu lubelsko-chełmskiego. W: Kenozoik Lubelskiego Zagłębia Węglowego – Materiały sympozjum: 7-26. UMCS Lublin.
JANIK T., GRAD M, GUTERCH A., DADLEZ R., YLINIEMI L TIIRA T., KELLER G. R., GACZYŃSKI R., 2005 - Lithospheric structure of the Trans-European Suture Zone along the TTZ-CEL03 seismic transect (from NW to SE Poland). Tectonophysics, 411: 129-156.
JAROSZEWSKI W.,1972-Drobnostrukturalnekryteriatektoniki obszarów nieorogenicznych na przykładzie północno-wschodniego obrzeżenia mezozoicznego Gór Świętokrzyskich. Stud. Geol. Pol., 38: 3-210.
JASKOWIAK-SCHOENEICHOWA M., KRASSOWSKA A., 1988 - Paleomiąższości, litofacje i paleotektonika epikontynentalnej kredy górnej w Polsce. Kwart. Geol., 32: 177-198.
KOKOSZYŃSKA B., 1931- O faunie, wykształceniu facjalnem i stratygrafii cenomanu na Podolu. Spraw. Państw. Inst. Geol., 6: 629-694.
KRASSOWSKA A, 1965 - Przekrój geologiczny Puławy-Radzyń. Kwart. Geol, 9: 53-62.
KRASSOWSKA A., 1976 - Kreda pomiędzy Zamościem, Tomaszowem Lubelskim i Kryłowem. Biul. Inst. Geol., 291: 51-101.
KRASSOWSKA A., 1977 - Kreda w okolicy Kraśnika-Zakrzewa (na podstawie głębokich otworów wiertniczych). Prz. Geol., 25: 65-70.
KRASSOWSKA A., 1981a - Korelacja geofizyczna utworów kredy we wschodniej części Wyżyny Lubelskiej i na południowym Podlasiu. Prz. Geol., 29: 538-542.
KRASSOWSKA A., 1981b - Charakterystyka osadów kredy na obszarze Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Kwart. Geol., 25: 703-716.
KRASSOWSKA A., 1982 - Pozycja fauny w stosunku do kompleksów geofizycznych wydzielonych dla kredy centralnej części regionu lubelskiego. Prz. Geol., 30: 269-273.
KRASSOWSKA A., 1986 - Kreda w okolicy Kraśnika-Zakrzewa (na podstawie głębokich otworów wiertniczych). Kwart. Geol., 30: 559-574.
KRASSOWSKA A.,1989 - Rozwój kredy górnej na obszarze między Chełmem Lubelskim, Kozienicami i Terespolem. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
KRASSOWSKA A., 1997 - Górna kreda. W: Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce (red. S. Marek, M. Pajchlowa). Pr. Inst. Geol., 153: 367-402.
KRASSOWSKA A., WITWICKA E.,1983-Charakterystykalito- logiczno-stratygraficzna albu górnego i kredy górnej w strefie uskoku Grójca. Biul. Inst. Geol., 344, 3: 183-197.
KUTEK J., MARCINOWSKI R., 1996 - Faunal changes in the Valanginian of Poland: tectonic or eustatic control? Mitt. Geol.-Palaont. Inst. Univ. Hamburg, 77: 83-88.
KUTEK J., MARCINOWSKI R., WIEDMANN J., 1989 - The Wąwał Section, Central Poland - An important Link between Boreal and Tethyan Valanginian. W: Cretaceous of the Western Tethys: 717-754. Proceedings 3-rd International Cretaceous Symposium, Tubingen 1987 (red. J. Wiedmann), E. Schweizerbart'sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart.
LENDZION K., 1960 - Wyniki głębokiego wiercenia w Chełmie. Kreda. Biul. Inst. Geol., 165: 10-19, 115-119.
LENDZION K., 1969 - Wyniki wiercenia Bystrzyca IG 1. Kreda. Biul. Inst. Geol., 228: 10-17, 68-74.
MACHALSKI M., WALASZCZYK I., 1987 - Faunal condensation and mixing in the uppermost Maastrichtian/Danian Greensand (Middle Vistula Valley, Central Poland). Acta Geol. Pol., 37: 75-91
MAKSYM A, BASZKIEWICZ A., GREGOSIEWICZ Z., LISZKA B., ZDANOWSKI P., 2001 - Środowiska sedymentacji i właściwości zbiornikowe utworów najwyższej jury i kredy dolnej rejonu Brzezówka-Zagorzyce na tle budowy geologicznej południowej części zapadliska. Prz. Geol., 49, 5: 401-407.
MALINOWSKI M., ŻELAŹNIEWICZ A., GRAD M., GUTERCH A., JANIK T., 2005 - Seismic and geological structure of the crust in the transition from Baltica to Paleozoic Europe in SE Poland - CELEBRATION 2000 experiment, profile CEL02. Tectonophysics, 401: 55-77.
MARCINOWSKI, R., RADWAŃSKI A., 1983 - The Mid-Cretaceous transgression onto the Central Polish Uplands (marginal part of the Central European Basin). Zitteliana, 10: 65-95.
MARCINOWSKI R., RADWAŃSKI, A., 1989 - A biostratigraphic aproach to the mid-Cretaceous transgressive sequence of the Central Polish Uplands. Cret. Res., 10: 153-172.
MARCINOWSKI R., WALASZCZYK I., 1985 - Mid-Cretaceous deposits and biostratigraphy of the Annopol sections, Central Polish Uplands. Oster. Acad. Wissen. Schrift. Erdwissensch., 7: 27-41.
MARCINOWSKI R., WIEDMANN J., 1990 - The Albian ammonites of Poland. Palaeont. Pol., 50: 3-94.
MAREK S., 1983 - Kreda dolna. W: Budowa geologiczna niecki warszawskiej (płockiej) (red. S. Marek). Pr. Państw. Inst. Geol., 103: 161-177.
MAREK S., 1988 - Paleomiąższości, litofacje i paleotektonika epikontynentalnej kredy dolnej w Polsce. Kwart. Geol., 32:157-176.
MAREK S., LESZCZYŃSKI K.,1992 - Dokumentacja wynikowa głębokiego otworu wiertniczego Narol PIG 2. Kreda. Arch. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
MAREK S., RAJSKA M., SZTEJN J., WAKSMUNDZKA M., DADLEZ J., 1997 - Kreda dolna (berias-alb górny). W: Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce (red. S. Marek, M. Pajchlowa). Pr. Państw. Inst. Geol.,153: 333-362.
MORYC W., WAŚNIOWSKA J., 1965 - Utwory neokomskie w Baszni koło Lubaczowa (SE Poland). Rocz. Pol. Tow. Geol., 35: 55-76.
OLSZEWSKA B., 1999 - Thin sections microbiostratigraphy of the well Zagórzyce 6. Biul. Inst. Geol., 387: 149-153.
OLSZEWSKA B., 2001- Stratygrafia malmu i neokomu podłoża Karpat fliszowych i zapadliska w świetle nowych danych mikropaleontologicznych. Prz. Geol., 51, 5: 451.
PASTERNAK S.I., SEŃKOWSKIJ J.M., GAWRILISZYN W.I., 1987 - Wolino-Podilja u krejdowomu periodi. Naukova Dumka, Kijów.
PAWŁOWSKI S., 1961- Kredowy i jurajski rów lubelski. Kwart. Geol., 5: 831-837.
PERYT D., 1980 - Planktonic Foraminifera Zonation of the Upper Cretaceous in the Middle Vistula River Valley, Poland. Palaeont. Pol., 41: 3-110.
PERYT D., 1983a - Paleoecology of middle and late Cretaceous foraminiferes from the Lublin Upland (SE Poland). Rev. Paleobiol., vol. spec., 2: 311-321.
PERYT D., 1983b - Mid-Cretaceous microbiostratigraphy and foraminifers of the NE margins of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts., Poland. Acta Palaeont. Pol., 28, 3-4: 417-461.
PIETRUSZKA W., WILGAT J., 1981 - Miąższość i zasięg osadów albu w obszarze lubelskim. Kwart. Geol., 25: 717-729.
POŻARYSKA K.,1956-Stratygrafia mikropaleontologiczna kredy zachodniej Lubelszczyzny. W: Geologia regionalna Polski, II. Region lubelski (red. W. Pożaryski). Państw. Wyd. Nauk., Kraków.
POŻARYSKA K., WITWICKA E.,1983 - Stratigraphic studies on the Upper Cretaceous in Central Poland. Zitteliana,10: 97-105.
POŻARYSKI W, 1938 - Stratygrafia senonu w przełomie Wisły między Rachowem a Puławami. Biul. Inst. Geol., 6: 5-95.
POŻARYSKI W., 1948 - Jura i kreda między Radomiem, Zawichostem i Kraśnikiem. Biul. Inst. Geol., 46: 5-141.
POŻARYSKI W., 1956 - Kreda. W: Geologia regionalna Polski, II. Region lubelski (red. W. Pożaryski). Państw. Wyd. Nauk., Kraków.
POŻARYSKI W., 1957 - Południowo-zachodnia krawędź Fenno-sarmacji. Kwart. Geol., 1: 383-421.
POŻARYSKI W.,1963 -Jednostki geologiczne Polski. Prz. Geol., 118: 4-10.
POŻARYSKI W., 1974 - Synklinorium lubelskie. W: Budowa geologiczna Polski, IV, Tektonika, cz. 1, Niż Polski: 349-362. Wyd. Geol., Warszawa,
POŻARYSKI W., 1997 - Powaryscyjska tektonika obszaru świętokrzysko-lubelskiego na tle struktury podłoża. Prz. Geol., 45: 1265-1270.
PROFILE GŁĘBOKICH OTWORÓW wiertniczych Państwowego Instytutu Geologicznego, 1973-1989 -Magnuszew IG 1, z. 4; Kock IG 1, z. 15; Ciepielów IG 1, z. 20; Krowie Bagno IG 1, z. 25; Bąkowa IG 1, z. 26; Strzelce IG 1, IG 2, z. 31; Niedrzwica IG 1, z. 45; Ruszów IG 1, Tarnawatka IG 1, z. 50; Radzyń IG 1, z. 66; Kaplonosy IG 1, z. 68. Wyd. Geol., Warszawa.
SAMSONOWICZ J. 1925 - Szkic geologiczny okolic Rachowa nad Wisłą oraz transgresje albu i cenomanu w bruździe północno-europejskiej. Spraw. Państw. Inst. Geol., 3: 45-119.
STUPNICKA E., 1997 - Geologia regionalna Polski. Państw. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
SUJKOWSKI Z., 1931 - Petrografia kredy Polski. Kreda z głębokiego wiercenia w Lublinie w porównaniu z kredą niektórych innych obszarów Polski. Spraw. Państw. Inst. Geol.,6:483-615.
SZTEJN J., 1996 - Stratigraphy of the Jurassic/Cretaceous Boundary in South-Eastern Poland. Bull. Pol. Acad. Sc., Earth Sc., 44, 2: 109-119.
ŚWIDROWSKA J., HAKENBERG M., 2000 - Palaeotectonic conditions of Cretaceous basin development in the southeastern segment of the Mid-Polish Trough. W: Peri-Tethys memoir 5: New data on Peri-Tethyan sedimentary basins (red. S. Crasquin-Soleau, E. Barrier). Mem. Mus. Nat. Hist. Natur., 182: 239-256.
ŚWIDROWSKA J., HAKENBERG M., POLUHTOVIC B., SEGHEDI A., VISNAKOV I., 2007 - Evolution of the Mesozoic basins on the southwestern edge of the East European Craton (Poland, Ukraine, Moldavia, Romania). Stud. Geol. Pol. (w druku).
UBERNA J., 1967 - Rozwój serii fosforytonośnej północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich na tle zagadnień sedymentologicznych albu i cenomanu. Biul. Inst. Geol., 206: 5-114.
URBANIEC A., ŚWIETLIK B., 2003 - Weryfikacja stratygrafii utworów wyższej jury i niższej dolnej kredy w środkowej części przedgórza Karpat w świetle nowych danych mikropaleontologicznych. Tomy Jurajskie, 1: 105-110.
WALASZCZYK I., 1987 - Mid-Cretaceous events at the marginal part of the Central European Basin (Annopol-on-Vistula section, Central Poland). Acta Geol. Pol., 37: 61-73.
WALASZCZYK I., 1992 - Turonian through Santonian deposits of the Central Polish Uplands; their facies development, inoceramid paleontology and stratigraphy. Acta Geol. Pol., 42: 1-122.
WALASZCZYK I., PERYT D., 1996 - Inoceramid-foraminiferal biostratigraphy of the Turonian through Santonian deposits of the Middle Vistula Section, Central Poland. Zbl. Geol. Palaont. Teil I, 11/12: 1501-1513.
WITWICKA, E., 1976 - Stratygrafia mikropalaeontologczna osadów kredy górnej w rejonie Zamościa. Biul. Inst. Geol., 291: 103-124.
WNUK Z., ŚWIERCZEWSKA J., 1994 - Sprawozdania sejsmiczne grupy II i IV z obszaru Chełm-Włodawa. Reprocessing i reinterpretacja. Geofizyka Toruń. Archiwum PGNiG, Oddział Biuro Geologiczne GEONAFTA, Warszawa.
WYRWICKA K., 1977 - Wykształcenie litologiczne i węglanowe surowce skalne mastrychtu lubelskiego. Biul. Inst. Geol., 299: 5-92.
WYRWICKA K.,1980 - Stratygrafia, facje i tektonika mastrychtu zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Kwart. Geol., 24, 4: 803-819.
ZATOŃ M., 2003 - Paleoekologia i paleośrodowisko późnego kampanu na podstawie wybranych profili z doliny środkowej Wisły. Prz. Geol., 51, 8: 678~84.
ZDANOWSKI P., BASZKIEWICZ A., GREGOSIEWICZ Z., 2001 - Analiza facjalna utworów najwyższej jury i kredy dolnej rejonu Zagorzyc. Prz. Geol., 49, 2: 161-178.
ZNOSKO J, 1979 - Teisseyre-Tornquist tectonic zone: some interpretative implications of recent geological and geophysical investigations. Acta Geol. Pol., 29: 365-382.
ZNOSKO J., 1984 - Tectonics of southern part of the middle Poland (beyond the Carpathians). Zeit. Deutsch. Geol. Ges., 135: 585-602.
ZNOSKO J., red., 1998 - Atlas tektoniczny Polski. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
ŻELICHOWSKI A.,1972 - Rozwój budowy geologicznej obszaru między górami Świętokrzyskim a Bugiem. Biul. Inst Geol, 263:7-91.
ŻELICHOWSKI A., 1974 - Obszar radomsko-lubelski. W: Budowa Geologiczna Polski, IV. Tektonika, 1 (red. W. Pożaryski), Wyd. Geol., Warszawa.
ŻELICHOWSKI A., 1979 - Przekrój geologiczny przez brzeżną część platformy prekambryjskiej na obszarze lubelsko-podlaskim (bez kenozoiku). Kwart Geol., 23: 291-307.
ŻELICHOWSKI A., 1984 - Tektonika Lubelskiego Zagłębia Węglowego. W: Przewodnik LVI Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Lublin. Wyd. Geol., Warszawa.
ŻELICHOWSKI A., KOZŁOWSKI, S., red., 1983 - Atlas geologiczno-surowcowy obszaru lubelskiego. Wyd. Geol., Warszawa

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-AGH5-0018-0021