Od statystyki do geostatystyki w dokumentowaniu geologicznym dolnośląskich złóż rud miedzi - 50-lecie badań

• Autorzy: Nieć M. , Mucha J.

Warianty tytułu

EN

From statistics to geostatistics in geological investigations of Lower Silesia copper ore deposits - 50 years of experience

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cechą charakterystyczną złóż jest zmienność ich parametrów. Do badania zmienności złóż rud miedzi początkowo stosowano metody statystyki matematycznej. Stwierdzono duże zróżnicowanie rozkładów parametrów, współczynników zmienności, korelacji między parametrami (zawartościami współwystępujących metali) oraz postaci funkcji opisujących trend zróżnicowania parametrów w poszczególnych rejonach złóż. Przy zastosowaniu analizy wariancyjnej wykazano, że bloki statystycznie jednorodne mają powierzchnię najczęściej 1-2 ha, maksymalnie do 29 ha. Wyniki badań zmienności posłużyły do oceny dokładności rozpoznania złóż i ich zasobów oraz projektowania reprezentatywnego ich opróbowania. Zastosowanie metod geostatystycznych pozwoliło na opis struktury zmienności parametrów złóż. Do określenia optymalnych parametrów opróbowania, szacowania zasobów, oceny błędów oszacowania zasobów w polach eksploatacyjnych i blokach oraz do sporządzania map izolinii parametrów złożowych wykorzystano kriging zwyczajny. Na zwiększenie wiarygodności prognozowania zasobów pozwala geostatystyka nieparametryczna. Metody geostatystyczne wykorzystano także do badania zmienności metali towarzyszących miedzi: Ag, Co, Pb, Zn, Au i platynowców. Wieloletnie prace nad zastosowaniem metod statystycznych i geostatystycznych wykazały ich przydatność do rozwiązywania wielu zagadnień praktycznych.

EN

Variations deposit parameters is one of their characteristic features. Initially ordinary statistical methods were used for investigation of copper ore deposits. Great diversity of frequency distributions, variation coefficients, correlation coefficients and polynomial trend models was found within particular parts of deposits. Analysis of variance reveals that statistically homogenous parts varies in size from 0.5 to 29 ha, and 1-2 ha sized are the most common. Statistical investigations allow to determine accuracy of resources evaluation and design the representative sampling scheme. Geostatistical methods allow to describe the structure of deposit parameters variability and application of kriging to resources evaluation, optimization of sampling procedures and interpolation of parameters values for map construction. The confidence of resources prediction was increased through the introduction of nonparametric kriging. Geostatistical methods were applied also to the study of variability of concentration of associated metals: Ag, Co, Pb, Zn, Au, Pt-Pd. Multiyear study of application of varied mathematical methods to the study of copper deposit demonstrates their practical usefulness.

Słowa kluczowe

PL

złoża rud miedzi; zmienność parametrów złożowych; metody statystyczne; geostatystyka; kriging

EN

copper ore deposits; parameters variability; statistical analysis; geostatistics; kriging

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 423
• Strony: 59--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Nieć M.

• Zakład Geologii Złożowej i Górniczej, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Mucha J.

• Zakład Geologii Złożowej i Górniczej, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• BANASZAK A., GÓRECKI J., MUCHA J, SZWED E., 2004 - Dokumentacja geologiczna złoża „Głogów Głęboki Przemysłowy" (niepublikowane). Arch. KGHM Polska Miedź SA i KGK AGH, Kraków.
• DOLIK M., MUCHA J., NIEĆ M, 2000-Zagadnienie szacowania zawartości pierwiastków szkodliwych w złożach Cu-Ag LGOM. Górn. Odkryw., 42, 2-3: 104-116.
• GÓRECKA M., NIEĆ M., 1978 - Zmienność mineralizacji miedziowej w profilu złoża w Polkowicach. Prz. Geol., 26, 7: 419-422.
• KACZMAREK A., 1969 - Określenie gęstości sieci opróbowania w kopalniach rud miedzi. Rudy Met. Nieżel., 14, 12: 696-701.
• KACZMAREK A., 1972 - Zagadnienie korelacji miedzi, srebra i węgla organicznego w serii łupkowej kopalni Lubin (niepublikowane). Cuprum.
• KOKESZ Z., 1992 - Zastosowanie metod geostatystycznych do wyznaczania granic złoża i oceny dokładności szacowania zasobów. Górn. Odkryw., 34, 3-4: 27-40.
• KONSTANTYNOWICZ E., 1964 - Wiarygodność danych geologicznych dla górnictwa rud miedzi. Rudy Met. Nieżel., 9, 10: 563-571.
• KOTLARCZYK J., NIEĆ M., WILCZYŃSKA-NAMYSŁOWSKA B., 1981 - Model zmienności złoża rud miedzi Lubin-Polkowice i problemy jego genezy. Pr. Geol. PAN,123: 64.
• KRAJEWSKI R., 1956 - Z badań nad wskaźnikami zmienności polskich złóż kruszcowych. Zesz. Nauk AGH, Geologia, 1: 119-131.
• KUCHA H., SAWŁOWICZ Z., 1980 - Charakterystyka geochemiczna i mineralogiczna pierwiastków towarzyszących miedzi na obszarze kopalin Lubin Zachodni. Zesz. Nauk AGH, Geologia, 6, 3: 53-69.
• MATHERON G., 1963 - Principles of geostatistics. Econ. Geol., 58: 1246-1266.
• MUCHA J., DOLIK M., 1999 - Geostatystyka jako narzędzie obniżenia kosztów działalności geologicznej w kopalni. W: Mat. Konf. Szkoły Eksploatacji Podziemnej'99: 251-266. PAN IGSMiE, Kraków.
• MUCHA J., NIEĆ M., 1996 - Struktura zmienności parametrów złoża. W: Monografia KGHM Polska Miedź S.A.: 195-200 Lubin.
• MUCHA J., NIEĆ M., DOLIK M., 2001- Evaluation of deleterious and toxic elements contents in Cu-Ag ores from Lubin-Głogów district, SW Poland. Proc. of geoENV III-Geostatistics for Environmental Applications (red. P. Monestiez i in.): 523-524.
• MUCHA J., NIEĆ M., SZWED E., 2005 - Dokładność szacowania zawartości pierwiastków towarzyszących złożom Cu-Ag LGOM rozpoznanym wyrobiskami górniczymi. Prz. Górn., 11: 49-56.
• MUCHA J., PIESTRZYŃSKI A., 2003 - Dokładność szacowania zawartości złota i platynowców oraz optymalizacja gęstości sieci opróbowań dla oceny ich zasobów w złożu Cu-Ag Polkowice-Sieroszowice (niepublikowane). Arch. ZGZG AGH.
• MUCHA J., STALA-SZLUGAJ K., 1998 - Wstępna ocena zmienności i dokładności oceny zawartości arsenu w złożu Lubin. PT-Min., Pr. Spec., 10: 157-171.
• MUCHA J., STALA-SZLUGAJ K., 2002 - Struktura zróżnicowania i dokładność szacowania zawartości [Pb] i[Zn] w złożu Cu-Ag Lubin. Gosp. Sur. Miner., 18, 3: 29-51.
• MUCHA J., WASILEWSKA M., 2006a - Przeliczenie zasobów złoża Cu „Głogów Głęboki" metodami krigingu indykatorowego i probabilistycznego (niepublikowane). Arch. KGK, AGH Kraków.
• MUCHA J., WASILEWSKA M., 2006b - Siedem grzechów głównych dokumentowania jakości i zasobów złóż. Górn. Odkryw. 1-2: 35-42.
• MUCHA J., WASILEWSKA M., 2006c - Nieparametryczne metody geostatystyczne interpolacji parametrów złożowych. Prz. Górn., 1: 24-30.
• MUCHA J., WASILEWSKA M., 2006d- Praktyczne zastosowania teorii opróbowania Gy w geologii górniczej. W: Mat. XVI Konf. z cyklu: „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi", Zakopane, 15-17.XI.2006: 259-268. PAN, IGSMiE, Kraków.
• MUCHA J., WASILEWSKA M., 2006e - Teoria opróbowania Gy i przykłady jej zastosowań w geologii górniczej w Polsce. Prz. Górn., 12: 33-38.
• NAMYSŁOWSKA-WILCZYŃSKA B., 1986 - Analysis of variance in investigations on anisotropy of Cu ore deposits. Miner. Deposita, 21, 4: 253-262.
• NAMYSŁOWSKA-WILCZYŃSKA B., 1987 - Zastosowanie analizy wariancji do oceny złoża rud Cu. W: Matematyczne metody i technika komputerowa w górnictwie. Szklarska Poręba: 69-81.
• NAMYSŁOWSKA-WILCZYŃSKA B., 1993 - Zmienność złóż rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej w świetle badań geostatystycznych. Pr. Nauk Inst. Geomech. Hydrotech. Polit. Wr., 64, Monografie, 21. Wyd. PWr. Wrocław.
• NIEĆ M., 1964 - Analiza statystyczna złóż miedzi monokliny przedsudeckiej. Rudy Met. Nieżel., 9, 6: 300-302.
• NIEĆ M., 1974 - Metodyka i cele badania zmienności parametrów złożowych. Prz. Geol., 22, 5: 201-205.
• NIEĆ M., BLAJDA R., GÓRECKI J., KOKESZ Z., 1976 - Próba zastosowania elementów teorii funkcji losowych do rozwiązywania zagadnień dotyczących opróbowania złóż rud miedzi. W: Zmienność złoża i metodyka opróbowania, cz. II (niepublikowane). Arch. ZBiP Miedzi Cuprum, Wrocław.
• NIEĆ M., MUCHA J., DOLIK M., 1998a - Metodyka szacowania zasobów pierwiastków towarzyszących w złożach rud miedzi (niepublikowane). Arch. PAN, CPPGSMiE, Kraków.
• NIEĆ M., MUCHA J., DOLIK M., 1998b - Badanie zmienności mineralizacji srebrowej w złożu oraz określenie dokładności szacowania srebra w blokach geologicznych i eksploatacyjnych (niepublikowane). Arch. PAN, CPPGSMiE, Kraków.
• NIEĆ M., MUCHA J., KOKESZ Z., 1988 - Geological background for geostatistical models. W: Geomathematics and geostatistics analysis applied to space and time dependent data. Sci. Terre. Ser. Inf. Nancy, 27: 263-278.
• NIEĆ M., MUCHA J., SALAMON W., 1994, 1995 - Forma i budowa złoża rud miedzi (I etap - Analiza porównawcza modelu złoża według rozpoznania otworowego z wynikami rozpoznania górniczego w aspekcie prawidłowości rozliczenia zasobów, 1994; II etap - Optymalizacja opróbowania wyrobisk górniczych, 1995) (niepublikowane). Arch. KGK AGH, PAN, CPPGSMiE, Kraków.
• NIEĆ M., MUCHA J., SZWED E., WASILEWSKA M., 2005a - Opracowanie metody dokumentowania ilości kopaliny w procesie bilansowania zasobów i odbiorów mierniczych w aspekcie proponowanych zmian prawa geologicznego i górniczego (niepublikowane). Arch. IGSMiE PAN, Kraków.
• NIEĆ M., MUCHA J., SZWED E., WASILEWSKA M., 2005b - Metodyka bilansowania zasobów według bloków geologicznych w ramach operatów ewidencyjnych zasobów a bieżące planowanie i rozliczanie produkcji górniczej w warunkach grubych złóż, O-ZG Rudna . Arch. IGSMiE PAN, Kraków.
• NIEĆ M., ZACZEK F., 1977 - Zmienność mineralizacji w profilu złoża w Lubinie. Zesz. Nauk AGH, Geologia, 3, 3: 35-44.
• PIĄTKOWSKI J., PREIDL M., 1970 - Przyczynki do metody ustalania zasobów pierwiastków śladowych w złożach rud miedzi monokliny przedsudeckiej. Pr. Nauk. Inst. Górn. PW. Stud. Mater., 3: 17-31.
• PIESTRZYŃSKI A., MUCHA J., BACHOWSKI C., GŁUSZEK A., MICHALIK A., SZAROWSKI W., SERAFIN W., TOMANIK R., ZIMOCHA R., 1998 - Kobalt w złożu rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej, SW Polska. PTMin., Pr. Spec., 10: 119-155.Kraków.
• PIESTRZYŃSKI A., MUCHA J., PIECZONKA J., WASILEWSKA M. i in, 2006 - Szacowanie średnich zawartości i wydajności węgla organicznego w parcelach obliczeniowych złóż Cu–Ag (niepublikowane). Arch. KGHM i ZGZiG AGH, Kraków.
• PREIDL M., 1976 - Ustalenie optymalnych siatek wierceń dla cechsztyńskich złóż rud miedzi. W: Optymalizacja siatek wiertniczych przy dokumentowaniu złóż surowców stałych: 75-84. IG-SITG, Warszawa.
• ROMANOWSKA B., SALSKI W., 1977 - Zmienność złoża rud miedzi monokliny przedsudeckiej. Geol. Sudetica, 12, 2: 49-77.
• ROMANOWSKA B., SALSKI W.,1978 - Opróbowanie złoża rud miedzi monokliny przedsudeckiej . Prz. Geol., 26, 8: 222-227.
• SALSKI W., ROMANOWSKA B., SAŁACKA W., 1976 - Zmienność złoża i metodyka opróbowania (niepublikowane). Arch. ZBiP Miedzi Cuprum, Wrocław.
• SALSKI W., ROMANOWSKA B., SAŁACKA W., 1977 - Zmienność złoża oraz jej wpływ na prowadzenie racjonalnej gospodarki zasobami (niepublikowane). Arch. ZBiP Miedzi Cuprum, Wrocław.
• SALSKI W., TOMASZEWSKI J.B., 1975 -Metody rozpoznawania zmienności oraz opróbowania złoża rud miedzi monokliny przedsudeckiej. Techn. Poszuk. Geol., 14, 3: 34-39.
• SAŁACKI A.W., SAŁACKI J, 2000 - Przegląd metod prognozowania okruszcowania złoża w bloku obliczeniowym na przykładzie złoża rud miedzi. Gosp. Sur. Miner.,16, 3: 121-145.
• TYLKA M., MAYER W., PIESTRZYŃSKI A., TYLKA W., 1980 -Zmienność okruszcowania miedziowego w wybranych rejonach kopalni Rudna. Kwart. Geol., 25, 2: 261-274.
• YAMAMOTO J.K., 2005 - Correcting the smoothing effect of ordinary kriging estimates. Math. Geology, 37, l: 69-94.
• ZACZEK F., 1961 - Rozstaw próbek geologicznych na złożu miedzi. Rudy Met. Nieżel., 7, 3: 124-126.
• ZACZEK F., 1966 - Strefa utlenienia osadowego złoża rud miedzi. Rudy Met. Nieżel., 11, 9: 481-484.
• ZACZEK F., 1969 - Długość bruzdy próbki elementarnej. Rudy Met. Nieżel., 14, 6: 337-340.
• ZACZEK F., 1970 - Poziomy rozstaw próbek geologicznych. Rudy Met. Nieżel., 15, 6: 320-323.
• ZACZEK F., 1971 - Wielkość próbki reprezentatywnej złoża rud miedzi. Biul. Inst. Geol., 241: 145-155.
• ZUBRZYCKI S., 1957 - O szacowaniu parametrów złóż geologicznych. Zastos. Matem., 3, 2: 105-153.