Kaskady Rodła atrakcją geoturystyczną Beskidu Śląskiego

• Autorzy: Strzeboński P. , Słomka T.

Warianty tytułu

EN

The Rodło Cascades as a geotouristic attraction of the Silesian Beskid Mts.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca poświęcona jest grupie malowniczych wodospadów nazwanych "Kaskadami Rodła u źródeł Wisły". Posiadają one wysokie walory poznawcze dla nauki, dydaktyki oraz turystyki, stanowiąc jeden z cenniejszych obiektów geoturystycznych Beskidów Zachodnich. Zespół schodowych progów wodospadowych tworzących naturalne kaskady Białej Wisełki powstał na stopniach skalnych, wymodelowanych głównie dzięki erozji rzecznej. W obrębie grupy kaskad Białej Wisełki zlokalizowana jest bardzo ważna dla geologii regionalnej Karpat górnokredowa granica litostratygraficzna. Rozdziela ona warstwy godulskie górne od warstw istebniańskich dolnych serii śląskiej Karpat fliszowych. Granica ta dokumentuje zmianą charakteru podmorskiej sedymentacji silikoklastycznej spływów grawitacyjnych w basenie śląskim.

EN

The paper describes picturesque waterfalls called "The Rodło Cascades at the springs of the Vistula River". The waterfalls present high scientific, educational and touristic valours, being one of the most valuable geotouristic sites in the Western Beskidy Mts. The system of rock steps forming the cascades of the Biała Wisełka Creek was shaped by erosional processes. In the area of the cascades the Upper Cretaceous lithostratigraphic boundary can be observed between the Upper Godula and the Lower Istebna beds of the Silesian Unit. This boundary is of crucial importance for the Flysch Carpathians as it documents the change in character of siliciclastic sedimentation of gravity flows in the Silesian Basin.

Słowa kluczowe

PL

geoturystyka; wodospady; Kaskady Rodła; Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego; Rezerwat Przyrody Wisła; Karpaty fliszowe; sedymentacja

EN

geotourism; waterfalls; Rodło Cascades; Park of the Silesian Beskid Mts.; Vistula River Nature Reserve; flysch Carpathians; sedimentation

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica ; Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geoturystyka
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 1
• Strony: 21--28
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys.

Twórcy

autor

Strzeboński P.

autor

Słomka T.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków,

Bibliografia

• Alexandrowicz Z., 1976. Wodospady Białej i Czarnej Wisełki. Ochrona Przyrody 41, 323-354.
• Alexandrowicz Z., Kuśmierz A., Urban J., Otęska-Budzyn J., 1992. Waloryzacja przyrody nieożywionej obszarów i obiektów chronionych w Polsce. Państwowy Instytut Geologiczny s. 140, mapa 1:750000, Warszawa.
• Alexandrowicz Z., 1997. Ochrona wodospadów w Karpatach Polskich. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 53, 4, PAN, Kraków, 39-57.
• Alexandrowicz Z., Urban J. & Margielewski, 2000. Chronione obszary i Obiekty. In: Poprawa D. (ed). Ochrona georóżnorodności w polskich Karpatach, Warszawa: 71 - 87.
• Baumgart-Kotarba M., Gil E. & Kotarba A., 1969. Rola struktury w ewolucji rzeźby obszarów źródłowych Wisły i Olzy. Stud. Geomorph. Carp.-Balcan., 3, Kraków
• Burtan J., 1972. Szczegółowa mapa geologiczna Polski, arkusz Wisła (1028), 1: 50000. Wyd. Geol., Warszawa.
• Dynowski J., 1961. Z badań hydrograficznych zlewni Białej i Czarnej Wisełki. Czasopismo Geograficzne, XXXII: 31-56.
• Głodek J., Kęsik A., Kolago C., Mojski J. E. & Starkel L., 1967. Z biegiem Wisły. Przewodnik geologiczno-krajoznawczy. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. 489 pp.
• Golonka J., Krobicki M., Oszczypko N., Ślączka A. & Słomka T, 2003. Geodynamic evolution and paleogeography of the Polish Carpathians and adjacent are as during Neo-Cimmerian and preceding events (latest Triassic-earliest Cretaceous). In: McCann T. & Saintot A. (eds), Tracing Tectonic Deformation Using the Sedimentary Record. Geological Society, Spec. Pub., London, 208, 138-158.
• Hajduk-Nijakowska J. 1987. Rodło i źródła Wisły. W: Trybuna Opolska, 136, 12 czerwiec 1987.
• Kondracki J., 2000. Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. 441 pp.
• Krobicki M. & Słomka T., 1999. Berriasian submarine mass movements as results of tectonic activity in the Carpathians basins. Geol. Carpath., 50: 42-44.
• Krop J. 1987. Oblicze Ziemi Ojczystej. Uroczystości nadania wodospadom Białej Wisełki nazwy: „Kaskady Rodła u źródeł Wisły”. Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Towarzystwo Miłośników Wisły, Opolskie Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze - Odział Wisła, 19 wrzesień 1987 r., Wisła. Cieszyńska Drukarnia Wydawnicza, Cieszyn.
• Leśniak T., Słomka T., 2000. Środowisko sedymentacji warstw istebniańskich dolnych (górny senon) rejonu Dobczyc. Kwartalnik. AGH, Geologia, 26: 51-65.
• Nescieruk P. & Szydło A., 2003. Pozycja warstw istebniańskich w Beskidzie Morawsko-Śląskim. Spraw. z Pos. Państw. Inst. Geol., 60: 67-68.
• Osmańczyk E., J. 1985. Wisła i Kraków to Rodło. Inst. Wyd. Nasza Księgarnia, Warszawa. 217 pp.
• Oszczypko N.,1999. From remnant ocean basin to collision-related foreland basin - a tentative history of the Outer Western Carpathians. Geol. Carpath., 50, 161-163.
• Oszczypko N.,2004. The structural position and tectonosedimentary evolution of the Polish Outer Carpathians. Przegląd Geologiczny, 52: 780-791.
• Poprawa P., Malata T. & Oszczypko N, 2002. Ewolucja tektoniczna basenów sedymentacyjnych polskiej części Karpat zewnętrznych w świetle analizy subsydencji. Przegląd Geologiczny, 50: 1092-1108.
• Poprawa P., Malata T., 2006. Model późnojurajsko-wczesnomioceńskiej ewolucji tektonicznej zachodnich Karpat zewnętrznych. Przegląd Geologiczny 54: 1066-1080.
• Poprawa P., Malata T., Oszczypko N., Słomka T., Golonka J.& Krobicki M., 2006. Analiza tempa depozycji materiału detrytycznego w basenach sedymentacyjnych Karpat zewnętrznych jako wskaźnik aktywności tektonicznej ich obszarów źródłowych. Przegląd Geologiczny, 54: 878-887.
• Ptaszek A., 2005. Wodospady w potoku Kacwinianka jako obiekty geoturystyczne. Geoturystyka, 1(2): 25-31.
• Reading H.G., & Richards M., 1994. Turbidite systems in deep-water-basin margins classified by grain size and feeder system. Bull. Am. Assoc. Petrol., 78: 792-822.
• Słomka T.,1995. Głębokomorska sedymentacja silikoklastyczna warstw godulskich Karpat. Prace Geologiczne. PAN, 139, Kraków: 1-132.
• Słomka T., 2001. Osady wczesnokredowych spływów rumoszowych w warstwach cieszyńskich rejonu Żywca. Kwartalnik AGH, Geologia, 27: 89-110.
• Słomka T., Kicińska-Świderska A., 2004. Geoturystyka – podstawowe pojęcia, Geoturystyka, 1: 2-5.
• Strzeboński P., 2005a. The Rodło Cascades: a geotouristic pearl-gem of the Silesian Beskid Mts. In: Doktor M., Waśkowska - Oliwa, A. (eds). Geotourism - New dimensions In XXI century tourism and chances for future development. 2 nd International Conference Geotour 2005, 22 - 24 September, Kraków, Poland: 109 -111.
• Strzeboński P., 2005b. Debryty kohezyjne warstw istebniańskich (górny senon-paleocen) na zachód od Skawy. Kwartalnik AGH Geologia 31: 201-224, Kraków.
• Szewczyk W. 1987. Wodospady Białej Wisełki doczekały się szczególnej nobilitacji. Nadano im imię własne ... Kaskady Rodła. In: W. Szewczyk (ed). Poglądy , IX 1987.
• Unrug R. 1963. Istebna Beds - a fluxoturbidity formation in the Carpathian Flysch, Ann. Soc. Geol. Pol., 33: 49-92.
• Waksmundzki K., 1968. Z badań hydrograficznych w dorzeczu górnej Wisły. Zesz. Nauk. U. J. Prace Geogr., 21: 39-77.
• Ziętara T.& Lis Joanna, 1986. Part of geological structure in evolution of waterfalls rapids in the Flysch Carpathians. Folia Geografica 18, Ser. Geogr.-Phisica, XVIII: 31-50.