Geneza niecki jeziora Śniardwy i budowa geologiczna jej otoczenia w świetle nowych danych geologicznych

• Autorzy: Lisicki S.

Warianty tytułu

EN

Origin of the lake Śniardwy basin and geological structure of its vicinity based on new geologic data

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Morfogeneza niecki jeziora Śniardwy ma ścisły związek z tektoniczną budową podłoża osadów czwartorzędowych (uskoki nożycowo-przesuwcze). W obniżeniu powstałym w starszym plejstocenie tworzyły się rozległe zbiorniki wodne - zastoiskowe i jeziorne. W interglacjale mazowieckim na badanym obszarze istniały tylko doliny rzeczne. Lądolód skandynawski 15 razy nasuwał się na obszar niecki pozostawiając gliny lodowcowe o różnych litotypach. Współczesny akwen jeziora Śniardwy jest rezultatem wytopienia się grubej i rozległej bryły martwego lodu w nieckę powstałej między morenami czołowymi młodszego stadiału zlodowacenia Wisły - fazy poznańskiej na południu i fazy pomorskiej na północy.

EN

Evolution of the Lake Śniardwy basin is strictly connected with tectonics of the Quaternaty substrate (strike-slip pivotal faults). The orginate depression was enabled development of vast glaciolacustrine and lake reservoirs during the early Pleistocene. During the Mazovian Interglacjal the Lake Śniardwy area was subjected to development of river valleys only. The Scandinavian ice sheet advanced 15 times into the area basin and settled tills different lithotypes. The present Lake Śniardwy basin was formed due to melting of a thick and vast dead-ice block. This area was originated between end moraines of the Vistulian Glaciation: end moraines of the Poznań Phase to the south and end morains of the Pomeranian Phase to the north.

Słowa kluczowe

PL

plejstocen; gliny lodowcowe; litotypy; glacitektonika; tektonika; niecka jeziora Śniardwy

EN

tills; lithotypes; glacitectonics; tectonics; Pleistocene; Lake Śniardwy basin

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2001
• Tom: nr 397
• Strony: 133--150
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., rys.

Twórcy

autor

Lisicki S.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1] BARANIECKA M. D., 1981 — Fazy małopolska, kujawska i mazowiecka jako fazy tektoniczne w czwartorzędzie Polski. III Sympozjum "Współczesne i neotektoniczne ruchy skorupy ziemskiej w Polsce": 183-193. Ossolineum, Wrocław.
• [2] BOGACKI M., 1967 — Morfologia doliny Pisy na tle poziomów sandrowych. Pr. Stud. Geogr. Kat. Geogr. Fiz., 1: 123 ss.
• [3] BORÓWKO-DŁUŻAKOWA Z., 1969 — Orzeczenie w sprawie 4 próbek z profilu Góra, ark. Orzysz. Ccntr. Arch. Gcol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [4] FERT Z., MAKAREWICZ B., ZACZKIEWICZ B., 1993 — Badania petrograficzno-litologiczne osadów czwartorzędowych. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Spychowo (217). Ccntr. Arch. Gcol. Państw. Inst. Gcol. Warszawa.
• [5] GRANICZNY M., DOKTÓR S., KUCHARSKI R., 1995 — Sprawozdanie z opracowania mapy liniowych elementów strukturalnych Polski w skalach 1: 200 000 i 1:500 000 na podstawie kompleksowej analizy komputerowej zdjęć geofizycznych i teledetekcyjnych, ark. Pisz 1:200 000. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [6] GRONKOWSKA-KRYSTEK B., 1994 — Badania litologiczno-petrograficzne osadów czwartorzędowych. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Mikołajki (180). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [7] GRONKOWSKA-KRYSTEK B., 1997 — Badania litologiczno-petrograficzne osadów czwartorzędowych. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Orzysz (181). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [8] KENIG K., KRYSTEK B., 1989 — Badania litologiczno-petrograficzne osadów czwartorzędowych. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Ryn (142). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [9] KONDRACKI J., 1952 — Uwagi o ewolucji morfologicznej Pojezierza Mazurskiego. Biul. Inst Geol., 65: 513-597.
• [10] KONDRACKI J., 1957 — Pojezierze Mazurskie jako region naturalny. Geogr. Szk., 10, 5: 226-240.
• [11] KONDRACKI J., 1972 — Polska północno-wschodnia. PWN, Warszawa.
• [12] KOROLEC H., 1968 — Procesy brzegowe i zmiany linii brzegowej jeziora Mikołajskiego. Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, 73:68 ss.
• [13] KOZŁOWSKA M., KOZŁOWSKI I., 1996 — Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Ruciane-Nida (218). Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [14] KOZŁOWSKA M., KOZŁOWSKI I., w druku — Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Ruciane-Nida (218).
• [15] LASKOWSKI K., LEWIŃSKA A., 1993 — Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Ryn (142). Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [16] LASKOWSKI K., LEWIŃSKA A., 1994 — Szczegółowa mapa geologiczna Polskil:50 000, ark. Ryn (142). Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [17] LISICKI S., 1996 — Plejstocen Pojezierza Mrągowskiego. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [18] LISICKI S., 1997 — Pleistocene of the Mrągowo Lakeland. Geol. Quart., 41, 3: 327-346.
• [19] LISICKI S., 1998 — Osady interglacjału mazowieckiego w centralnej części Pojezierza Mazurskiego. Prz. Geol., 46, 2: 164-166.
• [20] LISICKI S., w druku a — Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Mikołajki (180) wraz z objaśnieniami.
• [21] LISICKI S., w druku b —Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Orzysz (181) wraz z objaśnieniami.
• [22] LISICKI S., WINTER H., 1999 — Mrongovian and Brokian, new stratigrafhic units of the Middle Pleistocene in northeastern Poland. Geol. Quart., 43, 1:9-18.
• [23] MAKAREWICZ B., ZACZKIEWICZ B., 1991 — Badania petrograficzno-litologiczne osadów czwartorzędowych. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Ruciane (218). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [24] MAKSIAK S., 1993 —Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Pisz (219). Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [25] MAKSIAK S., 1995 — Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Pisz (219). Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [26] RZECHOWSKI J., GRONKOWSKA B., KENIG K., SOBCZUK B., 1975 — Litostratygrafia osadów glacjalnych z profilów wiertniczych na Pojezierzu Mazurskim. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [27] SŁODKOWSKA B., 1994 — Wyniki badań palinologicznych próbek osadów trzeciorzędowych z profili: Bobrówko 2, Bagienko 3 i Ukta 1, ark. Mikołajki 1:50 000. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [28] SŁODKOWSKA B., 1997 —Wyniki analiz palinologicznych próbek osadów trzeciorzędowych przeprowadzonych na ark. Orzysz w profilach: Chmielewo 5, Okartowo 6 i Łysonie 7. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [29] SŁOWAŃSKI W., 1971 a — Czwartorzęd i jego podłoże w nowych wierceniach między Szczytnem a Orzyszem. Prz. Geol., 19, 2: 70-73.
• [30] SŁOWAŃSKI W., 1971 b —Objaśnienia do Mapy geologicznej Polski 1:200 000, ark Pisz. Inst. Geol. Warszawa.
• [31] SŁOWAŃSKI W., 1972 — Mapa geologiczna Polski 1:200 000, ark. Pisz (mapa A i B). Inst. Geol. Warszawa.
• [32] SŁOWAŃSKI W., 1981 —Czwartorzęd na Mazurach. Biul. Inst. Geol., 321:131-141.
• [33] STASIAK J., 1963 —Historia jeziora Kruklin w świetle osadów strefy litoralnej. Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, 42:93 ss.
• [34] SZOSTAK M., 1967 — Pochodzenie jeziora Śniardwy i jego zasoby wodne. Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, 58: 69 ss.
• [35] SZUMAŃSKI A., LASKOWSKI K., 1993 a — Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Miłki (143). Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [36] SZUMAŃSKI A., LASKOWSKI K., 1993 b — Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Miłki (143). Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [37] WAŻYŃSKA H., 1991 — Orzeczenie mikroflorystyczne próbek z otworów: Anuszcwo, Szeroki Bór i Ruciane (ark. Ruciane 1:50 000). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [38] WIĘCKOWSKI K., 1966 — Osady denne jeziora Mikołajskiego. Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, 57: 112 ss.
• [39] WINTER H., 1994 — Orzeczenie dotyczące próbek z profilu Bobrówko-2, Ukta-1, Leśny Dwór, Bagicnko-3, ark. Mikołajki. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [40] WINTER H., 1997 —Opracowanie palinologiczne dotyczące próbek z wiercenia Okartowo (ark. Orzysz). Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [41] WINTER H., LISICKI S., 1998 — New palyno- and lithostratigraphic interpretation of the Cenozoic Lake sediments in the section Goleń, Mazury Lakeland. Geol. Quart., 42, 1: 87-98.