Kształtowanie się wybranych właściwości fizycznych inicjalnych gleb na zwałowisku zewnętrznym KWB "Adamów"

• Autorzy: Wójcik J.

Warianty tytułu

EN

The formation of selected physical properties in initial soils on the external heap of the Lignite Mine "Adamów"

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niekorzystnymi cechami charakterystycznymi dla większości utworów zwałowiskowych, w chwili rozpoczęcia rekultywacji, są wadliwe stosunki powietrzno-wodne wynikające m.in. z braku korzystnej struktury. Procesy przebiegające w wierzchnich warstwach, a zwłaszcza akumulacja materii organicznej, wietrzenie minerałów oraz rozwój korzeni roślin, wywierają istotny wpływ na poprawę właściwości surowych skał nadkładu przekształcanych w procesie rekultywacji w glebę. Celem podjętych badań była ocena kształtowania się wybranych właściwości fizycznych inicjalnej gleby, powstającej na bazie utworów skał nadkładu zdeponowanych na zwałowisku, po 25 latach od wykonania zabiegów rekultywacyjnych. Badania przeprowadzono na 16 powierzchniach badawczych zlokalizowanych na południowo--wschodnim fragmencie zbocza zwałowiska KWB "Adamów". W profilu glebowym do głębokości 80 cm oceniono podstawowe właściwości fizyczne, tj.: skład granulometryczny, gęstość właściwą, gęstość objętościową, porowatość ogólną, a także strukturę porowatości. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na dynamiczny przebieg procesów glebotwórczych, co znalazło odzwierciedlenie w zmianach obrazu morfologicznego profilu glebowego oraz podstawowych właściwości fizycznych skały macierzystej, prowadzących w efekcie do przekształcania jej w inicjalną glebę leśną. Przebieg procesów glebotwórczych był silnie determinowany właściwościami gruntu, zwłaszcza jego składem granulometrycznym.

EN

The unfavourable features, characteristic for most of the heap formations are - at the moment of starting reclamation - improper air and water conditions, among others resulting from the lack of a good structure. Processes taking place in the surface layers and especially the accumulation of the organic matter, weathering of minerals and development of plant roots have an important contribution in the improvement of the properties of raw overlay rocks, converted into soil in the process of reclamation. The purpose of the undertaken studies was the assessment of the formation of selected physical properties of the initial soil, arising based on the formations of the overlay rocks deposited on the heap 25 years after reclamation measures. The studies were performed on 16 study surfaces located on the south-eastern part of the slope of the heap from the Lignite Coal "Adamów". In the soil profile up to the depth of 80 cm basic physical properties i.e.: granulometric composition, proper density, volumetric density, general porosity as well as the structure of porosity were measured. The results indicate dynamic development of soil-forming processes, which found their reflection in the changes of the morphological soil profile and basic physical properties of the bed rock effectively leading to its transformation into the initial wood soil. The course of soil making processes was strongly determined by the properties of the ground, especially its granulometric composition.

Słowa kluczowe

PL

zwałowiska

EN

external heap

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2003
• Tom: T. 8, z. 2
• Strony: 217--227
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Wójcik J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska,

Bibliografia

• [1] Bender ]., Gilewska M., Wójcik A.: Przydatność robinii akacjowej do zadrzewień terenów pogórniczych. Archiwum Ochrony Środowiska, z. 3-4, 1985
• [2] Gilewska M.: Rekultywacja biologiczna gruntów pogórniczych na przykładzie KWB „Konin". Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, z. 211, 1991
• [3] Katzur J., Böcker L., Stähr F.: Humus und Bodenentwicklung in Kippen-Förstökosystemen. Der Wald, nr 25, Finsterwalde 1999
• [4] Kowalik S.: Właściwości gleby inicjalnej ukształtowanej w wyniku wieloletniej uprawy rolniczej gruntów zwałowiskowych górnictwa siarki. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 418, 1995
• [5] Krzaklewski W.: Fitosocjologiczna metoda oceny warunków rekultywacji i zagospodarowania leśnego nieużytków, na przykładzie skarp zwałowiska Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów". Archiwum Ochrony Środowiska, nr 3-4, 1979
• [6] Krzaklewski W., Wójcik J.: Rekultywacja leśna zwałowiska zewnętrznego Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów". Konferencja „Ochrona Środowiska Naturalnego", Bełchatów 1987
• [7] Krzaklewski W., Miklaszewski A.: Rekultywacja zwałów nadkładu w górnictwie węgla brunatnego w Polsce. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, nr 79, Wrocław, 1996
• [8] Zawadzki S. (red.): Gleboznawstwo. Warszawa, PWRiL 1999
• [9] Skawina T.: Problemy rekultywacji biologicznej terenów poeksploatacyjnych kopalń odkrywkowych węgla brunatnego. Тоm I. Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych kopalń odkrywkowych węgla brunatnego. Sympozjum „Problemy ochrony środowiska wynikające z działalności przemysłu węglowego", Katowice 1976
• [10] Skawina T.: Rezultaty badań nad modelem rekultywacji terenów pogórniczych w Polsce. Zeszyty Naukowe AGH, Geodezja, nr 212, z. 12, 1969
• [11] Strzyszcz Z.: Skład mechaniczny i niektóre właściwości chemiczne utworów tworzących nadkład kopalni węgla brunatnego. Biuletyn ZBN GOP PAN, nr 12, Wrocław, 1970
• [12] Systematyka gleb Polski. Roczniki Gleboznawcze, t. XL, z. 3/4, 1989
• [13] Węgorek T.: Zmiany właściwości utworów piaszczystych na zwałowisku zewnętrznym kopalni siarki w wyniku rekultywacji leśnej. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 418, 1995
• [14] Witer K.: Bodenmechanische und technische Einflüsse auf die Qualität von Neulandflächen. Braunkohle, 10, 1990, Köln
• [15] Wójcik J.: Biodynamiczna metoda leśnej rekultywacji na przykładzie zboczy zwałowiska Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów". Kraków, 2002 (praca doktorska)
• [16] Żuławski C.: Postulaty dla biologicznej rekultywacji na tle dotychczasowych osiągnięć w zagospodarowaniu terenów pogórniczych. Zeszyty Naukowe AGH, Sozologia i Sozotechnika, z. 26, 1988