Sukcesja spontaniczna roślinności na osadnikach popiołowych Zakładów Azotowych w Tarnowie

• Autorzy: Tymińska-Zawora K. , Krzaklewski W. , Kowalik S. , Wójcik J.

Warianty tytułu

EN

Spontaneous succession of vegetation on the ash deposition fields from the Nitrogen Industry Enterprise (Zakłady Azotowe) in Tarnów

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeprowadzono badania naturalnej sukcesji roślinności zielnej, krzewiastej i drzewiastej na osadnikach popiołów elektrownianych w Zakładach Azotowych w Tarnowie, w okresie od 2 do 8 lat po zakończeniu ich budowy. Określono niektóre właściwości popiołów i skład chemiczny części nadziemnych wybranych gatunków roślin samorzutnie zasiedlających objęte badaniami osadniki, z uwzględnieniem niektórych metali ciężkich. Stwierdzono, że zróżnicowanie składu gatunkowego roślinności samorzutnej oraz przestrzenne jej rozmieszczenie i stopień pokrycia przez nią powierzchni uzależnione są od wieku osadnika i właściwości fizykochemicznych podłoża popiołowego. Pierwszym gatunkiem zasiedlającym popioły w sukcesji spontanicznej jest mech - Ceratodon purpureus, następnie po około 4 latach pojawiają się trzcinnik piaskowy (na obszarach wilgotniejszych - trzcina pospolita), nawłoć późna oraz topola biała, wierzba iwa, osika i brzoza brodawkowata. Po ośmiu latach osadnik porastało już 40 gatunków roślin naczyniowych, w tym 7 drzewiastych. Na osadnikach "młodych" (2-letnich) stwierdzono silne zahamowanie rozwoju wegetatywnego roślin. Skład chemiczny roślin natomiast nie zależał od wieku osadnika. Korzystny trend zmian właściwości chemicznych popiołów następuje już po 2-3 latach od ich zdeponowania.

EN

Studies on natural succession of herbal plants, bushes and trees were carried out on ash deposition fields from the Nitrogen Industry Enterprise (Zakłady Azotowe) in Tarnów, within 2-8 years after building them. The ashes came from a power plant. Some properties of ashes were determined. Chemical composition of stems and leaves of selected species spontaneously migrating to the deposition fields was examined, with the regard of some heavy metals. It was found that the differentiation of the species composition of spontaneously growing vegetation, their distribution and the degree of covering the surface depend on the age of the deposition field and physical and chemical properties of the ash ground. First species growing on ashes is a moss Ceratodon purpureus, then after about four years sand reed grass (Calamagrostis epigeios) appears (on damper areas - common reed - Phragmites australis), giant goldenrod (Solidago gigantea) as well as white poplar (Populus alba), goat willow (Salix caprea), aspen (Populus tremula) and verrucose birch (Betula verrucosa). Eight years later as many as 40 vascular plants species grew in the field, including 7 tree species. On "young" deposition fields (2 years old) a strong halting of plant development was observed. The chemical composition, however, did not depend on the age of the field. A positive trend in the changes in chemical properties of ashes occurs already after 2-3 years from their deposition.

Słowa kluczowe

PL

sukcesja roślinności; zagospodarowanie poeksploatacyjne

EN

succession of vegetation; ash deposition fields

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2003
• Tom: T. 8, z. 1
• Strony: 15--27
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., tab.

Twórcy

autor

Tymińska-Zawora K.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

autor

Krzaklewski W.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

autor

Kowalik S.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

autor

Wójcik J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

Bibliografia

• [1] Bojarczuk T., Kluczyński B.: Pionierska roślinność zwałów popiołowych w Oświęcimiu. Fragmenta Floristyka et Geobotanika Ann. XVIII, Pars. 2, 1972
• [2] Coufal R., Szczygielski T.: Gospodarcze wykorzystanie w budownictwie ubocznych produktów spalania węgla kamiennego. VI Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Popioły w energetyce", Licheń Stary k/Konina 13-15.10.1999 r.
• [3] Cyske W.: Projektowanie podbudów z popiołów lotnych i mieszanek popiołowo-żużlowych stabilizowanych spoiwami. VII Międzynarodowa Konferencja „Popioły w energetyce", Międzyzdroje 18-20.10.2000 r.
• [4] Furtak J., Furtak P.: Kształtowanie się wybranych właściwości chemicznych w profilach osadników popiołowych w zależności od zastosowanych zabiegów rekultywacyjnych. Praca magisterska pod kierunkiem dr. inż. S. Kowalika. Kraków, Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska, Wydział GGilŚ AGH 1996
• [5] Greszta J., Morawski S.: Zagospodarowanie popiołów dla renowacji środowiska naturalnego. Kraków, PAN 1980, nr 325
• [6] Kluczyński B.: Rozwój siewek wybranych gatunków drzew i krzewów na popiołach energetycznych w elektrowni „Halemba" w doświadczeniu wazonowym. Arboretum Kórnickie, Rocz. XVIII, 1973
• [7] Kowalik S., Wójcik J., Tymińska-Zawora K.: Wpływ uwodnionych osadów ściekowych na właściwości chemiczne popiołów ze spalania węgla kamiennego. Półrocznik AGH Inżynieria Środowiska, t. 6, z. 1, 2001
• [8] Kozłowska B.: Zastosowanie osadów ściekowych do biologicznego zagospodarowania składowisk odpadów paleniskowych. Zeszyty Problemowe Post. Nauk Rolniczych, z. 418, 1995
• [9] Krzaklewski W.: Leśna rekultywacja i biologiczne zagospodarowanie nieużytków poprzemysłowych. Kraków, Wyd. Akademii Rolniczej 1988
• [10] Krzaklewski W., Kowalik S., Wójcik J.: Application of sludge in the reclamation of ashes dumps. 5th International Symposium on the Reclamation Treatment and Utilization of Coal Mining Wastes, Ostrawa 10-13.09.1996 r.
• [11] Kubica K., Kuśnierz S.: Popioły lotne surowcem do otrzymywania cementów puculanowych i spoiw specjalnego przeznaczenia. VII Międzynarodowa Konferencja „Popioły w energetyce", Międzyzdroje 18-20.10.2000 r.
• [12] Ngujen Dac Chi: Wykorzystanie popiołów przy budowie dróg - normy francuskie i europejskie. VI Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Popioły w energetyce", Licheń Stary k/Konina 13-15.10.1999 r.
• [13] Peukert S., Garbacik A.: Stan i perspektywy wykorzystania popiołów z energetyki w przemyśle cementowym i analiza możliwości utylizacji popiołów do odsiarczania. VI Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Popioły w energetyce", Licheń Stary k/Konina 13-15.10.1999 r.
• [14] Praca zbiorowa pod kierunkiem W. Krzaklewskiego: Ocena utworów w składowisku „Czajki I" uwzględniająca ich stratygrafię i własności geochemiczne dla rozpoznania zagrożenia gazowaniem. Kraków, Zakład Kształtowania i Ochrony Środowiska, Wydział GGilŚ AGH 1995 (maszynopis)
• [15] Stankowski S., Petkov К., Maciorowski R.: Ocena stanu roślin na terenie rekultywowanym przy zastosowaniu odpadów paleniskowych i w naturalnym środowisku. VI Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Popioły w energetyce", Licheń Stary k/Konina 13-15.10.1999 r.
• [16] Szafer W., Kulczyński St., Pawłowski B.: Rośliny polskie. Warszawa, PWN 1967
• [17] Szafer W., Zarzycki K.: Szata roślinna Polski. Warszawa, PWN 1977
• [18] Wiecheć K.: Z rekultywacją na ty. VI Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Popioły w energetyce", Licheń Stary k/Konina 13-15.10.1999 r.