Ocena zaopatrzenia sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w składniki pokarmowe w warunkach zwałowiska zewnętrznego KWB "Bełchatów"

• Autorzy: Bajorek-Zydroń K. , Krzaklewski W. , Pietrzykowski M.

Warianty tytułu

EN

The assessment of Scots pine nutrient supply in the external dump of 'Bełchatów' lignite mine

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy była ocena zaopatrzenia w składniki pokarmowe sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w I klasie wieku (do 20 lat) rosnącej na wierzchowinie zwałowiska zewnętrznego Kopalni Węgla Brunatnego "Bełchatów" i w lasach gospodarczych w sąsiedztwie zwałowiska. Badania prowadzono na 60 powierzchniach doświadczalnych (10 x 10 m) w chronosekwencji 5-7, 9-11 i 12-14 lat, po 10 powtórzeń dla każdej grupy wieku na zwałowisku i w drzewostanach gospodarczych. Stwierdzono, że w warunkach bełchatowskiego zwałowiska najbardziej deficytowym pierwiastkiem był azot, którego średnia zawartość w igłach wynosiła od 0,8 do 0,9%. Na podstawie wyników pomiaru wysokości sosny i długości igieł ustalono, że dobry wzrost egzemplarzy tego gatunku miał miejsce przy zawartości azotu w jej aparacie asymilacyjnym wynoszącym co najmniej 1,0% N. Zawartości pozostałych ważnych dla drzew biogenów (Ca, Mg, K. P, S) w igłach sosny uznano za wystarczające, przy czym zawartość fosforu w igłach sosny na zwałowisku była wyraźnie niższa w porównaniu do aparatu asymilacyjnego sosny z lasów przyległych do zwałowiska. Proporcje poszczególnych makroelementów zawartych w igłach sosny były korzystne, a średnie zawartości układały się w charakterystyczny dla tego gatunku szereg ilościowy: N > K > Ca > P > Mg. Uzyskane wyniki pokazują, że za wyjątkiem azotu inicjalne gleby zwałowiska zapewniają wprowadzonej w ramach rekultywacji sośnie zwyczajnej większość składników pokarmowych.

EN

The aim of the work was to assess the Scots pine (Pinus sylvestris L.) nutrient supply in the first age group (of up to 20 years) growing on the top of the external slope in the Bełchatów lignite mine and in managed forests in the vicinity of the dump. The research was conducted on 60 experimental plots (10x10 m) in a chronosequence of 5-7, 9-11 and 12-14 years, with 10 repetitions for each age group on the slope and in managed tree stands. It was found that nitrogen was the most deficient element in the Bełchatów dump. Its average content ranged from 0.8 to 0.9%. Based on the results of pine high and needle length measurements it was established that satisfactory growth of the trees from this species took place when nitrogen content in its assimilation apparatus was at least 1.0% N. The content of other biogenes important for trees (Ca, Mg, K, P, S) was considered satisfactory in pine needles, however the phosphate content in the slope was visibly lower than in the assimilated material of pines from forests in the vicinity of the dump. The proportions of individual macroelements in pine needles were satisfactory and the mean content appeared in quantitative series characteristic for the species: N > K > Ca > P > Mg. The obtained results show that with the exception of nitrogen, the initial soils of the dump provide the majority of nutrients for the Scots pine introduced as part of the reclaim process.

Słowa kluczowe

PL

zwałowisko zewnętrzne; rekultywacja leśna; sosna zwyczajna; składniki pokarmowe

EN

external dump; forest reclamation; Scots pine; nutrients

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Górnictwo i Geoinżynieria
• Rocznik: 2007
• Tom: R. 31, z. 2
• Strony: 67--74
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., wykr.

Twórcy

autor

Bajorek-Zydroń K.

• Wydział Leśny, Akademia Rolnicza, Kraków

autor

Krzaklewski W.

• Wydział Leśny, Akademia Rolnicza, Kraków

autor

Pietrzykowski M.

• Wydział Leśny, Akademia Rolnicza, Kraków

Bibliografia

• [1] Fober H.: Żywienie mineralne, (w): Biologia sosny zwyczajnej pod red. Białobok S., Boratyński A., Bugała W., PAN, Instytut Dendrologii, Wydaw. Sorous, Poznań-Kórnik, 1993, 182-193
• [2] Hagen-Thorn A., Callesen I., Armolaitis K., Nihlgard B. : The impact of six European tree species on the chemistry of mineral topsoil in forest plantations on former agricultural land. Forest Ecology and Management. 195 (3), 2004, 373-384
• [3] Heinsdorf D.: Dungung von Forstkulturen auf Lausitzer Kippen, Laubag, Eberswalde 1999
• [4] Krzaklewski W.: Roślinność spontaniczna jako wskaźnik warunków siedliskowych oraz podstawa do zalesienia skarp zwałowisk na przykładzie Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów”, Materiały konferencyjne: Górnictwo Odkrywkowe - Środowisko - Rekultywacja ze szczególnym uwzględnieniem KWB „Bełchatów”, Vol. 2, Kraków 1999, 1-122
• [5] Obmiński Z.: Zarys Ekologii, [w:] Nasze Drzewa Leśne, Monografie Popularnonaukowe, Sosna Zwyczajna (Pinus silvestris L.) pod red. S. Białobok, PWN, Warszawa-Poznań, 1970, 203-231
• [6] Puchalski T., Prusinkiewicz Z. : Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. PWRiL Warszawa 1975
• [7] Sienkiewicz A., Szymańska M., Cichocka I., Gałązka S.: Wpływ zabiegów agrotechnicznych na zawartość makroelementów w igłach młodników sosny zwyczajnej. Prace Komisji Nauk Rolniczych i Komisji Nauk Leśnych, 69, 1987, 123-129
• [8] Stolarska M., Stolarski R., Harabin Z., Krzaklewski W., Pietrzykowski M.: Sosna zwyczajna (Pinus Sylvestris L.) z sukcesji na centralnym zwałowisku odpadów górnictwa węgla kamiennego. Roczniki Gleboznawcze, 57 (1/2), 2006, 183-191
• [9] Szczubiałka Z.: Zawartość azotu i składników mineralnych w igłach jako podstawa oceny stanu zaopatrzenia sosny zwyczajnej (Pinus silvestris L.) w składniki pokarmowe. Ms. Zakład Gleboznawstwa i Nawożenia. Instytut Badawczy Leśnictwa. Warszawa 1981 (rozprawa doktorska)
• [10] Węgorek T.: Zmiany niektórych właściwości materiału ziemnego i rozwój fitocenoz na zwałowisku zewnętrznym kopalni siarki w wyniku leśnej rekultywacji docelowej. Rozprawy Naukowe Akademii Rolniczej w Lublinie. Wydział Rolniczy, z. 275, 2003, 1-140
• [11] Widera S.: Skażenie gleb i organów asymilacyjnych sosny pospolitej w różnych odległościach od źródła emisji. Archiwum Ochrony Środowiska, 3-4, 1980, 147-152
• [12] Wójcik J., Krzaklewski W.: Kształtowanie się cech inicjalnej gleby w toku leśnej rekultywacji zwałowiska zewnętrznego KWB Adamów, materiały konferencyjne: Górnictwo Odkrywkowe - Środowisko - Rekultywacja, ze szczególnym uwzględnieniem KWB „Bełchatów”. Vol 1. S.C. Drukrol, Kraków 1999, 95-109