Przyczynek do badań lokalnej, poziomej zmienności głównych parametrów jakości węgla brunatnego w centralnej części złoża Bełchatów : analizy statystyczne

• Autorzy: Bartuś T.

Warianty tytułu

EN

Contribution to research of the local, horizontal variability the main lignite qualitative parameters in the central part of the Bełchatów lignite deposit : statistical analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Złoże węgla brunatnego Bełchatów położone jest w centralnej Polsce w rowie tektonicznym Kleszczowa. Przedmiotem badań była analiza statystyczna lokalnej, horyzontalnej zmienności wybranych parametrów złożowych z niewielkiego obszaru (8x8 m), położonego w centralnej części pola Bełchatów. W pobranych próbach węgla analizowano zawartość wilgoci całkowitej, zawartość popiołu, wartość opałową i zawartość siarki całkowitej. Analizie statystycznej podlegały miary położenia i rozrzutu, rozkłady i korelacje. Średnie wartości głównych parametrów jakościowych węgla, poza nieco niższymi zawartościami siarki całkowitej, mieszczą się w przedziałach podawanych przez KWB Bełchatów. Badania wykazały statystycznie istotną lokalną, lateralną zmienność parametrów: zawartości popiołu i zawartości siarki całkowitej. Dwuwymiarowa i wielowymiarowa analiza korelacji i regresji liniowej parametrów węgla potwierdziła znane z literatury związki pomiędzy zawartością wilgoci, popiołu i wartością opałową.

EN

The Bełchatów lignite deposit is located in the central part of Poland, in the tectonic Kleszczów graben. The theme of researches has been statistical analysis of local, horizontal variability selected depositional parameters from small area (8x8 m), located in the central part of the Bełchatów area. In the investigations was used statistical methods like descriptive statistics, distribution analysis, correlation and regression analysis. Results of the descriptive statistics of the main lignite qualitative parameters beyond little lower capacity of the total sulfur content parameter are contained in to limits which are published by the Bełchatów mine. The researches shows the statistical significance local, horizontal variability of ash and sulfur contents. Simple and multiple linear correlation and regression analysis acknowledge known from literature relations between moisture, ash content and calorific value.

Słowa kluczowe

PL

Bełchatów; węgiel brunatny; złoża węgla brunatnego; parametry węgla; statystyka; zmienność lokalna; zmienność horyzontalna

EN

Bełchatów; brown coal; lignite; lignite deposits; lignite parameters; statistics; local variability; horizontal variability

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 33, z. 1
• Strony: 89--107
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Bartuś T.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Geologii Podstawowej i Ochrony Środowiska; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków,

Bibliografia

• Bartuś T., 2005. Statystyczne modele zmienności parametrów jakości węgla brunatnego w centralnej części złoża Bełchatów. Manuskrypt rozprawy doktorskiej, Biblioteka Główna AGH, Kraków, 1-197.
• Ciepliński A. & Uberman R., 1995. Wykorzystanie konwencjonalnych i geostatystycznych metod badania zmienności parametrów złożowych do projektowania, planowania eksploatacji złóż zaburzonych węgla brunatnego. W: Identyfikacja i modelowanie warunków zalegania oraz wybierania trudno urabialnych kompleksów geologicznych zaburzonych złóż węgla brunatnego, Poltegor - Instytut, Wrocław, 41-81.
• Czarnecki L., Frankowski R. & Kuszneruk J., 1992. Syntetyczny profil litostratygraficzny utworów trzeciorzędu złoża Bełchatów. Materiały XV Sympozjum „ Geologia formacji węglonośnych Polski", Kraków, 18-23.
• Gabzdyl W., 1987. Petrogtrafia węgla. Skrypt Uczelniany Politechniki Śląskiej nr 1337, Gliwice, 1-311.
• Gotowała R., 1994. Model tektoniki rowu Kleszczowa - interpretacja danych z wykorzystaniem metod komputerowych. Materiały Konferencji ,, Tektonika rowu Kleszczowa -stan badań i główne zadania w aspekcie eksploatacji górniczej ", Bełchatów, 92-103.
• Gotowała R. & Hałuszczak A., 1999. Pozycja i główne etapy młodoalpejskiego rozwoju rowu Kleszczowa w świetle badań mezostrukturalnych w odkrywce KWB Bełchatów i numerycznej analizy wyników wierceń. Materiały Konferencji „Młodoalpejski rów Kleszczowa: rozwój i uwarunkowania w tektonice regionu. Odkrywka KWB Bełchatów i obszar radomszczańsko-wieluńsko-lódzki", Wrocław, 23-31.
• Greń J., 1976. Statystyka matematyczna modele i zadania. PWN, Warszawa, 1-362.
• Hałuszczak A., 1994. Główne etapy ewolucji strukturalnej utworów kenozoicznych rowu Kleszczowa. Materiały Konferencji „ Tektonika rowu Kleszczowa - stan badań i główne zadania w aspekcie eksploatacji górniczej ", Bełchatów, 78-90.
• Kasiński J.R., 1984. Tektonika synsedymentacyjny jako czynnik warunkujący sedymentację formacji brunatnowęglowej w zapadliskach tektonicznych na obszarze zachodniej Polski. Przegląd Geologiczny, 5, 260-268.
• Kwiecińska B. & Wagner M., 1997. Typizacja cech jakościowych węgla brunatnego z krajowych złóż według kryteriów petrograficznych i chemiczno-technologicznych dla celów dokumentacji geologicznej złóż oraz obsługi kopalń. Wydawnictwo PPGSMiE PAN, Kraków, 1-87.
• Matl K., 2000. Wybrane elementy budowy geologicznej złoża Bełchatów. Prace Geologiczne PAN O/Kraków, nr 147, IGSMiE PAN, Kraków, 11-19.
• Mucha J., 1991. Wybrane metody matematyczne w geologii górniczej. Skrypty Uczelniane nr 1215, Wydawnictwa AGH, Kraków, 1-157.
• Mucha J., Słomka T., Mastej W., Bartuś T. & Słomka E., 2003. Modelowanie zmienności i dokładność oszacowania jakości węgla brunatnego w złożu Bełchatów (pole Bełchatów). Materiały Sympozjum, Sympozja i Konferencje nr 62, Warsztaty Górnicze z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie", Sesja okolicznościowa „Problematyka zagrożeń naturalnych w górnictwie", Bełchatów, IGSMiE PAN, Kraków, 221—233.
• Słomka T., Mucha J., Mastej W, Bartuś T, Dolik M., Słomka E. & Leśniak T., 2002. Geostatystyczna analiza głównych parametrów jakościowych węgła brunatnego poła Bełchatów. Archiwum KWB Bełchatów, nr umowy 02/88/2002, Kraków.
• Słomka T., Mucha J., Mastej W, Bartuś T., Słomka E. & Leśniak T., 2003. Metodyka szacowania zasobów i jakości złoża węgła brunatnego „Bełchatów" (pole Bełchatów i pole Szczerców) przy zastosowaniu geostatystycznej procedury krigingu. Archiwum KWB Bełchatów, nr umowy 8/99/2003, Kraków.
• Specylak J., Ślusarczyk G., Bednarz A. & Borowicz A., 1995. Modelowanie zaburzonych złóż węgla brunatnego. W: Identyfikacja i modelowanie warunków zalegania oraz wybierania trudno urabialnych kompleksów geologicznych zaburzonych złóż węgla brunatnego, Poltegor - Instytut, Wrocław, 7-40.
• Tomków K., 1981. Węgiel Brunatny: użytkowanie i przetwórstwo. W: Bolewski A. et al. (red.), Surowce mineralne świata. Węgiel Brunatny, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 131-192.
• Twardowski K. & Fąfara Z., 1995. Uniwersalny model statystyczny objaśniający zmienność wilgotności naturalnej węgli brunatnych. Materiały VI Krajowego Zjazdu Górnictwa Odkrywkowego, Konin, Kraków, 223-236.
• Wagner M., 2000. Petrografia i praktyczne znaczenie paratonsteinów ze złoża węgla brunatnego Bełchatów. Prace Geologiczne PAN O/Kraków, nr 147, IGSMiE PAN, Kraków, 101-122.
• Wysokiński L. & Zapaśnik T., 1984. Poligeniczność tektonicznego rowu Kleszczowa. Technika Poszukiwań Geologicznych, 2, 2-6.
• PN-76/G-04514/00: Paliwa stałe. Oznaczanie zawartości siarki. Terminologia i przygotowanie próbek.
• PN-77/G-04514/09: Paliwa stałe. Oznaczenie zawartości siarki. Oznaczenie zawartości siarki siarczanowej w węglu kamiennym i brunatnym.
• PN-77/G-04514/11: Paliwa stałe. Oznaczenie zawartości siarki. Oznaczenie zawartości siarki pirytowej w węglu kamiennym i brunatnym.
• PN-80/G-04511: Paliwa stałe. Oznaczanie zawartości wilgoci.
• PN-80/G-04512: Paliwa stale. Oznaczanie zawartości popiołu metodą wagową.
• PN-8 l/G-04513: Paliwa stałe. Oznaczanie ciepła spalania i obliczanie wartości opałowej.
• PN-83/N-01052/07: Statystyka matematyczna. Badania statystyczne. Badanie zgodności rozkładu właściwości w populacji z rozkładem teoretycznym.
• PN-86/N-01052/10: Statystyka matematyczna. Badania statystyczne. Badanie współczynników regresji między właściwościami o dwuwymiarowym rozkładzie normalnym.
• PN-86/N-01052/11: Statystyka matematyczna. Badania statystyczne. Badanie współczynnika korelacji między właściwościami o dwuwymiarowym rozkładzie normalnym.
• PN-90/G-04514/16: Paliwa stałe. Oznaczanie zawartości siarki całkowitej i popiołowej automatycznym analizatorem firmy Leco.
• PN-9 l/G-04510: Paliwa stałe. Symbole i współczynniki przeliczeniowe.
• PN-G/04200: Kopaliny. Próbki geologiczne. Ogólne wytyczne pobierania.