Lokalna zmienność zawartości metali ciężkich w glebach okolicy Olkusza

• Autorzy: Trafas M. , Eckes T. , Gołda T.

Warianty tytułu

EN

Local variability in the content of heavy metals in soils in the region of Olkusz

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy omówiono wyniki badań gleb pola badawczego zlokalizowanego w rejonie olkuskim. Z pola o wymiarach 50 x 50 m pobrano próbki gleb z warstwy 0--20 cm w odstępach 10-metrowych jako próby pojedyncze, a poza tym pobrano próbę średnią z 30 nakłuć. Wykonano też 5 odkrywek, z których pobrano próbki z warstw o miąższości 5 cm do głębokości 20 cm i 10 cm do głębokości 80 cm. Określono ich podstawowe właściwości fizyczne (skład ziarnowy, gęstość objętościową) i chemiczne (pH w H2O i KCl, PEW, zawartość CaCO3, straty prażenia), a także zawartość metali ciężkich. Wyniki przeanalizowano pod kątem zmienności powierzchniowej, a także wpływu występujących w podłożu dolomitów kruszconośnych na rozmieszczenie metali ciężkich na różnych głębokościach w profilach glebowych. Stwierdzono, że gleby zawierają w warstwie powierzchniowej znaczne ilości Zn, Pb i Cd, których ilości zmniejszają się wraz z głębokością, lecz ponownie wzrastają w poziomach z domieszką gliniastej zwietrzeliny dolomitów. Sformułowano też uwagi dotyczące definicji zanieczyszczenia gleb i standardów jakości gleb.

EN

In the paper the results of the survey on soils were presented The soil samples were located in a study field in the Olkusz region. Single samples were taken from the fields 50 x 50 m, layer 0-20 cm in distances of 10 meters. Apart from this a mean sample of 30 small samples was taken. There were also 5 excavations made from the layers of 5 cm thickness, up to 20 cm depth and 10 cm up to 80 cm depth. Their basic physical properties were defined (grain composition, volume density) as well as chemical properties (pH in H2O and KCl, PEW, content of CaCO3, losses at roasting) and the content of heavy metals. The results were analysed in terms of surface variability and the influence of ore-bearing dolomites on the distribution of heavy metals in soil profiles of different depth. It was found that, in the surface layers, the soils contained significant quantities of Zn, Pb and Cd. These quantities diminish with depth, but increase again in the levels with the addition of clay-like weathered dolomites. The comments on the definition of soil pollution and standards of soil quality were also made.

Słowa kluczowe

PL

metale ciężkie; Olkusz

EN

heavy metals; Olkusz

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 11, z. 2
• Strony: 127--144
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Trafas M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

autor

Eckes T.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

autor

Gołda T.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

Bibliografia

• [1] Barbiroli G., Casalicchio G., Raggi A.: A New Approach to Elaborate a Multifunctional Soil Quality Index. JSSJ Soils & Sediments, 4(3), 2004
• [2] Eckes T.: Komputerowe wspomaganie oceny oddziaływania na środowisko glebowe - analiza stanów granicznych i przekroczeń. Półrocznik AGH Inżynieria Środowiska, t. 4, z. 1, 1999
• [3] Gruszczyński S., Trafas M.: Problemy metodyczne badania skażeń gleb. Materiały Krajowej Konferencji „Geologiczne aspekty ochrony środowiska", Kraków, Wyd. AGH 1991
• [4] Gruszczyński S., Trafas M.: Próba oceny oddziaływania osadnika odpadów poflotacyjnych rud Zn i Pb na zmiany właściwości gleb. Inżynieria środowiska, tom 1, Kraków, Wyd. AGH 1996
• [5] Gruszczyński S.: The Assessment of Variability of the Concentration of Chromium in Soils with the Application of Neural Networks. Polish Journal of Environmental Studies, vol. 14, No. 6 (2005)
• [6] Kabata-Pendias A., Pendias H.: Biogeochemia pierwiastków śladowych. Warszawa, PWN 1999
• [7] Kucharski R., Marchwińska E.: Problemy zagrożenia terenów rolnych metalami ciężkimi w rejonie Olkusza. ZN AGH Nr 1368, Sozologia i Sozotechnika, z. 32, 1990
• [8] Lis J., Pasieczna A.: Atlas geochemiczny Górnego Śląska 1: 200 000. Warszawa, PIG 1995
• [9] Mapa glebowo-rolnicza w skali 1:25 000. Powiat Olkusz. Puławy IUNG
• [10] Praca zbiorowa (red. K.P. Turzańskiego i B. Godzik): Ocena stanu zanieczyszczenia gleb województwa krakowskiego metalami ciężkimi i siarką. Kraków, Biblioteka Monitoringu Środowiska 1996
• [11]Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z.: Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Katalog. Warszawa, Instytut Ochrony Środowiska 1991
• [12]Praca zbiorowa: Ocena wpływu części górniczej ZGH „Bolesław" na środowisko. Praca studialna na rzecz ZGH Bolesław. Kraków, IKOŚ AGH 1995, maszynopis
• [13] Praca zbiorowa (kier. zespołu A. Kabata Pendias): Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb. Metale ciężkie, siarka i WWA. Warszawa, PIOŚ IUNG, Biblioteka Monitoringu Środowiska 1995
• [14] Praca zbiorowa (kier. zespołu M. Trafas): Technologia prowadzenia badań i kartograficznego opracowania wyników dotyczących skażenia gleb w rejonach przemysłowych. Raport końcowy z realizacji projektu badawczego Nr 8 T 12E 007 20. Kraków, 2004 (maszynopis)
• [15] Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 marca 2002 r. w spawie dopuszczalnych stężeń metali ciężkich zanieczyszczających glebę. Dz.U. Nr 37, poz 344 z dnia 12 kwietnia 2002 r.
• [16] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Dz.U. 02.165.1359 z dnia 4 października 2002 r.
• [17] Szczegółowa mapa geologiczna Polski. Arkusz 945 Olkusz. Oprać. S. Kurek, M. Preidl, Państwowy Instytut Geologiczny 1992; Arkusz 944 Jaworzno (M-34-63-B). Oprać. S. Kurek, M. Paszkowski, M. Preidl, Państwowy Instytut Geologiczny 1999
• [18] Trafas M., Gruszczyński S., Gruszczyńska J., Zawodny Z.: Zmiany właściwości gleb, wywołane wpływami przemysłu w rejonie olkuskim. ZN AGH nr 1368, Sozologia i Sozotechnika, z. 32, 1990
• [19] Trafas M.: Koncepcja oceny skutków przekształceń gleb. Półrocznik AGH Inżynieria Środowiska, t. 4, z. 2, 1999
• [20] Trafas M., Eckes T.: Badania pionowego rozkładu zawartości metali ciężkich w profilach glebowych. Półrocznik AGH Inżynieria Środowiska, t. 8, z. 2, 2003