Zastosowanie geofizycznych badań elektrooporowych w rozpoznaniu morfologii antropogenicznej na przykładzie zamku błogosławionej Salomei w Grodzisku pod Skałą (Małopolska)

• Autorzy: Domogalla W. , Mościcki W.J.

Warianty tytułu

EN

Application of geophysical resistivity methods to recognition of anthropogenic morphology - a case history of the Blessed Salomea castle in Grodzisko near Skała (Małopolska province, south Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Historia zabytkowego zespołu architektoniczno-krajobrazowego w Grodzisku sięga średniowiecza. Szczególnego charakteru nabrał on w XVII wieku, gdy powstało symboliczne założenie architektoniczne, upamiętniające błogosławioną Salomeę. Zespół ten był obiektem badań historycznych i archeologicznych między innymi w latach 60. i 90. XX wieku oraz w roku 2003. Znaczną rolę w planowaniu i analizie wykonanej prospekcji archeologicznej odegrały badania geoelektryczne. Metodą penetracyjnego profilowania oporności stwierdzono występowanie rozróżnialnych nawarstwień kulturowych na terenie obwałowań majdanu grodziska. Metodą tomografii elektrooporowej wykryto w otoczeniu kościoła strefy anomalne, które mogły być identyfikowane z podziemnymi pozostałościami architektonicznymi. Wyniki pomiarów geoelektrycznych zostały potwierdzone pracami wykopaliskowymi. Nie ulega wątpliwości, że odnalezione mury, zapewne dwutraktowej, budowli mieszkalno--obronnej są jednym z najstarszych tego typu przykładów "architectura militaris" na ziemiach polskich.

EN

Monumental archaeological and landscape complex in Grodzisko is located within Ojcowski National Park (Małopolska province, south Poland). The complex was investigated historically and archaeologically in 60-ties and 90-ties of the XX century and lately in 2003. Results of geophysical research played an important role in planning archaeological excavations and analysis of historical events. The methods used were penetrometer-based resistivity profiling and DC resistivity imaging. The first method was used for recognition of different cultural accumulation layers within embankments of the courtyard. Resistivity imaging made along five lines located near historical church discovered distinct high-resistivity zones. These zones reflected the presence of underground fragments of historical walls confirmed later by the archaeological excavation works. Complex analysis of historical and archeological data leads to the opinion that discovered walls are remnants of the building of defense-residential character, probably one of the oldest examples of the "architectura militaris" on the area of Poland.

Słowa kluczowe

PL

Grodzisko pod Skałą; badania archeologiczne; badania geofizyczne; badania elektrooporowe; geoelektryczne badania penetracyjne; obrazowanie elektrooporowe

EN

Grodzisko near Skała; archeological research; geophysical methods; DC resistivity research; penetrometer-based geoelectrical measurements; resistivity imaging

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2006
• Tom: T. 32, z. 4
• Strony: 405--418
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Domogalla W.

• ul. Korfantego 22/58, 40-005 Katowice

autor

Mościcki W.J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Geofizyki; al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• Antoniuk J. & Mościcki W.J., 1994. Metoda penetracyjnego profilowania oporności elektrycznej - przykłady zastosowań. Przegląd Geologiczny, 42, 10, 857-862.
• Dahlin T., 1996. 2D resistivity surveying for environmental and engineering applications. First Break, 14, 7, 275-283.
• Domogalla W., 2005. Historia i przeobrażenia przestrzenne grodu, zamku i klasztoru S.S. Klarysek w grodzisku pod Skałą. Politechnika Krakowska, Kraków (rozprawa doktorska).
• Dreścik J., 1987. Kwiatki świętej pustynie B. Salomei Panny, na Skale s, Maryey. Treści ideowe barokowej pustelni bł. Salomei w Grodzisku koło Skały. Folia Historiae Artium, 23, 1987, 37-84.
• Loke H., 2003. Rapid 2D Resistivity & IP Inversion using the least-squares method. Geotomo Software, Manual, 122.
• Loke M.H. & Barker R.D., 1996a. Rapid least-squares inversion of apparent resistivity pseudosections using a quasi-Newton method. Geophysical Prospecting, 44, 131-152.
• Loke M.H. & Barker R.D., 1996b. Practical techniques for 3D resistivity surveys and data inversion. Geophysical Prospecting, 44, 499-523.
• Misiewicz K., 1998. Metody geofizyczne w planowaniu badań wykopaliskowych. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa, 199.
• Mościcki W.J. & Antoniuk J., 1999. Metoda obrazowania elektrooporowego (resistivity imaging). Przykład badań dla celów geologiczno-inżynierskich. Materiały V Konf. N.-T. „Geofizyka w Geologii, Górnictwie i Ochronie Środowiska”, Kraków 23.06.1999, 315-325.
• Piskorski S., 1691. Kwiecie żywota błogosławionej Salomei panny księżnej polski królowej Halickiej zakonu św. Klary Polsce fundatorce. Kraków.
• Zin W. & Grabski W., 1969. Badania nad wczesnośredniowiecznym zespołem w Grodzisku koło Skały. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Oddziału PAN w Krakowie, 13, 334-336.