Sposoby wyznaczania poprawki kalibracyjnej dla precyzyjnych łat niwelacyjnych

• Autorzy: Frukacz M.

Warianty tytułu

EN

The techniques of determining a calibrating correction for the precise levelling rods

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule zaprezentowano przegląd czynników związanych z konstrukcją łat, które mają wpływ na dokładność wyników niwelacji precyzyjnej. Szerzej przedstawiono grupę błędów, których wpływ zmniejsza się przez obliczenie odpowiedniej poprawki, a mianowicie błędów spowodowanych zmianą długości taśmy inwarowej na skutek zmian temperatury oraz błędów naniesienia i określenia skali podziału. Na podstawie badań prowadzonych w Geodezyjnym Laboratorium Metrologicznym AGH zaprezentowano problemy pojawiające się w procesie wyznaczania współczynnika rozszerzalności termicznej oraz błędów podziału łat kreskowych. Wnioski formułowano w oparciu o wyniki wzorcowania łat ustawionych w pozycji pionowej, gdzie wzorcem pomiarowym był interferometr laserowy firmy Hewlett Packard. Przedstawiono także dotychczasowe oraz zaproponowano dwie nowe metody wyznaczenia i wprowadzenia do niwelacji precyzyjnej poprawki kalibracyjnej i termicznej.

EN

The article presents a spectrum of factors connected with the construction of rods that have influence on the accuracy of precise levelling results. The author focuses on a group of errors, influence of which is lessened by calculating a proper correction, to be more precise, the errors caused by the change of length of invar tape under the influence of the change of temperature as well as errors in plotting and determining the graduated scale. Basing on the research held by the Geodetic Meteorological Laboratory of AGH the author presents various problems that occur in the process of determining the coefficient of thermal expansion and rod graduation errors. The conclusions had been formed in accordance with the results of verification of rods being set vertically, using Hewlett Packard's laser interferometer as a measurement pattern. Apart from presenting already existing techniques, the author introduces two unknown methods of determination and introduction a calibrating and thermal correction to the precise levelling.

Słowa kluczowe

PL

wzorcowanie; łaty niwelacyjne; interferometria laserowa

EN

calibration; lovelling rods; laser interferometry

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geodezja / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2003
• Tom: T. 9, z. 2/2
• Strony: 583--591
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., wykr.

Twórcy

autor

Frukacz M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

Bibliografia

• [1] Bryś H., Zielina L., Pachuta A.: Problem automatyzacji procesu pomiarowego w aspekcie uwzględniania poprawek w niwelacji precyzyjnej. III Konferencja Naukowo-Techniczna, Warszawa 1997
• [2] Frukacz M., Markiewicz M.: Badanie precyzyjnych lat niwelacyjnych w aspekcie pomiarów sieci wysokościowych I i II klasy. Praca dyplomowa na Wydziale GGIIŚ Zakład Geodezji i Kartografii AGH, Kraków, 2000
• [3] Frukacz M., Markiewicz M., Mróz J., Pokrzywa A., Szczutko T.: Wyznaczanie współczynnika rozszerzalności termicznej precyzyjnych lat niwelacyjnych w Komparatorium Geodezyjnym AGH w Krakowie. Półrocznik AGH Geodezja, t. 6, z. 2, 2000, s. 91-111
• [4] Jasnorzewski J.: Metrologia długości. Warszawa, PPWK 1959
• [5] Kalinowska B.: Metoda łącznego wyznaczania średniego metra i błędów podziału precyzyjnych lat niwelacyjnych. Geodezja i Kartografia, t. XXVII, z. 2, 1978, s. 109-119
• [6] Kalinowska B.: Niektóre problemy komparacji i badania precyzyjnych łat niwelacyjnych. Geodezja i Kartografia, t. XXVII, 2. 3, 1978, s. 197–210
• [7] Kalinowska B., Ząbek Z.: Poziomo-pionowy komparator i wyznaczanie średniego metra łaty w pozycji pionowej. Prace Instytutu Geodezji i Kartografii, t. XXI, z. 1 (48), 1974
• [8] Margański S.: Pomiary niwelacyjne w podstawowych sieciach wysokościowych. Warszawa, Wydawnictwa Politechniki Warszawskiej 1989
• [9] Kamela Cz. i in.: Niwelacja precyzyjna. Warszawa, PPWK 1993
• [10] Pokrzywa A., Mróz J., Szczutko T., Ruchel J., Przewięźlikowska A.: Technologia kompleksowego sprawdzania lat niwelacyjnych z wykorzystaniem interferometru laserowego HP 5529A. Półrocznik AGH Geodezja, t. 6, z. 1, 2000