Badania zawartości bromu w badeńskich solach kamiennych złoża Siedlec - Moszczenica

• Autorzy: Toboła T.

Warianty tytułu

EN

Study of bromine contents in the Badenian salts of Siedlec - Moszczenica deposit

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Złoże badeńskie soli kamiennej Siedlec - Moszczenica położone jest około 30 km na wschód od Krakowa. Stanowi ono środkową część pasa złóż ciągnącego się od Łężkowic po Bochnię wzdłuż nasunięcia karpackiego. Podobnie jak w sąsiadujących złożach w jego profilu litostratygraficznym wyróżniono pięć cyklotemów solnych, z których trzy zawierają sole kamienne. Przeprowadzone badania koncentracji bromu stwarzają możliwość dalszego porównania osadów i uściślenia warunków sedymentacyjnych. Wykazały one przede wszystkim, że solanki, z których następowała krystalizacja podstawowej masy soli kamiennych, były względnie ubogie w brom. Wskazują na to niskie koncentracje tego pierwiastka w ewaporatach chlorkowych, dla większości próbek nie przekraczające 40 ppm. Charakterystyczną cechą są także duże wahania koncentracji bromu, wywołane zmiennością stężenia roztworów. Zmienność ta dotyczyła znacznej części basenu sedymentacyjnego, ponieważ na podobnym poziomie obserwowane były jego wahania w solach kamiennych złoża w Bochni i Wieliczce.

EN

The Siedlec- Moszczanica Badenian salt deposit is located about 30 km east of Kraków. It is situated in the middle part of salt deposit belt extending at the front of the Carpathian overthrust from Łężkowice to Bochnia. Its litostratigraphic profile likely as in the neighbouring salt deposits has been subdivided into five cyclothems and three of them contain salts. Examination of bromine concentration is possible to make further comparison of these sediments and establish conditions of sedimentation. This study first of all shows that brines of which rock salt was deposited reveal relatively low contents of bromine and thus vary from brines which have been originated by evaporation of seawater. This is confirmed by low contents of bromine in salt for most samples which do not exceed 40 ppm. Characteristic feature of these sediments is also great oscillation of bromine concentration, caused by variability of brines concentration. This variability concerns great area of sedimentary basin because the variability of contents of this element have been observed on the same level in Wieliczka and Bochnia deposits.

Słowa kluczowe

PL

zapadlisko przedkarpackie; miocen; geochemia; ewaporaty; sól kamienna; koncentracja bromu

EN

Carpathian Foredeep; Miocene; geochemistry; evaporites; rock salt; bromine concentration

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 30, z. 1
• Strony: 5--22
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Toboła T.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Złóż Rud i Soli, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków,

Bibliografia

• Bukowski K., 1997. Zawartość bromu w solach kamiennych Bochni. Prz. Geol., 8, 819-821.
• Bukowski K., 1999. Porównanie badeńskiej serii solonośnej z Wieliczki i Bochni w świetle nowych danych. Prace PIG 168, 43-56.
• Charysz W., 1972. O zastosowaniu metody bromowej do rozważań genetycznych nad solami chlorkowymi kopalni Kłodawa. Spraw, z Pos. Kom. Nauk. PAN za rok 1971, 15, 1, 226-228.
• Charysz W., 1973. Cechsztyńskie piętro soli młodszych w regionie Kujawskim. Prace Geol. PAN, 75, 1-68.
• Dean W.E., 1978. Trace and Minor Elements in Evaporites. In: Dean W.E. (cd.). Marine Evaporites. Short Course 4, 86-104.
• Galamay A.R., Bukowski K. & Przybyło J., 1997. Chemical composition and origin of brines in the Badenian evaporite basin of the Carpathian Foredeep: fluid inclusion data from Wieliczka (Poland). Slovak Geol. Mag., 3, 1, 165-171.
• Garlicki A., 1960. Złoże soli kamiennej Łężkowice - Siedlec w zatoce gdowskiej. Prz. Geol., 1, 43-45.
• Garlicki A., 1968. Autochtoniczna seria solna w miocenie Podkarpacia między Skawiną a Tarnowem. Biul. IG, 215, 5-78.
• Garlicki A., 1970. Złoże soli kamiennej Moszczenica - Łapczyca na zachód od Bochni. Kwart. Geol., 14, 2, 350-360.
• Garlicki A., 1971. Złoże soli kamiennej w Łężkowicach nad Rabą. Kwart. Geol., 15, 4, 930-946.
• Garlicki A., 1979. Sedymentacja soli mioceńskich w Polsce. Prace Geol. PAN, 119, 1-67.
• Garlicki A. (red.), 1988. Szczegółowe badania zawartości pierwiastków śladowych w salinarnych osadach cechsztynu i miocenu. Masz., Arch. Zakł. Złóż Rud i Soli AGH, 1-56.
• Garlicki A. & Wali A.M.A., 1983. Geochemical Characteristics of the Bochnia Evaporites Member, with New Aspects in Br/Cl Ratio Determination. Miner. Pol., 12, 2, 25-47.
• Garlicki A. & Wiewiórka J., 1981. The Distribution of Bromine in Some Halite Rock Salts of the Wieliczka Salt Deposit. Rocz. Pol. Tow. Geol., 41, 3-4, 353-360.
• Gaweł A., 1962. Budowa geologiczna złoża solnego Wieliczki. Prace Inst. Geol., 30, 3, 305-331.
• Holser W.T., 1979. Trace elements and isotopes in evaporites. In: Bums R.G. (ed.). Marine minerals. Short Course Notes. Mineralogical Society of America, 6, 295-346.
• Kowalewicz W.M., 1994. Warunki powstania soli mioceńskich ukraińskiego Przedkarpacia w świetle badań inkluzji. Prz. Geol., 9, 738-743.
• Kowalewicz W.M., 1997. Inkluzje fluidalne w soli kamiennej z Bochni. Prz. Geol., 8, 822-825.
• Kovalevich V.M. & Petrichenko O.I., 1997. Chemical composition of brines in Miocene evaporite basins of the Carpathian region. Slovak Geol. Mag., 3, 3, 173-180.
• Kuhn R., 1968. Geochemistry of German potash deposits. In: Mattox R.B. (ed.). Saline Deposits. The Geological Society of America, INC. Special Papers, 88, 427-504.
• Poborski J., 1952. Złoże solne Bochni na tle geologicznym okolicy. Biul. IG, 78, 1-160.
• Poborski J. & Skoczylas-Ciszewska K., 1963. O miocenie w strefie nasunięcia karpackiego w okolicy Wieliczki i Bochni. Rocz. Pol. Tow. Geol., 33, 3, 339-348.
• Raup O.B. & Hite R.J., 1978. Bromine Distribution in Marine Halite Rocks. In: Dean W.E. (ed.). Marine Evaporites. Short Course 4, 105-123.
• Stewart F.H., 1963. Marine Evaporites. In: M. Fleischer (ed.), Data of Geochemistry, Sixth Edition, 1-52.
• Szybist A. & Tobola T., 1995. Budowa geologiczna złoża Siedlec - Moszczenica w świetle nowych danych. Prz. Geol., 8, 682-686.
• Toboła T., 1996. Występowanie łupków iłowo-anhydrytowych z solami kryształowymi w złożu Siedlec - Moszczenica. Prz. Geol., 11,1138-1141.
• Toboła T., 2000a. Badania koncentracji bromu w solach kamiennych złoża bocheńskiego. Prz. Geol., 8, 688-693.
• Toboła T., 2000b. Badania koncentracji potasu i magnezu w solach kamiennnych złoża Bochni. Prz. Geol., 12, 1163-1168.
• Toboła T., 2000c. Petrologiczna charakterystyka soli badeńskich w złożu Siedlec - Moszczenica. Prz. Geol., 12, 1187-1194
• Tomassi-Morawiec H., 1990. Geochemia bromu w utworach najstarszej soli kamiennej w rejonie Zatoki Puckiej. Biul. PIG, 364, 31-59.
• Veigas J.G., Rossel L. & Garlicki A., 1997. Petrology and geochemistry (fluid inclusions) of Miocene halite rock salts (Badenian, Poland). Slovak Geol. Mag., 3, 3, 181-186.
• Walaszko M.G., 1956. Geochimja broma w processach gałogeneza i ispołzowanie soderżania broma w kaczestwie geneticzeskowo i poiskowowo kriterija. Geochimja, 6, 33^48.
• Wiewiórka J., 1974. Poziom najstarszej soli kamiennej w pokładowym złożu solnym Wieliczki. SMDŻ, 3. 46-58.
• Zak I., 1969. The Cl/Br Ratio in Rock Salt: An Indicator of the Order of Succession. Israel Journal of Earth-Sciences, 18, 143-146.
• Zak I., 1974. Sedimentology and Bromine Geochemistry of Marine and Continental Evaporites in the Dead Sea Basin. In: Coogan A.H. (ed.), Fourth Symposium on Salts, 1, 349-361.