Zmiany zagospodarowania terenów w dolinie rzeki Wilgi w obrębie Krakowa i ich wpływ na środowisko wodne

• Autorzy: Wardas M. , Łojan E. , Kuboń E.

Warianty tytułu

EN

Changes in land development in the valley of the Wilga River within Cracow area and their influence on the water environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ze względu na specyfikę zachowań metali ciężkich w środowisku wodnym do badań pobrano (jesienią 2001 I 2002 roku) trzy zasadnicze jego składniki: wodę, osady denne I zawiesinę rzeki Wilgi. Koncentracje Cd, Cr, Cu, Ni, Pb i Zn określono we frakcji < 0.063 mm, ok. 5-centymetrowej warstwy powierzchniowej osadów dennych. Badane osady zawierają metale ciężkie w zróżnicowanych ilościach [mg/kg]: 1-16 Cd, < 1-46 Cr, 8-184 Cu, 8-1 Ni, 15-0 Pb oraz 43-372 Zn. Analizowane profile pionowe osadów (próbki surowe) wykazały w warstwach powierzchniowych wyraźnie niższe średnie stężenia: Cd do 10, Cr do 93, Pb do 69, Zn do 245 mg/kg, w porównaniu z głębiej zalegającymi (Cd do 12, Cr do 376, Pb do 148, Zn do 760 mg/kg), szczególnie w bezpośrednim sąsiedztwie garbarni (główne źródło Cr). Próbki wody są nieznacznie zanieczyszczone analizowanymi metalami ciężkimi: Cd<0.000015, Cr do 0.007, Cu do 0.01, Ni<0.00002, Pb do 0.003, Zn do 0.027 mg/dm sześc. Ze względu na ich stężenia kwalifikuje to wodę rzeki Wilgi do I klasy czystości. Przebadanie zawiesiny (frakcja <0.45 m) pozwoliło określić, spodziewane, znacznie silniejsze w stosunku do osadów zanieczyszczenie metalami ciężkimi. Poziom zawartości [mg/kg] w zawiesinie dochodzi dla Cd do 60, Cr do 506, Cu do 517, Ni do 250, Pb do 320, a Zn do 1325.

EN

Considering the particular behavior of heavy metals in water environment the samples to study have been taken (in autumn, years 2001 and 2002) focusing on three basic elements: water, bottom sediments and suspended matter of Wilga River. Concentrations of Cd, Cr, Cu, Ni, Pb and Zn was determined in <0.063 mm fraction of bottom sediments - 5-cm surface layer Examined sediments contain [mg/kg]; 1-16 of Cd, <1-46 of Cr, 8-184 of Cu, 8-31 of Ni, 15-70 of Pb and 43-365 of Zn. Analyzed bottom profiles (bulk samples) show in surface layers much lower average concentrations: Cd up to 10, Cr up to 93, Pb up to 69, Zn up to 245 mg/kg, in comparison to these occurring deeper (Cd to 12, Cr to 376, Pb to 148, Zn to 760), especially in the nearest neighborhood of tannery (mainly Cr source). Examined samples of water are insignificantly contaminated of heavy metals: Cd<0.000015, Cr to 0.007, Cu to 0.01, Ni<0.00002, Pb to 0.003, Zn to 0.027 mg/dm cubic. Considering their concentration the water of Wilga River can be qualify to the I class of purity. Examining the suspended matter (fraction <0.45 m) allowed to determine, expected, considerable serious contamination in comparison to sediments. The level of concentration of Cd is up to 60, Cr - 506, Cu - 517, Ni - 250, Pb - 320, and Zn - 1325 mg/kg.

Słowa kluczowe

PL

metale ciężkie; Kraków; ochrona środowiska; środowisko wodne

EN

bottom sediments; water; suspended matter; heavy metals; land development

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 30, z. 2
• Strony: 215--231
• Opis fizyczny: Bibliogr. [17] poz., rys., tab., wykr

Twórcy

autor

Wardas M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Ochrony Środowiska

autor

Łojan E.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Ochrony Środowiska

autor

Kuboń E.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Ochrony Środowiska

Bibliografia

• Ciszewski D. & Malik I., 2003. Zapis XX-wiecznej historii zanieczyszczenia rzeki Małej Panwi metalami ciężkimi w jej osadach. Prz. Geol., 51, 142-147.
• Dz.U. 2001.115.1229 (U). Prawo wodne.
• Dz.U. 2002.212.1799 (R). Warunki, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi oraz substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego.
• Dz.U. 1999.50.501 (R). Warunki wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych stanowiących mienie komunalne.
• Adamiec E. & Helios-Rybicka E., 2002. Distribution of Pollutants in the Odra River System. Part V. Assessment of Total and Mobile Heavy Metals Content in the Suspended Matter and Sediments of the Odra River System and Recomendation for River Chemical Monitoring. Polish Journal of Environmental Studies, 11, 6, 675-688.
• Helios-Rybicka E., 1986. Rola minerałów ilastych w wiązaniu metali ciężkich przez osady rzeczne górnej Wisły, Kwartalnik AGH Geologia, 32, Kraków, 122.
• Helios-Rybicka E. & Wardas M., 1993. Zanieczyszczenie osadów rzek Wisły i Wilgi metalami ciężkimi na obszarze Krakowa jako wskaźnik antropopresji. Przewodnik III Konf. Sozologicznej, Sozologia na obszarze antropopresji - przykład Krakowa, Paulo A. (red.), 23-24 kwietnia 1993, PTG, WGGiOŚ AGH, Zakład Min. Sur. Min. i Geoch. Śród., Kraków, 19-25.
• Helios-Rybicka E., 1997. Parametry określające rozkład metali ciężkich w systemie woda - osad. W: Geochemiczne, hydrochemiczne i biochemiczne zmiany środowiska na obszarach objętych antropopresją, Geochemiczne zmiany w środowisku gruntowo-wodnym pod wpływem związków toksycznych, Materiały IV Konferencji Naukowej, Kłapyta Z., Fijał J. (red.), Kraków AGH, 9 grudnia 1997, 31-38.
• Irmer U., 1997: Bedeutung Von Hintergrundwerten fur Qualitatsanforderung an Oberflachenwassem. IKSE - Workshop: Bewertung der Ergebnisse aus der Elbeschadstofforschung. Geesthacht, 36-40.
• Lojan E. & Kuboń E., 2003. Zmiany zagospodarowania terenów w dolinie rzeki Wilgi w obrębie Krakowa i ich wpływ na środowisko wodne. Praca magisterska. Biblioteka Główna AGH, Kraków, 1-124.
• Muller G., 1981. Die Schwermettallbelastung der Sedimente des Neckars und seiner Nebenflusse: Eine Bestandsaufnahme. Chemiker Zeitung, Chemie, Technische Chemie, Chemiewirtschaft, 105, 6, 157-164.
• Popek A., Sikora W. & Wardas M., 1999. Obecność metali ciężkich w glebie, w sąsiedztwie zakładów garbarskich w Krakowie. Inżynieria Środowiska, 4, 1, 153-172.
• Raport o stanie środowiska naturalnego miasta Krakowa w latach 1994-1998. Stan aktualny i tendencje, 1999. UM Kraków, WIOŚ w Krakowie, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kraków, 1-175.
• Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim, 2001, 2002. UM Kraków, WIOŚ w Krakowie, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kraków, 1-187.
• Wardas M., 1994. Sezonowe zmiany zawartości metali ciężkich oraz ich formy związania w wybranych osadach dennych, z uwzględnieniem przestrzennego rozmieszczenia zanieczyszczeń w korycie rzecznym. AGH, maszynopis.
• Wardas M., 1999. Metale ciężkie w osadach rzecznych zlewni górnej Wisły i Odry. Praca doktorska, Biblioteka Główna AGH, Kraków, 1-311.
• Wardas M., Budek L. & Helios-Rybicka E., 1996. Variability of heavy metals content in bottom sediments of the Wilga River (Kraków area, Poland). Applied Geochemistry, 11, 197-202.