Zanieczyszczenie metalami ciężkimi środowiska rzeki Serafy (rejon Krakowa) - porównanie stanu sprzed i po powodzi w 1997 roku

• Autorzy: Budek L. , Wardas M. , Kijas A. , Rembalska R.

Warianty tytułu

EN

Contamination with heavy metals of the Serafa River environment (Cracow area) - comparison of the situation before and after the flood of 1997

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zbadano środowisko rzeki Serafy (rejon Krakowa) pod względem zanieczyszczenia metalami ciężkimi: Cd, Cr, Cu, Pb i Zn, na tle charakterystyki fizykochemicznej wody, opartej na określeniu jej pH, przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW) oraz stężeń anionów: F, Cl, NO3, SO2,4 i PO3,4. Ponadnormatywne stężenia Pb i Cd równe odpowiednio: 0.45 i 0.35 mg/dm sześc., jak również ekstremalnie wysokie stężenia anionów Cl i SO2,4 (odpowiednio 25238 mg/dm sześc. Cl- i 1455 mg/dm sześc. SO2,4) stwierdzone w wodach rzeki Serafy są powodem ich zaliczenia do kategorii wód pozaklasowych. Stężenia [mg/kg] metali ciężkich w osadach dennych (wartość średnia), w najbardziej zanieczyszczonym odcinku są następujące: 635-Zn; 97-Pb; 100-Cu, 38-Cr; 10-Cd. Pozwala to zaliczyć je do osadów rzecznych średnio zanieczyszczonych (II klasa). Otrzymane wyniki wskazują na istotny wzrost koncentracji w wodzie metali ciężkich oraz jonów CL i SO2, 4 w porównaniu ze stanem sprzed powodzi w 1997 roku. W przeciwieństwie do wody, osady denne wykazały mniejsze zanieczyszczenia niż przed powodzią.

EN

Pollution with heavy metals: Cd, Cr, Cu, Pb and Zn of the Serafa River (Cracow area) on the background of physicochemical characteristics of water (pH, electrical conductivity, concentration of anions: F-, Cl-, NO3, SO2, 4 and PO3,4) has been studied. The high concentration of Pb and Cd; 0.45 and 0.35 mg/dm cubic, respectively as well as extremely high concentrations of Cl- and SO2, 4 (25238 mg/dm cubic and 1455 mg/dm cubic SO2,4 respectively) in Serafa River waters caused their substandard quality. Concentrations (mg/kg) of heavy metals in bottom sediments (median value), in their most polluted section, amount to: 635 - Zn, 97 - Pb, 100 - Cu, 38 - Cr and 10 - Cd. That qualify them to the II class of contaminated sediments (medium pollution). The present data show considerable increasing in river water of Cl-, SO2, 4, and heavy metal concentrations, in comparison to those determined before the flood of 1997. Opposite to water, concentrations of heavy metals in bottom sediments appeared to be lower than those before the flood.

Słowa kluczowe

PL

środowisko rzeczne; zasolenie; osady denne; metale ciężkie

EN

water environment; bottom sediments; heavy metals; salinity

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 30, z. 2
• Strony: 175--189
• Opis fizyczny: Bibliogr. [16] poz., rys., tab., wykr

Twórcy

autor

Budek L.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Ochrony Środowiska

autor

Wardas M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Ochrony Środowiska

autor

Kijas A.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Ochrony Środowiska

autor

Rembalska R.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Ochrony Środowiska

Bibliografia

• Adamiec E., Aleksander U., Budek L., Helios-Rybicka E., Lagan L., Skwarczek M., Sikora W.S., Strzebońska M., Wardas M. & Wójcik R., 2002. Chemical Specification. Accumulation and Mobilisation of Heavy Metals in Suspended Matter and Bottom Sediments of the Odra System and its Tributaries. Final Raport of Sub-Project 3 of the International Project, 72.
• Bojakowska I. & Sokołowska G., 1998. Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Prz. Geol., 46. 1, Warszawa, 49-54.
• Budek L. & Wardas M., 1998. Metale ciężkie w środowisku rzeki Serafy stan: wiosna 1997 (praca niepublikowana).
• Budek L., Wardas M. & Kasprzyk A., 2001. Rozprzestrzenianie się metali ciężkich w środowisku wód powierzchniowych wokół wysypiska odpadów komunalnych w Baryczy. Inż. Środ., 5. 2. 397-413.
• Dz.U. 1991.116.503 (R). Klasyfikacja wód oraz warunki, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi.
• Dz.U.2002.212.1799 (R). Warunki, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi oraz substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego.
• Forstner U. & Wittmann G.T.W., 1979. Metal transfer between solid and aqueous phases. In: Metal pollution in the Aquatic Environment. Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg-New York, 197-270.
• Helios-Rybicka E., 1983. The Content and Chemical Forms of Heavy Metals in the River Sediments of the Cracow Area; The Role of Clay Minerals. Environ. Tech. Lett., 4, 515-520.
• Helios-Rybicka E., Wardas M. & Strzebońska M., 1999. Sediment quality of the Rivers Oder and Vistula. Int. Symp. “Sediment Assessment in European River Basins”, 20-22 April 1999, Berlin, 3.
• Ramsey M., 1993. Sampling and Analytical Quality Control (SAX) for improved error estimation in the measurement of Pb, in the environment using robust analysis of variance. Applied Geochemistry, Suppl., Issue No 2. 149-153.
• Raport o stanie środowiska w 1998 roku na obszarze województwa małopolskiego. 1999. IOŚ, WIOŚ w Krakowie, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kraków, 140.
• Stoch L., 1974. Minerały ilaste. Warszawa, Wyd. Geol., 1-503.
• Wardas M., Budek L. & Helios-Rybicka E., 1996. Variability of Heavy Metals Content in Bottom Sediments of the Wilga River (Kraków Area, Poland), Applied Geochemistry, 11, Elsevier Science Ltd., 197-202.
• Wardas M., 1998. Zróżnicowanie zawartości ołowiu w rzecznych osadach dennych w zależności od miejsca i sposobu pobrania próbek. W: Kabata-Pendias A., Szteke B. (red.), Ołów w środowisku, problemy ekologiczne i metodyczne, Zesz. Nauk. 21. PAN, Kom. Nauk. Przy Prezydium PAN „Człowiek i środowisko". Mat. Sympozjum, 6-7 listopada 1997, Warszawa, 149-160.
• Wardas M., 2000. Zanieczyszczenie kadmem rzecznych osadów zlewni Górnej Wisły. W: Kabata-Pendias A., Szteke B. (red.), Kadm w środowisku, problemy ekologiczne i metodyczne, Zesz. Nauk. 22, PAN, Kom. Nauk. Przy Prezydium PAN „Człowiek i środowisko”, Mat. Sympozjum, 26-27 października 1999, Warszawa, 157-168.
• Witczak S. & Adamczyk A., 1994. Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania. Biblioteka Monitoringu Środowiska PIOŚ, Warszawa, 1-579.